Τα διεθνή γεγονότα δείχνουν συχνά πυκνά μια εκπλήσσουσα δυναμική : Π.χ: Στις 31 Αυγούστου η Τουρκία και η Αρμενία συμφώνησαν να αποκαταστήσουν τις διπλωματικές τους σχέσεις. Επρόκειτο για ένα μείζον, περίπου αδιανόητο πολιτικό εγχείρημα ανάμεσα στο Ερεβάν και την Αγκυρα οι συνέπειες του οποίου θα επηρεάσουν αναπόφευκτα την σταθερότητα στην περιοχή του Καυκάσου και της ΝΑ Ασίας.
Επί 90 χρόνια οί σχέσεις των δύο λαών ήταν ανυποχώρητα εχθρικές. Αιτία, η σφαγή 1,5 εκατομμυρίων Αρμενίων από τούς Οθωμανούς Τούρκους. Στο έγκλημα εκείνο του οποίου οί πρωταίτιοι ουδέποτε τιμωρήθηκαν, η ουσιώδης διάσταση –πέραν του εγκλήματος-ανάμεσα στις δύο χώρες ήταν ο διαφορετικός πολιτικός, ιστορικός –επομένως και ο ηθικός- προσδιορισμός του. Ο Μουσταφά Κεμάλ πάντως είχε εγκαίρως αποκαλέσει εκείνη την σφαγή «πράξη επαίσχυντη».
Οι Αρμένιοι –και μαζί τους οι μελετητές όλου του κόσμου- προσδιόρισαν από την πρώτη στιγμή εκείνο τον αφανισμό ως «Γενοκτονία». Οι Τούρκοι από την μεριά τους επέμειναν σε ένα πιο διασταλτικό περιεχόμενο. Πρότειναν και προώθησαν τον όρο «Μαζικός Εκτοπισμός» πού χρησιμοποιήθηκε από το Οθωμανικό ήδη καθεστώς σαν απάντηση στα απελευθερωτικά κινήματα των Αρμενίων. Άνοιξαν μάλιστα τα άδυτα των Οθωμανικών κρατικών αρχείων (η διεύθυνση των οποίων υπάγεται στον Πρωθυπουργό), σε οποιονδήποτε θα ήθελε να διερευνήσει το ακανθώδες και ομιχλώδες παρασκήνιο εκείνου του δράματος.
Αμφότερες πάντως οι χώρες πού διακρίνονται για την επιθετική ιστορική τους συνείδηση, διαθέτουν ισχυρά αποδεικτικά τεκμήρια για τις θέσεις τους. Και δεν έπαψαν ποτέ να τα παραθέτουν οσάκις το απαιτούσαν οι διεθνείς συγκυρίες και οι διμερείς αντιπαραθέσεις, πού όχι λίγες φορές υπήρξαν κρίσιμες. Επιστέγασμα της ιστορικής τους αντιπαράθεσης υπήρξε το αμοιβαίο κλείσιμο των συνόρων τους, η εκκρεμότητα του ζητήματος του θύλακα του Ναγκόρνο Καραμπάχ πού εντάχτηκε μέν στην Αρμενία, διεκδικείται όμως από το Αζερμπαιτζάν, σύμμαχο και αυτάδελφη χώρα της Τουρκίας. Παραμένει τέλος εγγεγραμμένο στο διαπραγματευτικό πινάκιο Αρμενίας Τουρκίας, η ιστορική εκκρεμότητα για την «Γενοκτονία».
Παρ όλα αυτά και παρά την ρητορική των σκεπτικιστών ότι οι διαφορές μεταξύ Αρμενίας και Τουρκίας παραμένουν ουσιαστικά άλυτες, , γεγονός είναι ότι οί δύο χώρες θα υπογράψουν στις σήμερα στην Ζυρίχη, την συμφωνία αποκατάστασης των διπλωματικών τους σχέσεων, όπως συμφώνησαν στις 31 Αυγούστου. Πώς επιτεύχθηκε αυτό το επιδέξιο διπλωματικό φίνις;
Είναι κοινό μυστικό ότι η Αρμενο-Τουρκική συμφωνία χρειάστηκε έναν μαραθώνιο συνομιλιών σε διάφορα σημεία του δυτικού ημισφαιρίου μακριά από τά βλέμματα της κοινής γνώμης.. Είναι επίσης κοινό μυστικό ότι την πρωτοβουλία αυτή την στήριξαν με όλες τους τις δυνάμεις οι ΗΠΑ και η ΕΕ μετά την νέα γεωπολιτική πραγματικότητα πού δημιούργησε στην περιοχή του Καυκάσου η στρατιωτική σύγκρουση Ρωσίας-Γεωργίας. Είναι τέλος κοινό μυστικό ότι η ολική υπό τους κκ Γκιούλ, Ερντογάν και Νταβούτογλου διπλωματική επαναφορά της Τουρκίας υπαγόρευσε (και πέτυχε) αυτή την «διευθέτηση» μεταξύ Ερεβάν και Αγκυρας.
Κατά την ταραγμένη δεκαετία του 80, η Τουρκία υποδείκνυε την Αρμενία και τους Αρμένιους ως τον υπ αριθμόν 1 παράγοντα πού απειλούσε την εσωτερική κι εξωτερική ασφάλειά της. Μετά, έδωσε την σκυτάλη στο ΡΚΚ και τους Κούρδους.
Από τις χώρες με τις οποίες η Τουρκία είχε κοινά σύνορα, μόνο η Βουλγαρία και η Γεωργία θεωρούνταν ειλικρινά φιλικές της. Τρείς άλλες, -Ιράν, Συρία και Ελλάδα-, κατατάσσονταν στην ίδια λίστα επικινδυνότητας με την Αρμενία. Σε ότι αφορά την Συρία τά προβλήματα φαίνεται νά έχουν ξεπεραστεί. Η αναμενόμενη εξ άλλου επίσκεψη του κ. Ερντογάν στο Ιράν παράλληλα με την διεθνή διπλωματική ζύμωση πού βρίσκεται υπό εξέλιξη σχετικά με τις πυρηνικές φιλοδοξίες της Τεχεράνης, δημιουργεί ελπίδες σταθερότητας στην περιοχή. Η επίσκεψη του Ελληνα Πρωθυπουργού κ. Γ. Παπανδρέου στην Τουρκία και οι συναντήσεις του με τους κκ Ερντογάν και Νταβούντογλου, ανοίγει ευοίωνες προοπτικές και για τις Ελληνο-Τουρκικές εκκρεμότητες.
Συμπερασματικά ως προς τά Αρμενοτουρκικά¨ Η προσπάθεια της κατά το δυνατόν ενεργειακής απεξάρτησης της Ευρώπης από την Ρωσία, η επικίνδυνη αστάθεια στην Γεωργία, η διασφάλιση των αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου προς την Δύση μέσω ασφαλών διαδρομών, και τέλος η ενεργειακή στρατηγική της ίδιας της Τουρκίας, υπαγόρευσε στην Αγκυρα μια νέα φιλοσοφία προσέγγισης με το Ερεβάν.
Με τους ενεργειακούς διαδρόμους της Γεωργίας κλειστούς ή επισφαλείς, η Αρμενία προσφέρεται ως εναλλακτική λύση στον ενεργειακό εφοδιασμό της Τουρκίας και όχι μόνο. Για μια ακόμη φορά η Αγκυρα χαράσσει στρατηγικές πού συνδυάζουν οικονομικά συμφέροντα και γεωπολιτικά οφέλη.
ΧΡΙΣΤΟΣ Κ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ
