Πέρασαν 195 χρόνια από τον Απρίλιο του 1826 από εκείνη την φοβερή δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου και εν τέλει την γνωστή σε όλο τον κόσμο, ηρωική της έξοδο. Το ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: Θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί η πτώση του κάστρου του Μεσολογγίου; Η απάντηση είναι σαφώς ναι, και θα μπορούσε και θα εξηγήσω για την απάντησή μου.
Ας πάρουμε τα πράγματα όμως εν τάχει από την αρχή. Ο Σουλτάνος Μαχμούτ Β’ μετά την τεράστια επιχείρηση να κατατροπώσει τον περίφημο Αλή Πασά των Ιωαννίνων και τους αλλεπάλληλους πολέμους σε όλα τα μήκη και πλάτη της αυτοκρατορίας, δεν είχε πλέον μεγάλο και αξιόμαχο στρατό, ούτε διέθετε έναν ετοιμοπόλεμο στόλο για πολεμικές επιχειρήσεις. Για τον λόγο αυτόν απευθύνθηκε στον Πασά της Αιγύπτου Μεχμέτ Αλή (Καβάλαλη) που διέθετε έναν “σύγχρονο” με τα ευρωπαϊκά πρότυπα στρατό 100.000 και έναν αδιανόητο για την εποχή στόλο, αγκυροβολημένο στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.
Η συμφωνία επικυρώθηκε με αντάλλαγμα πως μόλις ο Μεχμέτ Αλή θα πέθαινε το πασαλίκι της Αιγύπτου θα το διαδεχόταν ο θετός υιός του, Ιμπραήμ Πασάς ένας νέος και ικανός ευφυής στρατιωτικός.
Η εντολή του Σουλτάνου ήταν ξεκάθαρη, στην Πελοπόννησο να μην μείνει πέτρα πάνω στη πέτρα όρθια, να κάψει ακόμη και τα οπωροφόρα δέντρα. Έτσι και έκανε ο Ιμπραήμ, μέχρι που έφτασε στο Μεσολόγγι, εκεί βάλτωσε κυριολεκτικά με την αντίσταση που βρήκε μπροστά του. Σχεδόν δέκα μήνες άντεξε την βραχεία πολιορκία το κάστρο αυτό που τροφοδοτούσε κρυφά κάθε τόσο με τρόφιμα ο Ανδρέας Μιαούλης. Ώσπου ξαφνικά πήρε τα καράβια του και έφυγε. Αλήθεια, θα ρωτήσει εύλογα κανείς, ποιος να ήταν άραγε ο λόγος που παράτησε το Μεσολόγγι ο Ανδρέας Μιαούλης εν μέσω της πολιορκίας; Ποιοί λόγοι οδήγησαν σε αυτήν την αψυχολόγητη ενέργεια από έναν ναυτικό τέτοιου βεληνεκούς;
Η εξήγηση που βρίσκεται πίσω από την απροσδόκητη απάντηση σε τούτα τα ερωτήματα, έγκειται και πάλι στο ίδιον του χαρακτήρα των Ελλήνων, να κοιτάζουν δηλαδή το προσωπικό τους συμφέρον πάνω από το εθνικό.
Ο Ανδρέας Μιαούλης στέλνει το αίτημά του στον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο για καταβολή των προηγούμενων οφειλών του, ζητά την εξόφληση με άλλα λόγια από τα χρωστούμενα που έχει να λάβει από παλιές επιχειρήσεις και αφορά ένα αστρονομικό ποσό για την εποχή στα 4.000.000 γρόσια.
Ο Μαυροκορδάτος μπροστά στην απόγνωσή του και μη έχοντας άλλη λύση για να σώσει το Μεσολόγγι, κάνει μια ύστατη προσπάθεια να συγκεντρώσει τούτο το ποσό.
Αναγκάζεται λοιπόν να εκποιήσει Εθνική Γαία, πούλησε κομμάτια γης σε γαιοκτήμονες έναντι φθηνής τιμής και κατάφερε με τον τρόπο αυτόν να συγκεντρώσει τα χρήματα. Έλα όμως που κάποιοι επιτήδειοι προεστοί και κοτζαμπάσηδες μόλις είδαν τα χρήματα στο εθνικό ταμείο τα οικειοποιήθηκαν με αποτέλεσμα ο Μαυροκορδάτος όταν πήγε να τα πάρει για να τα δώσει στον Μιαούλη, τραγικά απλά δεν τα βρήκε γιατί είχαν κάνει φτερά. Σε μεγάλη απόγνωση στέλνει μήνυμα στον Ανδρέα Μιαούλη και του λέει για την τραγική συμφορά που συνέβη, ο Ανδρέας Μιαούλης σε κατάσταση μεγάλου θυμού δεν ξαναγύρισε στο Μεσολόγγι ποτέ. Έτσι μοιραία πια, χωρίς βοήθεια από πουθενά, αποφασίστηκε η ηρωική έξοδος του Μεσολογγίου στις 10 προς 11 Απριλίου του 1826.
Μετά από 195 χρόνια, πρέπει να είμαστε έτοιμοι να ακούμε τις αλήθειες πίσω από τα ιστορικά γεγονότα που κάθε χρόνο γιορτάζουμε και με αναστοχασμό και ωριμότητα να πάψουμε να τα βλέπουμε με τον ρομαντισμό του 19ου αιώνα, αλλά με τον ρεαλισμό του 21ου. Ειδάλλως θα χαθεί το νόημα και η αξία των ηρώων που τόσο άδικα έπεσαν σε κείνον τον φοβερό Απρίλη του 1826 εγκλεισμένοι στο κάστρο του Μεσολογγίου.
Υ. Γ. Παρά τα μύρια όσα έπραξε ο Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο, ο πατέρας του Μεχμέτ Αλή, έτρεφε μεγάλη συμπάθεια για τους Έλληνες που τους θεωρούσε το μέσον του εκπολιτισμού της Αιγύπτου. Με πολλούς Έλληνες είχε καθημερινή συναναστροφή.
Οι επιφανέστεροι της εποχής ήταν οι αδελφοί Τοσίτσα, ο Ιωάννης Αναστάσης, ο Αθανάσιος Καζούλλης καθώς και οι αδελφοί Δημήτριος και Αλέξανδρος Κασσαβέτης, οι αδελφοί Δημητρίου, Χατζησωτηρίου, Κάλογλου κ.ά. Ειδικά η σχέση του Μιχαήλ Τοσίτσα με τον πασά εξελίχθηκε σε βαθιά αδελφική φιλία.
Ενδεικτική βιβλιογραφία:
Κωνσταντίνος Δημαράς, «Ελεύθεροι πολιορκημένοι», στο: Κ.Θ.Δημαράς, Σύμμικτα Α’
Νικόλαος Κασομούλης, Ενθυμήματα στρατιωτικά.
Χαλέντ Φαχμί, “Μοχάμεντ Άλι ο εκ Καβάλας: Πατέρας του Ιμπραήμ και Θεμελιωτής της Νεότερης Αιγύπτου”.
Επιμέλεια ιστορικής έρευνας:
Μπατζακίδης Φ. Γεώργιος
Απόφοιτος του ΕΑΠ τμήμα ανθρωπιστικών σπουδών με μεταπτυχιακές σπουδές στον Ελληνικό πολιτισμό και Ιστορία.
Υποψήφιος Διδάκτωρ της Οθωμανικής Ιστορίας.
