Καθυστερήσεις χωρίς αιτία «σκοτώνουν» το περιβάλλον

4 μήνες περιμένει ο φορέας διαχείρισης Βιστονίδας την έγκριση προγράμματος 5,5 εκ. € από το ΕΠΕΡΑ

Με πρόστιμα απειλεί τη χώρα μας η Κομισιόν για ελλιπή μέτρα προστασίας των περιοχών Natura. Απάντηση του επιτρόπου περιβάλλοντος στον ευρωβουλευτή ΣΥΡΙΖΑ Ν. Χουντή

Το «κοινό μυστικό» της Ελλάδας για ελλιπή προστασία του περιβάλλοντος, απαξίωση του φυσικού πλούτου και υποχρηματοδότηση, δεν είναι τελικά και τόσο «μυστικό», όπως αποκαλυπτικά προκύπτει από την απάντηση του επιτρόπου περιβάλλοντος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Janez Potocnik στην ερώτηση του ευρωβουλευτή ΣΥΡΙΖΑ Νίκου Χουντή σχετικά με την κατάσταση στις περιοχές Natura και τη διαχείριση οικοτόπων. Από την απάντηση προκύπτει η συνεχής «απείθεια» της Ελλάδας να εναρμονίσει την ευρωπαϊκή νομοθεσία για το περιβάλλον, πράγμα που, όπως αναφέρει ο επίτροπος, δεν αποκλείεται να οδηγήσει και σε επιβολή τσουχτερών προστίμων στη χώρα, προκειμένου να συμμορφωθεί με τις επιταγές της ΕΕ, οι οποίες εδώ και χρόνια εφαρμόζονται στα περισσότερα κράτη- μέλη.
Τα όσα καταθέτει ο ευρωβουλευτής στην ερώτησή του για την άθλια κατάσταση των περιοχών Natura και με βάση 5 σημεία, ότι δηλαδή: 1) Στην πλειοψηφία των φορέων διαχείρισης δεν εφαρμόζεται κανένα σύστημα επιστημονικής παρακολούθησης για τα είδη που απαντιούνται στην περιοχή, 2) Οι φορείς διαχείρισης αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα χρηματοδότησης, 3) Η φύλαξη των περιοχών που εποπτεύουν οι περισσότεροι φορείς  είναι λίγο ή καθόλου επαρκής, 4) Το θεσμικό πλαίσιο είναι πεπαλαιωμένο και 5) Οι Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες για τις περιοχές είναι ήδη ξεπερασμένες, επιβεβαιώνει και ο πρόεδρος του Φορέα Διαχείρισης Δέλτα Νέστου- Βιστονίδας- Ισμαρίδας Μάνος Κουτράκης, ο οποίος εξηγεί αναλυτικά τους λόγους που έχουν προκαλέσει και συνεχίζουν να προκαλούν τα προβλήματα στους φορείς διαχείρισης, τα οποία κατ’ επέκταση γίνονται προβλήματα για όλες τις επιχειρήσεις περιβάλλοντος και οικοτουρισμού, επηρεάζοντας κατ’ επέκταση το σύνολο της τοπικής οικονομίας. Ο κ. Κουτράκης χαρακτηριστικά σημειώνει την 4μηνη αναίτια καθυστέρηση του ΕΠΕΡΑ για την έγκριση προγράμματος που κατέθεσε ο Φορέας, ύψους 5,5 εκ. ευρώ και το οποίο είναι ζωτικής σημασίας, μιας και αποτελεί τη μοναδική πηγή χρηματοδότησης για τη λειτουργία τους. Επίσης, αναφέρεται σε μια σειρά από άλλες δυσκολίες που αποτελούν τελικά άλλο ένα ενδεικτικό παράδειγμα ότι στην Ελλάδα το περιβάλλον έρχεται σε «δεύτερη μοίρα».

Με πρόστιμα απειλεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Στην απάντηση του ο αρμόδιος επίτροπος για το περιβάλλον κ. Potocnik δέχεται τα όσα καταγράφει η έκθεση και επισημαίνει  ότι : «οι διαπιστώσεις της έκθεσης αποτυπώνουν σημαντικές λειτουργικές ελλείψεις που  η Επιτροπή έχει επανειλημμένα προτρέψει τις ελληνικές αρχές να τις αντιμετωπίσουν», στη συνέχεια αναφέρει  ότι υποστηρίζει τους φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών που έχουν συσταθεί στην Ελλάδα βάσει της εθνικής νομοθεσίας, ως πολύτιμα μέσα προώθησης της αποτελεσματικής προστασίας και διαχείρισης των περιοχών NATURA 2000” και καταλήγει τονίζοντας ότι: «η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να παρακολουθεί στενά τις προσπάθειες των αρμόδιων ελληνικών αρχών, παρέχοντας συνδρομή όπου ενδείκνυται και εξετάζοντας το ενδεχόμενο να κινήσει δικαστικές διαδικασίες σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τις διατάξεις της ενωσιακής νομοθεσίας περί προστασίας της φύσης που αφορούν τη διαχείριση του δικτύου NATURA 2000» .

Εξαιρετικά χαμηλή απορροφητικότητα για το περιβάλλον
Εξάλλου απαντώντας σε ερώτημα  σχετικό με τη χρηματοδότηση της διαχείρισης και προστασίας των περιοχών NATURA αποκαλύπτεται η πολύ χαμηλή απορροφητικότητα των προγραμμάτων. Συγκεκριμένα ο αρμόδιος επίτροπος αναφέρει ότι υπάρχουν ακόμα σημαντικά αδιάθετα ποσά από το  Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον» που έληξε επισήμως το 2006 λέγοντας ότι : «το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον 2000-2006»  με προϋπολογισμό περίπου 50,6 εκατ. ευρώ και απορρόφηση 40,1 εκατ. ευρώ έχει ποσοστό απορροφητικότητας 79%». Και συνεχίζει  τονίζοντας ότι  «για το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 2007-2013 με προϋπολογισμό περίπου 103,5 εκατ. ευρώ, εγκεκριμένα έργα ύψους 75,7 εκατ. ευρώ το ποσοστό απορρόφησης είναι 12%».
Σημειώνεται ότι σε ανάλογη ερώτηση του Νικου Χουντή ακριβώς πριν από δυο χρόνια οι προυπολογισμοί των προγραμμάτων ήταν για το μεν  Επιχειρησιακό Πρόγραμμα για το Περιβάλλον (2000-2006)  55 εκ ευρώ, για το δε  Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον και αειφόρος ανάπτυξη» (2007-2013) περίπου 180 εκατ. ευρώ γεγονός που σημαίνει ότι έχουν περικοπεί κονδύλια από τα εν λόγω προγράμματα προφανώς λόγω χαμηλής απορροφητικότητας.

Δυσκίνητη η Διαχειριστική Αρχή των φορέων
Περνώντας από το γενικό στο ειδικό, στη μικροκλίμακα του φορέα διαχείρισης Δέλτα Νέστου η κατάσταση του περιγράφει ο Μάνος Κουτράκης εξηγεί σε μεγάλο βαθμό γιατί η χώρα μας βρίσκεται σε αυτή τη θέση όσον αφορά την προστασία και αξιοποίηση του περιβάλλοντος.
Εδώ και 4 μήνες αναίτια καθυστερεί το πρόγραμμα 5,5 εκ. ευρώ που έχει υποβληθεί προς έγκριση στο ΕΠΕΡΑ. Ο φορέας υλοποιεί μόνο συγκεκριμένες δράσεις, αλλά δεν μπορεί να προχωρήσει στις πιο ουσιαστικές, οι οποίες είναι και οι πιο δαπανηρές πριν την τελική έγκριση. «Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με γραφειοκρατία, τυπολατρία και ευθυνοφοβία από μέρους των υπηρεσιακών του ΥΠΕΚΑ», αναφέρει χαρακτηριστικά ο Μάνος Κουτράκης, σημειώνοντας ότι κάποιοι φορείς ενέταξαν τα προγράμματά τους στο ΠΕΠ και έχουν προχωρήσει γρηγορότερα. Δεδομένου δε ότι αυτό το πρόγραμμα αποτελεί τη μοναδική χρηματοδότηση των φορέων διαχείρισης, σύμφωνα με τον κ. Κουτράκη, είναι αναπόφευκτο να παρουσιάζονται «κοιλιές». «Πρέπει να εξασφαλιστεί έστω και το ελάχιστο από εθνικούς πόρους για να υπάρχει μία συνέχεια, να υπάρχουν δηλαδή τουλάχιστον οι προϋποθέσεις για να καταρτίζεται η πρόταση προς έγκριση. Άλλωστε, και το ΕΠΕΡΑ θα έπρεπε να είναι πιο ευέλικτο, με δεδομένο ότι πλέον η ίδια συμμετοχή της χώρας στο ΕΣΠΑ είναι μόλις 5%», προσθέτει.

Παρακολούθηση ειδών: 17 χρόνια καθυστέρηση και βλέπουμε…
Σχετικά με την παρακολούθηση των ειδών, ο κ. Κουτράκης ενημερώνει ότι αποτελεί την επιταγή ευρωπαϊκής οδηγίας του 1992, με τριετή περίοδο εναρμόνισης, ωστόσο από τότε δεν έχει εφαρμοστεί ποτέ στην Ελλάδα. Δηλαδή, δεν υπάρχει σύστημα που να καταγράφεται ο αριθμός των πληθυσμών και οι μεταβολές, παρά μόνο ό,τι έχει καταχωρηθεί σε εθελοντικό επίπεδο, ενώ πολύ περισσότερο η Πολιτεία δεν έχει διασφαλίσει ένα οριζόντιο πρόγραμμα παρακολούθησης, δηλαδή σύνδεσης των δεδομένων όλων των φορέων. Στο φορέα του Νέστου για παράδειγμα, έχουν καταγραφεί 6 προστατευόμενα είδη ψαριών, 2 θηλαστικά και 46 πουλιά, αλλά δεν υπάρχει επίσημη σύνδεση με την παρουσία τους σε άλλα μέρη της χώρας. Μάλιστα, όπως σημειώνει ο κ. Κουτράκης, ο φορέας είναι έτοιμος να προχωρήσει σε εκτεταμένη παρακολούθηση των ειδών, προϋπολογίζοντας 600.000 ευρώ από το πρόγραμμα που αναμένεται να εγκριθεί.

Τώρα ξεκίνησε η πρώτη σοβαρή προσπάθεια φύλαξης
Όσον αφορά τη σχετική δήλωση του Ν. Χουντή για την ανεπαρκή φύλαξη και εποπτεία ο κ. Κουτράκης εξήγησε ότι για τη φύλαξη υπάρχουν 5 άτομα, που έχουν και την αρμοδιότητα για τα 2 κέντρα πληροφόρησης. Πέρυσι πραγματοποίησαν 60-70 εποπτείες στα 720.000 στρέμματα του πάρκου και φέτος υπάρχει μεγαλύτερη δραστηριοποίηση η οποία και αποτελεί, όπως σημειώνει ο συνομιλητής μας την πρώτη σοβαρή προσπάθεια. «Από τα 13 άτομα του φορέα- 1 φεύγει τον Απρίλη- τα 6 θα απασχοληθούν με τη φύλαξη και την εποπτεία, παράλληλα με την ξενάγηση σχολείων και επισκεπτών στα κέντρα πληροφόρησης», συμπληρώνει ο κ. Κουτράκης.

Περιβάλλον: ευαισθησία, οικονομία, ανάπτυξη
Ωστόσο, αυτό που γίνεται σαφές είναι ότι πρέπει να δοθεί βαρύτητα αφενός στην προώθηση των θεσμικών αλλαγών και αφετέρου και ιδιαιτέρως στην αλλαγή νοοτροπίας για το περιβάλλον. «Πρέπει να καταλάβουμε ότι το περιβάλλον αποτελεί χρυσή ευκαιρία ανάπτυξης. Οι φορείς διαχείρισης απασχολούν προσωπικό και παράλληλα εξυπηρετούν τις μονάδες οικοτουρισμού που συμβάλουν στην τοπική οικονομία. Και πέρα από αυτά, αποτελούν το φυσικό μας περιβάλλον, τον πλούτο της περιοχής για ντόπιους και τουρίστες», καταλήγει ο πρόεδρος του φορέα.

Ελένη Διαφωνίδου
elenidfn@yahoo.com