Μια απ’ τις πιο σημαντικές και παλιές οικογένειες της πόλης μας στο παρελθόν ήταν η οικογένεια Στάλιου. Το μυαλό όλων μας πάει αυθόρμητα στον μεγάλο Ευεργέτη της πόλης μας, Παναγιώτη Στάλιο και τους απογόνους του. Ελάχιστα, όμως, γνωρίζουμε, για τον αδελφό του Παναγιώτη Στάλιου, τον Λάζαρο, ο οποίος επίσης έζησε και δραστηριοποιήθηκε στην Ξάνθη. Με τη σύζυγό του Καλλιόπη απέκτησαν πέντε παιδιά, όπως προκύπτει απ’ το γενεαλογικό δέντρο της οικογένειας, από το βιβλίο του Θωμά Εξάρχου : «Ξάνθη, Δέκα μονογραφίες». Τον Αθανάσιο, την Κατίνα ( Κούδογλου ή Κούντογλου ), τον Σπύρο, την Αγλαΐα και τον Στέργιο, πατέρα του τενίστα Λάζαρου Στάλιου.
Ο Στέργιος Στάλιος φαίνεται ν’ ασχολείται στην Ξάνθη με το εμπόριο καπνού, όπως προκύπτει και από τον επαγγελματικό οδηγό του Ιγγλέση, του 1910 – 11. Τον βλέπουμε να συνεργάζεται με τον Δημήτριο Κούδογλου, με έδρα τη Δρέσδη της Γερμανίας. Επίσης, τον βλέπουμε να ασχολείται ενεργά με τα κοινά της ελληνορθόδοξης κοινότητάς μας και να είναι έφορος σε θέματα Σχολών της πόλης μας, το 1903, επί μητροπολίτη Ιωακείμ Σγουρού. Στο βιβλίο του Θωμά Εξάρχου, «Ξάνθη, οι καπναποθήκες της» βλέπουμε περιουσιακά στοιχεία του Στέργιου Στάλιου στην πόλη μας. Παντρεύτηκε την Ευτέρπη Γρηγοριάδου και απέκτησαν δύο παιδιά, τον Λάζαρο και την Έλλη. Ο Λάζαρος Στάλιος γεννήθηκε στην Ξάνθη, το 1912. Μετά τον θάνατο του πατέρα του και σε ηλικία δέκα ετών, η οικογένεια μετακομίζει και διαμένει μόνιμα στη Θεσσαλονίκη. Το σπίτι τους ήταν μια υπέροχη βίλα στον οδό Βασιλίσσης Όλγας, όπου βρίσκονταν σχεδόν όλα τα σπίτια των επιφανών Θεσσαλονικέων ( Βίλα Αλλατίνι, Βίλα Αχμέτ και Μεχμέτ Καπαντζή κ.ά. ).
Εκεί κοντά θα δεχθεί και τα πρώτα ερεθίσματα απ’ το τένις, στο γήπεδο του Όμιλου Αντισφαίρισης Θεσσαλονίκης ( Έτος ιδρύσεως 1927 ). Η καριέρα του Λάζαρου Στάλιου ξεκινά τη δεκαετία του ’30 και διαρκεί συνεχόμενα και ακατάπαυστα μέχρι τις αρχές του 1960. Συγκεκριμένα έχει πάρει 7 συνεχόμενα Πανελλήνια πρωταθλήματα, από το 1934 έως το 1940, όταν και διακόπηκαν όλες οι αθλητικές δραστηριότητες, λόγω της ενάρξεως του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της επιθέσεως του Ιταλογερμανικού άξονα κατά της Ελλάδος. Το 1946 επανέρχεται στην ενεργό δράση και κατακτά άλλα δέκα συνεχόμενα πανελλήνια πρωταθλήματα, από το 1947 μέχρι το 1956. Παράλληλα, πρωταγωνιστεί και στο διπλό ανδρών, με πανελλήνιες νίκες ( 1933, 1935, 1936, 1937, 1938, 1939, 1940, 1946, 1947, 1948, 1949, 1950, 1951, 1952, 1953, 1954, 1955, 1958, 1959, 1960 ). Δεκαοχτώ πανελλήνιες νίκες και στο μεικτό διπλό. Παράλληλα, είχε και πάρα πολύ σημαντικές διεθνείς διακρίσεις, σημειώνοντας συνολικά 116 (!) διεθνείς νίκες. Το 1936 γίνεται βαλκανιονίκης, συμμετέχει και περνά στον τρίτο γύρο του ΡΟΛΑΝ ΓΚΑΡΟΣ, όπου θα αποκλειστεί από τον Γάλλο Ζακ Ζαμέν.
Χαρακτηριστικά είναι τα σχόλια του τύπου εκείνης της εποχής, ότι «η ελληνική αντισφαίριση ξεκινάει από αυτόν και σταματάει σε αυτόν». Αυτό χαρακτηρίστηκε ως η «Δικτατορία Στάλιου», εμφανής υπαινιγμός για την πολιτική κατάσταση της χώρας μας εκείνη τη χρονική περίοδο ( Δικτατορία Ιωάννη Μεταξά, καθεστώς 4ης Αυγούστου ). Με το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου η αθλητική του δραστηριότητα διακόπηκε. Τον Απρίλιο του 1941 οι Γερμανοί εισέρχονται στη Θεσσαλονίκη. Κάποια στιγμή ένας Γερμανός Λοχαγός με μια ομάδα στρατιωτών ήρθε με διαταγές να επιτάξει την οικία Στάλιου. Οι Γερμανοί άρχισαν να λεηλατούν το σπίτι, να πετούν έξω τα έπιπλα και να ψάχνουν για πολύτιμα αντικείμενα προς λαφυραγώγηση. Σε κάποιο σημείο κοντά στις εσωτερικές σκάλες, ο Γερμανός Λοχαγός προσέτυχε σε μια φωτογραφία του Λάζαρου Στάλιου με τον Γερμανό πρωταθλητή αντισφαίρισης, Γκόντφριντ φον Κραμ, και μάλιστα, με ιδιόχειρη αφιέρωση στον ίδιο, στα Γαλλικά. Κατάπληκτος ο Λοχαγός απευθύνθηκε στη μητέρα του Λάζαρου Στάλιου, να του πει ποιος ήταν αυτός δίπλα στον πρωταθλητή τους. Η μητέρα του, σε άπταιστα Γερμανικά, του απάντησε πως ήταν ο γιος της. Αφού κατέφθασε και ο ίδιος ο Λάζαρος Στάλιος, ο εντυπωσιασμένος Γερμανός Λοχαγός, σε στάση προσοχής και με δέος, τον ρώτησε αν μπορούσαν να παίξουν μαζί μια παρτίδα τένις, καθώς το θεωρούσε μεγάλη τιμή να παίξει με κάποιον που είχε συναγωνισθεί με τον πρωταθλητή τους. Ο Λάζαρος Στάλιος, ασυμβίβαστος και αγωνιστής από τη φύση του, δε σκέφτηκε ούτε στιγμή να χαριστεί στον Γερμανό αξιωματικό, αν και δεν ήξερε ποια θα ήταν η αντίδρασή του σε μια αναμενόμενη ήττα. Έπαιξαν δύο σετ και, όπως ήταν φυσικό, κέρδισε και τα δύο με 6 -0! Ο Γερμανός αξιωματικός εξετίμησε το αγωνιστικό πνεύμα του Λάζαρου Στάλιου και τελικά, επιτάχθηκε μόνον ο πρώτος όροφος της οικίας, όπου στεγάστηκε νοσοκομείο. Στην οικογένεια επετράπη να διαβιεί στο υπόλοιπο σπίτι, και μάλιστα, σιτιζόταν από το συσσίτιο του νοσοκομείου, κάτι που επέφερε ανησυχία στην οικογένεια, καθώς υπήρχε πάντα ο φόβος μήπως χαρακτηριστούν ως δοσίλογοι.
Άλλη μεγάλη του αγάπη, μετά το τένις, ήταν το κυνήγι. Λάτρης του κυνηγιού και δεινός σκοπευτης, κατάφερε να σκοτώσει έναν τεράστιο λύκο δεκαοκτώ οκάδων, που του επιτέθηκε. Ένα άλλο περιστατικό κατά τη διάρκεια του κυνηγιού, που καταδεικνύει τον ασυμβίβαστο χαρακτήρα του, ήταν, όταν, κυνηγώντας στη Θεσσαλία, κάπου κοντά στα Τρίκαλα, μαζί με την παρέα του ήλθε σε αντιπαράθεση με τον πρώτο εξάδελφο του δικτάτορα Γεώργιου Παπαδόπουλου, κάνοντάς του και μήνυση (!) για παράνομη θήρα τρυγονιών ( είδος απαγορευμένο εκείνη την περίοδο ).
Το 1963 αποσύρθηκε μόνιμα από την ενεργό δράση, δεν έπαψε ποτέ, όμως, να παίζει τένις και να αθλείται συστηματικά. Υπήρξε επί σειρά ετών διευθυντής στον κινηματογράφο «ΟΛΥΜΠΙΟΝ» Θεσσαλονίκης, όπου ο κόσμος πήγαινε παράλληλα να τον συναντήσει και να τον γνωρίσει από κοντά. Αργότερα ασχολήθηκε με μεσιτείες πετρελαίων. Παντρεμένος με την Μερόπη – Μιράντα Λούβαρη, απέκτησαν τον μοναχογιό τους, Πέτρο Στάλιο. Ο Πέτρος Στάλιος, επηρεασμένος από την αγάπη του πατέρα του για το άθλημα αυτό, βάδισε στα χνάρια του και υπήρξε και ο ίδιος πρωταθλητής Ελλάδος επί τρία συνεχόμενα έτη ( 1977, 1978, 1979 ). Μετά από μια σύντομη καριέρα, συνέχισε ως προπονητής αντισφαίρισης για δεκαπέντε χρόνια.
Ο τίτλος, όμως, που κατείχε ιδιαίτερη θέση στην καρδιά του Λάζαρου Στάλιου, ήταν, όπως μας διηγείται ο γιος του, Πέτρος, αλλά και δημοσίευμα της εποχής, όταν, στην ηλικία των 56 ετών (κατά το δημοσίευμα 59 ετών ), με παρτενέρ στο διπλό ανδρών τον τότε πρωταθλητή και πολύ νεότερό του, Νικ Καλογερόπουλο, κατάφεραν να κατακτήσουν το Πανελλήνιο Πρωτάθλημα. Αυτός ο τίτλος ήταν που απογείωσε τη φήμη του Λάζαρου Στάλιου, αλλά και που ανέδειξε την τεχνική του κατάρτιση και τη φυσική του κατάσταση. Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του γνωστού αθλητικογράφου της εποχής, Λάκη Μιχαηλίδη, ο οποίος, γεμάτος θαυμασμό, γράφει επί λέξει : «Του αξίζουν θερμώτατα συγχαρητήρια! Νομίζω ότι ο σύλλογος αντισφαιρίσεως της πόλεώς μας ΠΡΕΠΕΙ να τον τιμήσει γι’ αυτό του το ανεπανάληπτο κατόρθωμα, με το οποίο «έκλεισε» την τρισένδοξη καριέρα του! Μπράβο, αγέραστε Στάλιο!».
Αναμφισβήτητα, η μορφή του Λάζαρου Στάλιου και η αθλητική του πορεία, είναι μοναδική στα χρονικά του εγχώριου τένις. Υπήρξε για 25 και πλέον έτη πρωταθλητής Ελλάδος, ρεκόρ που δε μπόρεσε να καταρρίψει κανείς! Στα χνάρια του ο ανερχόμενος και πολλά υποσχόμενος Στέφανος Τσιτσιπάς! Δυστυχώς, ο Λάζαρος Στάλιος, αυτός ο ημίθεος του ελληνικού τένις, προδόθηκε απ’ την καρδιά του, φεύγοντας απ’ τη ζωή από καρδιακή προσβολή το 1977, σε ηλικία 65 χρόνων. Δεν έχει, όμως, τιμηθεί και προβληθεί όπως θα του άξιζε, παράπονο που εξέφρασε και ο μοναχογιός του, Πέτρος Στάλιος. Ο Λάζαρος Στάλιος αποτελεί ένα πολύ μεγάλο «brand name», όχι μόνο για τη Θεσσαλονίκη, αλλά και για τη γενέτειρά του, την Ξάνθη. Ας αναλογιστούμε το μέγεθος του Ανδρός και ας πράξουμε ανάλογα! Ας αναδείξουμε τη μορφή του και την αθλητική του πορεία, αναδεικνύοντας, παράλληλα, και την πόλη που τον γέννησε. Το όνομά του και το παράδειγμά του αποτελούν μελλοντική παρακαταθήκη για τα παιδιά όχι μόνο της Ξάνθης, αλλά και όλης της Θράκης, καθώς ο ίδιος, πάντα φιλικός και προσιτός σε όλον τον κόσμο, πάντα πρόθυμα πρόσφερε βοήθεια σε όποιον του το ζητούσε.
Tέλος, επιθυμώ να εκφράσω τις θερμές μου ευχαριστίες στον Πέτρο Στάλιο, μοναχογιό του θρυλικού Λάζαρου Στάλιου, ο οποίος με θρησκευτική ευλάβεια μας παραχώρησε αυτή την τηλεφωνική συνέντευξη, εξιστορώντας μας σημαντικές πτυχές της ζωής και της σταδιοδρομίας του πατέρα του. Κινούμενος και ο ίδιος στο ευεργετικό πνεύμα της οικογένειας Στάλιου εξέφρασε την επιθυμία να χαρίσει στην πόλη μας προσωπικά αντικείμενα και κύπελλα του πατέρα του, Λάζαρου Στάλιου εις ανάμνησίν του. Τον ευχαριστούμε πολύ εκ των προτέρων!
Χρόνια Πολλά και μια καλύτερη χρονιά σε όλους, με υγεία!
* Οι φωτογραφίες του Λάζαρου Στάλιου προέρχονται από το αρχείο του Πέτρου Στάλιου. Ευχαριστούμε για την ευγενική παραχώρηση.
Κώστας Μαυρομάτης
συλλέκτης – ερευνητής
