Η πρώτη δίγλωσση ποιητική συλλογή που εκδίδεται στην Ξάνθη
Το 2019 γιορτάζαμε τα 100 χρόνια ελεύθερης ζωής της Ξάνθης και το 2020 την αντίστοιχη εκατονταετηρίδα ελευθερίας της Θράκης. Είχα βάλει στόχο να αναφερθώ στην παρουσία των μουσουλμάνων κατά την τιμώμενη εκατονταετία.
Η πρόσφατη έκδοση του δίγλωσσου ποιητικού βιβλίου της Νιλγκιούν Τουρσέν Ογλού “Βουβές κραυγές“ (εκδ. Σπανίδη), 2020, σελ. 43, μου δίνουν αυτή την αφορμή.
Στον τόμο «Εκατονταετηρίδα της απελευθερώσεως της Ξάνθης» (έκδοση της Μητρόπολης Ξάνθης και Περιθεωρίου και του Δήμου Ξάνθης, 2019) δημοσιεύθηκε το άρθρο μου «Εκατό χρόνια Τέχνη του Λόγου στην ελεύθερη Ξάνθη», όπου για την πρόσφατη κατάσταση σημειώνω: «Αρκετοί μουσουλμάνοι και μουσουλμάνες ασχολούνται με τη λογοτεχνία, δημοσιεύοντας κείμενα στα ελληνικά. Βιβλία ποίησης παρουσίασαν η Ραμπάν Ιμπράμογλου και ο Σαλή Ελιάζ. Ο Σεμπαϊδήν Καραχότζα, εκτός από μας εργασίες, μεταφράζει έλληνες ποιητές στην πομακική».
Οφείλουμε να αναφέρουμε στοιχεία της ομαλής συνεργασίας χριστιανών και μουσουλμάνων κατά τη διάρκεια της τιμώμενης εκατονταετίας. Παραθέτω κάποια σχετικά αποσπάσματα, από διάφορες εργασίες μου, εντελώς ενδεικτικά.
Πρώτα πρώτα, για τα χρόνια της απελευθέρωσης του 1919: «Οι Οθωμανοί της Ξάνθης υποδέχτηκαν κι εκείνοι με ενθουσιασμό τον ελληνικό στρατό, καθαίρεσαν τον μουφτή που τους είχαν ορίσει οι Βούλγαροι και ζήτησαν να υπαχθούν στην ελληνική διοίκηση».
Όσον αφορά τα χρόνια του Μεσοπολέμου, σημειώνω ότι η κρίση και η γενικότερη κατάσταση: «Συσπειρώνουν τους εργάτες και δημιουργούν συνδικάτα για να διεκδικήσουν καλύτερες συνθήκες ζωής. Παρά τα ρατσιστικά / σοβινιστικά κηρύγματα, την έλλειψη ταξικής συνείδησης και την αμάθεια, ξεπερνιούνται εθνικιστικές συγκρούσεις, ώστε οι εργάτες Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι στην Ξάνθη κατεβαίνουν σε κοινή απεργία». Συμπληρώνω ότι θύματα των εργατικών αγώνων, νεκροί, είναι και χριστιανοί και μουσουλμάνοι.
Φτάνουμε στα χρόνια του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου και στη ματωμένη συνέχεια: «Οι κάτοικοι της περιοχής, χριστιανοί και μουσουλμάνοι, αντιστάθηκαν ηρωικά στους Γερμανούς εισβολείς στα οχυρά του Εχίνου […] Στην περίοδο του εμφυλίου, πολλοί μουσουλμάνοι εντάχθηκαν στο Δημοκρατικό Στρατό. Ιδιαίτερα οι κάτοικοι της ορεινής Ροδόπης, οι λεγόμενοι Πομάκοι, που δεινοπάθησαν από τους Βουλγάρους κατακτητές, με θέρμη αγωνίστηκαν δίπλα στους υπόλοιπους Έλληνες».
Με το κείμενό μου αυτό στο πρόσωπο της Νιλγκιούν τιμώ φίλους και φίλες, μαθητές και μαθήτριές μου που, σε όλα τα χρόνια της ζωής μου, στην Ξάνθη και στη Θράκη γενικότερα, χωρίς διακρίσεις και αντιπαλότητες συνεργαστήκαμε και παλέψαμε για καλύτερη ατομική και κοινωνική ζωή.
Την Νιλγκιούν τη συνάντησα για πρώτη φορά στην ποιητική βραδιά «Ήχος της Ποίησης» που συνδιοργάνωσε στις 21 Μαρτίου 2019 η Κοσμητεία της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του ΔΠΘ, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ξάνθης και η ΦΕΞ. Στην ίδια ποιητική εκδήλωση είχε πάρει μέρος και η Ραμπάν, που η πρώτη ποιητική της συλλογή «Νέστος… Ο παράδεισος της ψυχής μου» εκδόθηκε επίσης στις εκδόσεις Σπανίδη το 2014. Και στο Νομό Ροδόπης υπάρχουν μουσουλμάνοι ποιητές και ποιήτριες με αξιόλογο έργο, που τους συνάντησα σε ποιητικές βραδιές στη γείτονα περιοχή.
Η ποιητική συλλογή της Νιλγκιούν «Βουβές κραυγές … Sessiz Çığlıklar…», είναι η πρώτη δίγλωσση που εκδίδεται στην Ξάνθη, απ’ ό,τι γνωρίζω.
Η Νιλγκιούν Τουρσέν Ογλού είναι τελειόφοιτος του τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης και ερευνήτρια της πομακικής γλώσσας και κουλτούρας
Η ποιητική συλλογή περιλαμβάνει δεκαεννιά ποιήματα, στην αριστερή σελίδα στην τουρκική και δεξιά στην ελληνική γλώσσα. Δεν γνωρίζω σε ποια γλώσσα πρωτογράφει τα ποιήματά της.
Θα αναφέρω κάποιους ελληνικούς στίχους, που υπομνηματίζουν την άκρως ενδιαφέρουσα θεματολογία της ποιήτριας.
Σε πολλά ποιήματά της μιλά για τον άνθρωπο, τη ζωή του, τα όνειρα και τους καημούς του:
-Η ζωή μου δεμένη με μια λεπτή κλωστή / θαρρείς πως θα καεί με μια μόνο σπίθα
-Αν είναι να κάνεις όνειρα / θα κάνεις πάντα μεγάλα όνειρα / ποτέ σου δεν θα ασχολείσαι φίλε μου / με πράγματα μικρά και ασήμαντα…
Η ποιήτρια ζει την εποχή της, την εποχή μας, πολύ έντονα. Την προβληματίζει, την παρακινεί θα έλεγα σε στοχασμό και δράση:
– Η γη πάλι βρομοκοπάει αθώο αίμα / πενθούν τα δέντρα και τα πουλιά / για τα νεκρά λουλούδια
– Τι παράξενος κόσμος / έχει ξεχαστεί η αγριάδα / των άγριων θηρίων / και τη θέση τους / την έχουν πάρει οι άνθρωποι…
– Η περίοδος / είναι περίοδος μετανάστευσης / από τους πιστούς / τους άπιστους / τους αδελφικούς πολέμους…
Η Νιλγκιούν ούτε θρηνεί ούτε είναι πεισιθάνατη και απαισιόδοξη. Είναι δυνατή αγωνίστρια. Αυτό είναι το πρότυπό της:
– Εκεί που όλα σε εγκαταλείπουν / μόνο η σκιά του χθες δεν σε εγκαταλείπει /απρόσμενα βγαίνει μπροστά σου / και σου ξαναθυμίζει / καλό / κακό / Όλα όσα έχεις ξεχάσει…
– Το χθες / είναι αυτό που κλέβει / το Εγώ σου / το Είναι σου / και πλάθει το Σήμερά σου …
– Και αυτοί που δεν φοβούνται να χάσουν / γίνονται οι πιο δυνατοί πολεμιστές όλου το κόσμου…
Κλείνοντας τον μικρό μας αυτό περίπατο, ένα απόσπασμα από το αριστουργηματικό «Από τότε που έφυγες»:
– Από τότε που έφυγες / τίποτα δεν είναι όπως παλιά /έπαψε να ξημερώνει / έπαψε να νυχτώνει Πατέρα! / Έπαψε…
Χάρηκα το βιβλίο που σας παρουσίασα, συγχαίροντας και τον εκδότη Μιχάλη Σπανίδη για τις ωραίες και ώριμες εκπλήξεις του.
Θανάσης Μουσόπουλος
Φιλόλογος-συγγραφέας-ποιητής
