Ανοιχτή επιστολή του Νίκου Κοσμίδη
Αξιότιμε κ. Δήμαρχε και κ.κ. επικεφαλής των Δημοτικών παρατάξεων,
Σήμερα, τιμάται από τις χώρες-μέλη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών η Διεθνής Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα του Ολοκαυτώματος από το Ναζιστικό καθεστώς και τους φασίστες συνεργάτες τους κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Ελλάδα υιοθέτησε με ομόφωνη απόφαση του Ελληνικού Κοινοβουλίου την «Ημέρα Μνήμης των Ελλήνων Εβραίων Μαρτύρων και Ηρώων του Ολοκαυτώματος» τον Ιανουάριο του 2004 (Ν.3218/04 και Π.Δ. 31/05). Κατά τη φετινή επέτειο, συμπληρώνονται 75 χρόνια από την απελευθέρωση των επιζώντων κρατουμένων του Στρατοπέδου συγκέντρωσης του Άουσβιτς-Μπίρκεναου αλλά και 75 χρόνια από την ίδρυση των Ηνωμένων Εθνών.
Σε πολλές πόλεις και της χώρας μας, λαμβάνουν εκδηλώσεις μνήμης και τιμής, αλλά και αντιναζιστικού, αντιφασιστικού και αντιρατσιστικού περιεχομένου. Δυστυχώς, η πόλη της Ξάνθης ακόμα να τιμήσει επισήμως τους 550 Ελληνοεβραίους συμπολίτες μας, οι οποίοι έχασαν τη ζωή τους στο Στρατόπεδο εξόντωσης της Τρεμπλίνκα, γεγονός το οποίο αποτελεί όνειδος για μια κοινωνία η οποία θέλει να λέει ότι είναι υπερήφανη για την πολυπολιτισμικότητά της. Οι όμορες πόλεις της Καβάλας, της Κομοτηνής και της Αλεξανδρούπολης, έχουν μεριμνήσει για την κατασκευή σχετικών μνημείων. Στην περίπτωση της Αλεξανδρούπολης, τα αποκαλυπτήρια του μνημείου έλαβαν χώρα πέρσι στο πλαίσιο διοργάνωσης διεθνούς συνεδρίου και με την παρουσία απογόνων των θυμάτων του Ολοκαυτώματος.
Είναι ντροπή να αποτελούμε μια πόλη στην οποία η διατήρηση της μνήμης των θυμάτων του Ολοκαυτώματος δε τυγχάνει δημόσιας προσοχής και φροντίδας, παρά τη σχετική απόφαση του Κοινοβουλίου. Και είναι διπλή ντροπή όταν καμαρώνουμε, μεταξύ άλλων, για κτήρια τα οποία έχτισαν οι Ελληνοεβραίοι συμπολίτες μας, με πρώτο και καλύτερο το αρχοντικό Ντανιέλ, το γνωστό ως Πολυχώρος Τέχνης και Σκέψης «Οικία Μάνου Χατζιδάκι».
Οι επιτυχημένες προσπάθειες του Πολιτιστικού Αναπτυξιακού Κέντρου Θράκης για την αναστήλωση του Εβραϊκού Κοιμητηρίου, οι ιστορικές αναφορές στο Λαογραφικό Μουσείο της Φιλοπρόοδου Ένωσης Ξάνθης και η παλαιότερη φιλοξενία έκθεσης φωτογραφίας από το Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης, καταδεικνύουν το ενδιαφέρον πολιτιστικών φορέων και ενεργών συμπολιτών μας για τη διατήρηση της μνήμης. Η διατήρηση αυτή πρέπει να καταστεί συλλογική υπόθεση της πόλης και να στηριχθεί αναλόγως από τους αρμόδιους τοπικούς φορείς.
Δυστυχώς, η αύξηση του αντισημιτισμού και η άρνηση της ιστορικότητας του Ολοκαυτώματος, συμπαρασύρουν την ιστορική μνήμη με τρόπο βίαιο και άκρως επικίνδυνο. Το Ολοκαύτωμα δεν αφορά μόνο τους απογόνους των Εβραίων θυμάτων αλλά κάθε άνθρωπο με δημοκρατικές και ανθρωπιστικές αξίες. Μαζί με τους Εβραίους οι οποίοι μαρτύρησαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, εξόντωσης και καταναγκαστικής εργασίας, θυμόμαστε και τιμούμε και τη μνήμη χιλιάδων Σλάβων, πολιτικών αντιφρονούντων, κομμουνιστών, σοσιαλδημοκρατών, Ρομά, ψυχικά και σωματικά αναπήρων, εγκύων γυναικών, Ρωμαιοκαθολικών και Ορθοδόξων κληρικών και μοναχών, Διαμαρτυρόμενων παστόρων, ομοφυλόφιλων και Μαρτύρων του Ιεχωβά, οι οποίοι βασανίστηκαν και εξοντώθηκαν σε μαζικές εκτελέσεις, σε θαλάμους αερίων, σε εργαστηριακά πειράματα και στα κρεματόρια.
Το ΠΑΚΕΘΡΑ κάθε χρόνο προσκαλεί σε συνάντηση μνήμης μπροστά από την καπναποθήκη στην οποία συγκεντρώθηκαν οι 550 Ελληνοεβραίοι της Ξάνθης στις 3-4 Μαρτίου 1943, πριν οδηγηθούν στον σιδηροδρομικό σταθμό. Η πόλη μας οφείλει να τιμήσει καταλλήλως το μαρτύριο αυτών των ανθρώπων και μέσω αυτών το μαρτύριο όλων εκείνων οι οποίοι υπήρξαν θύματα του Ναζισμού. Έχει τιμήσει αναλόγως τα θύματα της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, της Αν. Θράκης και της Μικράς Ασίας, καθώς και του Κυπριακού Αγώνα. Η πρόσφατη εκδήλωση για την τοποθέτηση του ανδριάντα του Κωνσταντίνου Καραμανλή σε περίοπτη θέση της πόλης, δείχνει πως όταν υπάρχει η πρόθεση όλα μπορούν να δρομολογηθούν χωρίς προσκόμματα.
Συγκεκριμένες προτάσεις:
– Δημιουργία αίθουσας μνήμης των θυμάτων του Ολοκαυτώματος στην Οικία του Ισαάκ Ντανιέλ ή σας άλλον κατάλληλο χώρο. Τολμώ να πω πως ο Μάνος Χατζιδάκις θα συμφωνούσε και ο ίδιος με μια τέτοια σκέψη.
– Σχεδιασμός περιπατητικής διαδρομής με αναφορά στα τοπόσημα τα οποία σχετίζονται με τη μνήμη των Ελληνοεβραίων της πόλης και όχι μόνο. Σε προσωπική κουβέντα με τον Θωμά Εξάρχου, ο μακαριστός ιστοριοδίφης είχε ενθαρρύνει την πρόταση αυτή, λέγοντας πως πρέπει να την αναλάβουν οι νεότεροι σε ηλικία.
– Πρόσκληση από τον Δήμο σε φορείς, πολιτιστικούς συλλόγους και στην εκπαιδευτική κοινότητα για τη διοργάνωση, κατ’ έτος, δημόσιας εκδήλωσης μνήμης.
– Να αφιερωθεί μια από της επόμενες διοργανώσεις της Συνάντησης Μουσικών Σχολείων «Ξάνθη, Πόλις Ονείρων» στη μνήμη των θυμάτων.
Ασφαλώς, υπάρχουν και άλλες προτάσεις και σίγουρα χρειάζεται η στήριξη του εγχειρήματος του ΠΑΚΕΘΡΑ, ιδιαίτερα σε σχέση με την ανάδειξη του Εβραϊκού Κοιμητηριού ως χώρου μνήμης. Η παρούσα επιτολή στοχεύει να καταστήσει το θέμα ευρύτερα γνωστό και, ενδεχομένως, να ανοίξει έναν δημόσιο διάλογο. Ελπίζω στην προσωπική ευαισθησία και στην ανταπόκριση όλων σας με την ανάληψη συγκεκριμένων πρωτοβουλιών από πλευράς σας. Η δική μας στήριξη είναι δεδομένη.
Με εκτίμηση,
Νίκος Κοσμίδης
Γ.Γ. του Κέντρου Οικουμενικών, Ιεραποστολικών
και Περιβαλλοντικών Μελετών
«Μητροπολίτης Παντελεήμων Παπαγεωργίου» (CEMES)
