Θανάσης Μουσόπουλος
Φιλόλογος-συγγραφέας-ποιητής
Στον ενιαίο χώρο της Θράκης η παρουσία του ανθρώπου χάνεται χιλιάδες χρόνια πριν από τη γέννηση του Χριστού. Στα ιστορικά χρόνια η ζωή και ο πολιτισμός, όπως αποτυπώνονται στον Όμηρο και στους κλασικούς ποιητές και πεζογράφους, είναι αναπτυγμένα σε οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό και πολιτιστικό επίπεδο.
Ο εκχριστιανισμός των κατοίκων και η ανάδειξη της Κωνσταντινούπολης το 330 μ.Χ. σε πρωτεύουσα της ανατολικής Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας – της Βυζαντινής Οικουμένης, για έντεκα αιώνες καθιστούν τη Θράκη το κέντρο του κόσμου.
Μεταίχμιο στην ιστορία της περιοχής αποτελεί το διάστημα από τον 13ο ως τον 15ο μ.Χ. αι. Αβεβαιότητα, ανασφάλεια, ερήμωση, επιδρομές, εμφύλιες συρράξεις χαρακτηρίζουν την περίοδο αυτή. Από τα μέσα του 14ου αιώνα η περιοχή σταδιακά υποτάσσεται στους Οθωμανούς. Η Άλωση της Πόλης το 1453 είναι ένα ορόσημο.
Ο Ελληνισμός της Θράκης μετά το πρώτο “σοκ”, σε δύο αιώνες περίπου, αναπτύσσεται σε όλα τα επίπεδα. Στα δύσκολα χρόνια της Οθωμανικής κατοχής η κοινοτική οργάνωση και οι συντεχνίες κάνουν θαύματα.
Το 19ο αιώνα, παράλληλα με την οικονομική και πολιτιστική ανάπτυξη οι κοινότητες συντελούν στην καλλιέργεια εθνικής συνείδησης. Οι εκπαιδευτικές δομές ξαπλώνονται στη Θράκη. Αγόρια και κορίτσια μορφώνονται. Η εκκλησία παίζει θετικό ρόλο στην οργάνωση και στην ανάπτυξη.
Τα θρακιώτικα καράβια και οι έμποροι διασχίζουν όλη την περιοχή σε ανατολή και δύση, στην Ευρώπη και στη Ρωσία, έρχονται σε επαφή με την κίνηση των νέων ιδεών του Διαφωτισμού, μεταφέροντας πληροφορίες στους ξένους και στους θρακιώτες. Ο 18ος και ο 19ος αιώνες είναι η εποχή της Θρακικής Αναγέννησης.
Εκτός από την οικονομική και πνευματική άνθιση έχουμε και το φούντωμα της εθνικής συνείδησης και την αναζήτηση της Ελευθερίας. Να σημειώσουμε ότι από το 16ο αιώνα δεν σταμάτησε να εκδηλώνεται σε πόλεις και χωριά της Θράκης το αντιστασιακό πνεύμα. Στις αρχές του 19ου αιώνα η Φιλική Εταιρεία βρίσκει γόνιμο το έδαφος στη Θράκη. Τέταρτος Φιλικός είναι ο Αντώνιος Κομιζόπουλος. Πολλοί θρακιώτες είχαν συνταχθεί στην επαναστατική προοπτική.
Όταν ξεσπά η επανάσταση πολλοί συμμετέχουν σε αγώνες σε όλα τα ανοιχτά μέτωπα του αγώνα. Στα αρχικά σχέδια της Φιλικής είναι ότι και η Θράκη, όπως και άλλες περιοχές της βαλκανικής χερσονήσου, θα επαναστατούσε. Πραγματικά, σε πολλά σημεία της Θράκης, ξέσπασαν επαναστατικά κινήματα. Αναφέρουμε παραδειγματικά την επανάσταση στη Σωζόπολη, που κηρύσσεται από τον μητροπολίτη Παΐσιο με αρχηγό τον Δημητράκη Βάρη. Ο επίσκοπος απαγχονίζεται και η επανάσταση καταπνίγεται σε αίμα. Το ίδιο συμβαίνει και στα άλλα κινήματα. Λόγω της γειτνίασης της Θράκης με την Κωνσταντινούπολη, πολλά οθωμανικά στρατεύματα ήταν στρατοπεδευμένα στην περιοχή, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατόν να ευδοκιμήσουν τούτες οι θρακικές απόπειρες.
Πολλοί κατεβαίνουν στη νότια Ελλάδα και παίρνουν μέρος σε κατά ξηρά και θάλασσα αγώνες. Επώνυμα γνωρίζουμε τον καπετάν Γιώργη τον Ξάνθιο που το 1824 ήταν επικεφαλής 49 στρατιωτών στην Ύδρα. Εξάλλου, η ναυτική πόλη της περιοχής μας, νότια από τη σημερινή Αλεξανδρούπολη, η Αίνος μετέχει στον αγώνα με τριακόσια καράβια. Η οικογένεια Βισβίζη, ο Αντώνης και μετά το θάνατό του η γυναίκα του Δόμνα με το μπρίκι τους ‘Καλομοίρα’ δίνουν τα πάντα για τη λευτεριά. Πεθαίνουν πάμπτωχοι μετά την απελευθέρωση, όπως και παρά πολλοί άλλοι αγωνιστές και αγωνίστριες.
Μετά το τέλος του αγώνα και τη δημιουργία του μικρού ελληνικού κράτους, ακολούθησε ένας δύσκολος αιώνας για τους υπόδουλους ελληνικούς πληθυσμούς. Το Οθωμανικό κράτος επέβαλε τιμωρίες πολύ σκληρές ως αντίποινα για τους αγώνες. Θανατώσεις, διωγμούς και καταπίεση αντιμετώπισαν οι Έλληνες της καταρρέουσας οθωμανικής αυτοκρατορίας. Στις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα σταδιακά ορισμένα τμήματα της Ηπείρου, της Μακεδονίας και της Θράκης ενσωματώνονται στην Ελλάδα. Άλλα όμως τμήματα του ιστορικού ελληνικού χώρου εξακολουθούν να ανήκουν σε άλλα κράτη. Από την Ενιαία Θράκη, η Βόρεια Θράκη – Ανατολική Ρωμυλία υπάγεται στη Βουλγαρία και η Ανατολική Θράκη στην Τουρκία.
Οφείλουμε, οι σύγχρονοι θρακιώτες και θρακιώτισσες, να γνωρίσουμε την ιστορία μας και να απαιτήσουμε ώστε τα παιδιά της Ελλάδας να γνωρίζουν πλέρια την ιστορία της Θράκης, όπως εξάλλου και την ιστορία κάθε γωνιάς της πατρίδας μας. Γιατί αγαπώ την πατρίδα σημαίνει γνωρίζω την ιστορία της.
[ Όσοι/όσες ενδιαφέρονται μπορούν να δουν τα βιβλία μου :-1978, Μακρυγιάννης και το 1821 – Ένα παράδειγμα ιστορικής μνήμης
-1985, H Γη της Θράκης
-1987, Αγώνες της Θράκης για ελευθερία
-1997, Θράκη, Μνήμη για το μέλλον
-1998, Θρακών Οικήσεις και κτίσματα – Λαμπρών καιρών μάρτυρες (15ος – 19ος αι)]
