Ένα κοινωνικό αίτημα που γίνεται νόμος – Έρχονται σημαντικές αλλαγές στο
οικογενειακό δίκαιο
Κ. Νικήτα, Δικηγόρος: «Οι αλλαγές στο οικογενειακό δίκαιο που προωθούνται θεωρώ
πως είναι σε θετική κατεύθυνση»
Ένα κοινωνικό αίτημα που ολοένα γίνεται ισχυρότερο έφτασε στα αυτιά του νομοθέτη με
διακύβευμα τον εκσυγχρονισμό του οικογενειακού δικαίου μετά από 40 χρόνια! Στο νέο
νομοσχέδιο του υπουργείου Δικαιοσύνης μπαίνει τέλος στους «μπαμπάδες του
Σαββατοκύριακου» καθώς καθιερώνεται η συνεπιμέλεια των γονέων στην ανατροφή των
παιδιών. Αίρεται έτσι μια κοινωνική αδικία εις βάρος των πατεράδων καθώς ο νόμος πλην
ελαχίστων περιπτώσεων σε περίπτωση διαζυγίου αναθέτει την επιμέλεια στην μητέρα.
Ζητούμενο όμως παραμένει πως θα λειτουργήσει στην πράξη καθώς εξαρτάται από την
ωριμότητα και την σοβαρότητα που θα επιδείξουν οι γονείς.
«Συνεπιμέλεια» στο νέο οικογενειακό δίκαιο – «Θετικές αλλαγές», υποστηρίζει η
δικηγόρος Κ. Νικήτα
Ζητήσαμε από την δικηγόρο κα Κωνσταντίνα Νικήτα, της δικηγορικής εταιρείας Κούτρας –
Νικήτα, να εκφράσει την άποψή της αλλά και την εμπειρία της ως προς την εφαρμογή του
οικογενειακού δικαίου αλλά και τις αλλαγές που δρομολογούνται: «Οι αλλαγές στο
οικογενειακό δίκαιο που προωθούνται θεωρώ πως είναι σε θετική κατεύθυνση. Στο
υφιστάμενο υπάρχουν πολλές στρεβλώσεις. Συνήθως τα παιδιά χρησιμοποιούνται ως
όμηροι για να «τιμωρήσει» ή να εκδικηθεί ο ένας τον άλλο. Για παράδειγμα η μητέρα
απαγορεύει να δει ο πατέρας το παιδί όπως όρισε το δικαστήριο αν δεν πλήρωνε διατροφή
ή για τους Χ λόγους. Τώρα θα υπάρχει συνεπιμέλεια. Δηλαδή δεν θα ορίζει το δικαστήριο
κάθε πότε θα βλέπει ο πατέρας το παιδί αλλά και ο πατέρας θα έχει ελεύθερη πρόσβαση
στο παιδί και οι δυο γονείς την επιμέλεια και θα μπορούν να έχουν τον ίδιο χρόνο με τα
παιδιά τους που θα συναποφασίζουν και να αναλαμβάνουν τις ίδεις υποχρεώσεις. Βέβαια
αυτό προϋποθέτει ωριμότητα και υπεύθυνη στάση από τους γονείς ώστε να μην υπάρχουν
προστριβές που πληγώνουν το παιδί. Σε κάθε περίπτωση ο νόμος προστατεύει το παιδί και
οι αλλαγές στο οικογενειακό δίκαιο απαντούν σε ένα κοινωνικό αίτημα. Τα τελευταία
χρόνια υπάρχει μια τάση από πατέρες να διεκδικούν την επιμέλεια των παιδιών τους και το
δικαίωμα να είναι κοντά στα παιδιά τους να μην αποξενώνονται απ’ αυτά. Δηλαδή το
αυτονόητο δικαίωμα εφόσον είναι γονείς. Γενικότερα οι πατέρες ήταν σε δυσμενή θέση και
με τις αλλαγές που προωθούνται επιχειρείται άρση αυτής της αδικίας».
Οικογενειακό δίκαιο τότε και τώρα
Να υπενθυμίσουμε πως σ΄ότι αφορά το οικογενειακό δίκαιο, μετά τη μεταπολίτευση του
1974, ο πανεπιστημιακός διδάσκαλος Αλέξανδρος Μαγκάκης, κατά την τετραετή θητεία του
στο υπουργείο Δικαιοσύνης (1982-1986), επέφερε επαναστατικές τομές -για την εποχή
εκείνη- σε όλο το φάσμα του Οικογενειακού Δίκαιου, οι οποίες και σήμερα ακόμη
θεωρούνται καινοτόμες. Από τότε έως σήμερα επήλθαν τροποποιήσεις στο Οικογενειακό
Δίκαιο λόγω της αλλαγής των κοινωνικών δεδομένων και του τρόπου συμβίωσης. Στο
πλαίσιο αυτό έρχονται να προστεθούν και οι τωρινές τροποποιήσεις σε ορισμένα άρθρα
του 11ου κεφαλαίου του Αστικού Κώδικα, που αφορούν τις σχέσεις γονέων και τέκνων
(άρθρα 1505-1541). Σύμφωνα με τις προτάσεις, θεσπίζεται η από κοινού και με ίσους όρους
γονική μέριμνα των παιδιών από τους διαζευγμένους γονείς, η οποία αποκαθιστά την
ισότητα μεταξύ των γονέων έναντι των παιδιών. Καθιερώνεται έτσι η δυνατότητα να έχουν
από κοινού ρόλο και λόγο στη λήψη αποφάσεων για τη ζωή των παιδιών τους, όπως είναι η
ονοματοδοσία, η επιλογή του σχολείου κ.λπ.
Η «γονική αποξένωση»
Παράλληλα, καθιερώνεται για πρώτη φορά η έννοια της «γονικής αποξένωσης», που όμως –
σύμφωνα με νομικούς- στην πράξη είναι μία αόριστη εύπλαστη έννοια. Κατά το πνεύμα της
επιτροπής που επεξεργάζεται το νομοσχέδιο τα δικαστήρια, πατώντας στον όρο αυτό, θα
πρέπει να συνεκτιμούν κατά την έκδοση της σχετικής απόφασής τους τη σχέση γονέων και
τέκνων, την ικανότητα και πρόθεση καθενός εκ των δύο γονέων να σεβαστεί τα δικαιώματα
του άλλου, την ατομική συμπεριφορά κάθε γονέα κατά το προγενέστερο χρονικό διάστημα
έναντι του άλλου, αλλά και την αποτροπή αποξένωσης από το παιδί του γονέα που δεν
διαμένει με αυτό.
Μία ακόμη καινοτομία είναι η καθιέρωση του τεκμηρίου του χρόνου επικοινωνίας του
γονέα που δεν διαμένει με το παιδί του, ο οποίος δεν μπορεί να είναι μικρότερος από το
1/3 του συνολικού χρόνου επικοινωνίας. Η ρύθμιση αυτή αποσκοπεί στο να υπάρξει μια
ευρεία επικοινωνία των παιδιών με τους γονείς και να μην επιβαρύνονται ψυχοσωματικά
οι ανήλικοι. Επιχειρείται ακόμη η αξιοποίηση του θεσμού της διαμεσολάβησης στις
οικογενειακού δικαίου διαφορές, χωρίς να αποκλείεται η καθιέρωση του θεσμού του
«οικογενειακού διαμεσολαβητή», κάτι που εκτιμάται ότι θα δράσει πυροσβεστικά στην
ομαλοποίηση των γονικών σχέσεων σε θέματα ανατροφής και διαπαιδαγώγησης των
παιδιών.
Τέλος, παρέχεται η δυνατότητα μεταρρύθμισης ή ανάκλησης έγγραφων συμφωνιών και
δικαστικών αποφάσεων που αφορούν ζητήματα τα οποία ρυθμίζονται από την πρόταση της
επιτροπής, μέσα σε διάστημα δύο ετών, εφόσον γίνουν νόμος του κράτους.
Έτσι, οι γονείς των οποίων οι υποθέσεις έχουν ήδη κριθεί από τα δικαστήρια μπορεί να
εναρμονίσουν τις οικογενειακές τους σχέσεις με τα νέα δεδομένα και να αρθούν
παγιωμένες αρνητικές καταστάσεις που έχουν διαμορφωθεί με το ισχύον νομικό πλαίσιο.
