Διαχρονικές ευθύνες κυβερνήσεων και Αυτοδιοίκησης
Μεγάλη ιστορία πριν, εγκατάλειψη σήμερα και άδηλον μέλλον
Και πόσα άρθρα δεν έχουν γραφτεί άραγε, για αυτό το υπέροχο μέρος της Θράκης.
Ιδίως από τούτην την εφημερίδα με τις τόσες ευαισθησίες έχουν γραφτεί στο παρελθόν πολλά άρθρα σχετικά με το λιμάνι του Πόρτο Λάγος. Το βορειότερο λιμάνι της χώρας, ένα λιμάνι με μακρά και μεγάλη ιστορία στο πέρασμα των αιώνων.
Επίσης, η Βιστονίδα λίμνη που αποτελεί μέρος της ιστορίας της ευρύτερης περιοχής του Πόρτο Λάγος. Από την μυθολογία ακόμη έχουμε τον όγδοο άθλο του Ηρακλή, με την διάνοιξη της Βιστονίδας προς τη θάλασσα για τα άλογα του Διομήδη και τους στάβλους του.
Ο Στράβων μας διασώζει ότι η λίμνη είχε έκταση περίπου διακοσίων σταδίων. Ενδείξεις για την ύπαρξη αρχαίου οικισμού, επιτύμβιες στήλες και κιονόκρανα από την ελληνιστική περίοδο αποτελούν μέρος της ιστορίας του τόπου.
Με το πέρασμα του χρόνου έχουμε αναφορές κατά την περίοδο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, σε Χρυσόβουλο της Μονής Βατοπαιδίου ότι η περιοχή ήταν σημαντικό στρατιωτικό και αλιευτικό κέντρο, καθώς επίσης και του θαλάσσιου εμπορίου.
Αναφέρει ακόμη πως ο ηγεμόνας της Σερβίας Ιωάννης Ουγκλέσης ήλεγχε την είσοδο της λίμνης με την θάλασσα κατά το έτος 1371. Αξιοσημείωτο γεγονός είναι, ότι κατά το ίδιο έτος, σκοτώνονται και οι δύο Σέρβοι ηγεμόνες Ουγκλέσης και Βουκασίν κοντά στο Ορμένιο, στη λεγόμενη μάχη του Έβρου-Μαρίτσας στις 26 Σεπτεμβρίου του 1371 έχοντας απέναντι τους Οθωμανούς. Μετά από αυτήν την ήττα, όλες οι περιοχές που ήταν υπό την ηγεμονία των Σέρβων πέρασαν στον έλεγχο των Οθωμανών.
Λίγα ιστορικά στοιχεία και γεγονότα έχουμε από την μακρά αυτή περίοδο. Το 1871 και 1872 φαίνεται ότι υπάρχει πρακτορείο του υποπροξενείου Αυστρίας στο Πόρτο Λάγος.
Από έγγραφα όμως που έχουν διασωθεί με λίστα των ονομάτων των πρακτόρων, προκύπτει ότι υπήρχε Ελληνικό Προξενικό πρακτορείο Καραγατσίου ακόμη και προ του 1848.
Πρόσφατα, από ενδελεχείς έρευνες και μελέτες που έχω κάνει στα Οθωμανικά αρχεία του 1880-88, προκύπτουν ενδιαφέροντα στοιχεία που βγαίνουν στο φως της δημοσιότητας για πρώτη φορά.
Τούτην την περίοδο το Πόρτο Λάγος αναφέρεται ως Καράαγατς (Karaağaç) και υπάγεται στον Καζά της Ξάνθης (İskeçe kazası) όπου υπαγόταν διοικητικά στο Σαντζάκι της Κομοτηνής (Gümülcine Sancağı) και όλα μαζί στο Βιλαέτι της Αδριανούπολης (Edirne Vilayet).
Υπάρχει υπηρεσία τηλέγραφου και ταχυδρομείου, Λοιμοκαθαρτηρίου (Υπεύθυνος γιατρός καραντίνας), Υπεύθυνος της Αστυνομίας, Λιμενάρχης, Υπεύθυνος για τους δασμούς των εμπορευμάτων των πλοίων (τελωνείο με σημερινούς όρους) ακόμη και Υπεύθυνος της προβλήτας.
Φαίνεται όπως αντιλαμβάνεστε, ότι πρόκειται για ένα άρτιο και καλά οργανωμένο λιμάνι με αγορά, υπηρεσίες και δημόσιες διοικητικές αρχές.
Αργότερα κατά την Βουλγαρική κατοχή του 1912-1919 το λιμάνι γνωρίζει μια απότομη και ραγδαία παρακμή. Και τούτο το γεγονός είναι αυτόδηλο, όπως αποτυπώνεται στις φωτογραφίες πριν και μετά την κατοχή των Βουλγάρων.
Το Πόρτο Λάγος σύμφωνα με μαρτυρίες παλιών κατοίκων της περιοχή, γίνεται άσυλο για ανθρώπους πάσης φύσεως πολιτικής πεποίθησης, ακόμη και για εγκληματικά στοιχεία χαμηλής ηθικής.
Μέχρι που φτάσαμε στις μέρες μας και η φθίνουσα πορεία του Πόρτο Λάγος φαίνεται να μην έχει τέλος. Μια περιοχή με σπάνια φύση και ομορφιά, με χλωρίδα και πανίδα που θα ζήλευε οποιοδήποτε άλλο μέρος του κόσμου. Με τα περίφημα ροζ φλαμίνγκο, με την παλιά Μπουρού, την λίμνη (λείπει ο περιμετρικός δρόμος της για να κάνουν τον κύκλο οι επισκέπτες), τα εκκλησάκια του μοναστηριού κυριολεκτικά μέσα στη λιμνοθάλασσα (Άγιος Νικόλαος και Παντάνασσα), το μοναδικό αλσύλλιο απίστευτης ομορφιάς που έχει καταντήσει σκουπιδότοπος και από την άλλη, η σύγχρονη μαρίνα των ιδιωτικών γιοτ κυρίως Βουλγάρων.
Κι όμως, το Πόρτο Λάγος βρίσκεται σε μια διαρκή και διαχρονική παρακμή, με κτίρια εγκαταλελειμμένα με σπασμένα τζάμια και σκεπές εδώ και δεκαετίες. Το πάλαι ποτέ τουριστικό θέρετρο του ΕΟΤ που κάποτε έσφυζε από ζωή και κόσμο, τώρα θυμίζει σοβιετικό τοπίο μετά το ατύχημα του Τσερνόμπιλ.
Από το καταπληκτικό Δημοτικό σχολείο του Πόρτο Λάγος, έπεσε η σκεπή με αποτέλεσμα μοιραία κάποια στιγμή να γκρεμιστεί ολόκληρο. Το παλιό εμβληματικό κτίριο (φαίνεται σε όλες σχεδόν τις παλιές φωτογραφίες) που στέγαζε επί δεκαετίες το λιμεναρχείο, τώρα ακόμη και αυτό, έρμαιο στα καιρικά φαινόμενα αφού όλα τα παράθυρά του με σπασμένα τζάμια και την λυπητερή εικόνα της πλήρους εγκατάλειψης στεναχωρεί τους περαστικούς και επισκέπτες. Το παλιό πανδοχείο ένα καταπληκτικό ιδιόκτητο κτίριο (που φαίνεται βάση των ερευνών μου, ότι πιθανόν να ήταν το Οθωμανικό Διοικητήριο), έτοιμο να πέσει και το σύνολο των κτιρίων που βρίσκονται μπροστά στην προκυμαία, παρουσιάζουν μια εικόνα ερήμωσης και πλήρους εγκατάλειψης.
Μοναδική ελπίδα προόδου και ανάπτυξης, το παζάρι της Κυριακής που τόνωσε κάπως την τοπική οικονομία, έστω και με μια ημέρα της εβδομάδας.
Και ένα ενδιαφέρον του Ιδρύματος Χαλιορή για μεγαλόπνοα σχέδια που προς το παρόν τουλάχιστον, παραμένει απλά μια ιδέα που δεν υλοποιήθηκε.
Αναρωτιέμαι, οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι που είναι υπεύθυνοι για τούτες τις εικόνες ντροπής για μια περιοχή με τόση ιστορία, δεν ενοχλούνται με την κατάντια του Πόρτο Λάγος; Δεν τους ενοχλεί που μαζεύονται όταν είναι να γιορτάσουν την τελετή αγιασμού των υδάτων στο κέντρο του λιμανιού και όλες αυτές οι εικόνες είναι μπροστά στα μάτια τους; Δεν τα βλέπουν άραγε; Δεν τους ενδιαφέρει;
Γιατί τόση αδιαφορία για ένα μέρος όπου θα μπορούσε να γίνει τουριστικός προορισμός με πολύ μεγάλη επιτυχία; Δεν θέλουν οι αρχές του τόπου να αναπτυχθεί τούτη η περιοχή, με τόσο φυσικό πλούτο, αξιοποιώντας το “brand name” που λέγεται Πόρτο Λάγος;
Ευχαριστίες
1) Στον Κώστα Μαυρομάτη συλλέκτη – ερευνητή για την παραχώρηση σπάνιου φωτογραφικού υλικού από το ιδιωτικό του αρχείο.
2) Στον Πρόεδρο του οικίσκων του Πόρτο Λάγος κ. Ιορδάνη Κώτσογλου για τις ευαισθησίες του απέναντι στην ευρύτερη περιοχή, καθώς επίσης και για τις πάμπολλες φορές καθαρισμού του αλσύλλιου από τα σκουπίδια, με εθελοντές του οικίσκου.
Επιμέλεια ιστορικής έρευνας
Μπατζακίδης Φ. Γεώργιος
Απόφοιτος του ΕΑΠ τμήμα ανθρωπιστικών σπουδών με μεταπτυχιακές σπουδές στον Ελληνικό πολιτισμό και Ιστορία.
Υποψήφιος Διδάκτωρ της Οθωμανικής Ιστορίας
