Δ. Μαυρίδης: «Η Ανατολική Θράκη ήταν η “κιβωτός” της λαογραφίας και της καλλιτεχνικής πλευράς του πολιτισμού των Θρακών»
«Προσωπικά μου είναι απεχθής η εικόνα ενός κόσμου που θα είναι ομοιόμορφος», τονίζει ο συγγραφέας που έχει φωτίσει πολλές ιστορικές πτυχές της Ξάνθης
«Αν άλλοι ήταν αυτοί που διαφύλαξαν την παλιά πόλη της Ξάνθης από την οικοδομική πλημμυρίδα και τη λογική της αντιπαροχής κατά τη δεκαετία του 1970, ο κ. Δημήτρης Μαυρίδης ήταν αυτός που φρόντισε να διαφημίσει αυτό το διασωθέν στολίδι του ελλαδικού χώρου. Αυτό που τον συνέδεε με την πόλη δεν ήταν ούτε η καταγωγή, ούτε ο τόπος γέννησης, παρά μόνο οι παιδικές μνήμες από την ολιγόχρονη διαμονή του εδώ. Ο ίδιος τεχνοκράτης, πολυταξιδεμένος, ζυμωμένος με τον κοσμοπολιτισμό, χρησιμοποίησε αυτά τα εργαλεία για να λαξεύσει και τελικά να μορφοποιήσει την ζωντανή εικόνα του για την πόλη και για τον ελληνισμό». Με αυτόν τον τρόπο ξεκίνησε την ομιλία του για την ζωή και το έργο του συγγραφέα Δημήτρη Μαυρίδη ο επίκουρος καθηγητής του ΑΠΘ Φωκίων Κοτζαγεώργης. Μία εισαγωγή που σε λίγες μόλις γραμμές αναδεικνύει τους λόγους για τους οποίους το Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του ΔΠΘ επέλεξε να αναγορεύσει σε σχετική τελετή το βράδυ της Τετάρτης τον κ. Μαυρίδη σε Επίτιμο Διδάκτορά του. Πριν την αναγόρευση πραγματοποιήθηκε ημερίδα με θέμα «Η Θράκη στη νεότερη και σύγχρονη εποχή: Σπουδές στην ιστορία και τον πολιτισμό».
Δημήτριος Α. Μαυρίδης
Γεννημένος το 1942 στην Φλώρινα από γονείς πρόσφυγες από την Ραιδεστό της Ανατολικής Θράκης, φοίτησε στο δημοτικό σχολείο στην Ξάνθη και την Καβάλα μέχρι το 1954, ενώ μέχρι το 1960 φοιτά στην Ευαγγελική Σχολή Ν. Σμύρνης. Το 1965 λαμβάνει από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο το δίπλωμα του Ηλεκτρολόγου Μηχανικού και το ίδιο έτος εργάζεται ως βοηθός έρευνας στο CERN στη Γενεύη. Αφού εκπλήρωσε την στρατιωτική του θητεία εργάστηκε ως μηχανικός κατασκευών, διετέλεσε δέκα χρόνια γενικός διευθυντής της θυγατρικής εταιρείας Sperry Rand Corporation στην Ελλάδα, για τρία χρόνια διευθυντής Μέσης Ανατολής της ίδιας εταιρείας, ενώ το 1983 ιδρύει την εταιρεία Βιομηχανική Τεχνολογία ΑΕ της οποίας ήταν διευθύνων σύμβουλος έως το 2002. Παράλληλα με τις επαγγελματικές του δραστηριότητες ασχολήθηκε με θέματα τοπικής ιστορίας, με τη συλλογή παλαιών φωτογραφιών από τους χώρους της πάλαι ποτέ ‘’καθ’ ημάς Ανατολής’’. Η ενασχόλησή του αυτή τον βοήθησε να εκδώσει έντεκα βιβλία με θέματα σχετικά με τις πόλεις Ραιδεστό και Ξάνθη, με τις οποίες είχε από παιδί βιωματική σχέση. Μελέτησε ιδιαίτερα τις συνθήκες παράδοσης της Ανατολικής Θράκης αμαχητί, ενώ φωτογραφική του έκθεση με την απελευθέρωση της Θράκης το 1919 παρουσιάστηκε σε όλες τις πόλεις της Θράκης. Ένας συγγραφέας αφιερωμένος ψυχή αλλά και σώματι στην καταγραφή της ιστορίας της Ξάνθης και της Ανατολικής Θράκης γενικότερα. Ένα λαμπρό παράδειγμα ανθρώπου, συγγραφέα και λόγιου, ο οποίος ήρθε να καλύψει ένα μεγάλο κενό που υπήρχε ως προς την καταγραφή της πλούσιας κατά τα άλλα τοπικής ιστορίας των Θρακιωτών.
«Η ιστορία είναι μεν κάτι το αντικειμενικό, αλλά παίρνει μορφή φαντασιακή»
Ο ίδιος έχει αναφέρει ότι το ‘’μικρόβιο’’ της έρευνας είναι πολύ διαδεδομένο στην Ελλάδα, αφού οι απόγονοι των προσφύγων συνιστούν σήμερα το 1/4 του ελληνικού πληθυσμού. «Από μικρός άκουγα ιστορίες για τη Θράκη και ζούσα στη Θράκη. Μου έμειναν οι απορίες, τι είναι εκεί, πώς είναι εκεί. Μιλάω για την Ανατολική Θράκη. Πάντα ήθελα να ανακαλύψω τι υπήρχε εκεί. Την Ανατολική Θράκη τη βλέπω με τα μάτια ενός κατοίκου πριν το 1922. Μου αρέσει οτιδήποτε έχει σχέση με την Ανατολική Θράκη, και με τη Δυτική φυσικά, αλλά η Ανατολική ήταν η ‘’κιβωτός’’ της λαογραφίας και της καλλιτεχνικής πλευράς του πολιτισμού των Θρακών». Συλλέγει φωτογραφίες από την εποχή που η γενιά που έκανε του πολέμους του ’12 και του ’22 έφευγε. «Πολλοί κληρονόμοι περιφρονούσαν τα αρχεία των πολεμιστών ή των κατοίκων της Ανατολής και τα πετούσαν. Μέσω κυκλωμάτων που τα στηρίζουν οι συμπαθείς αθίγγανοι, πήγαιναν στο Μοναστηράκι της Αθήνας. Εκεί ήξεραν ότι είμαι συλλέκτης τέτοιων φωτογραφιών και μου έφερναν ολόκληρες συλλογές από φωτογραφίες θανόντων πολεμιστών. Έτσι συγκρότησα μια συλλογή που διηγείται όλη τη Μικρασιατική Εκστρατεία και τη Μικρασιατική Καταστροφή και μάλιστα με τρόπο ζωντανό, γιατί η ιστορία είναι μεν κάτι το αντικειμενικό, αλλά παίρνει μορφή φαντασιακή. Για παράδειγμα οι κάτοικοι της νότιας Ελλάδας μιλάνε για τη Θράκη λες και είναι κάποια εξωτική χώρα. Λίγοι είναι αυτοί που έρχονται εδώ να δουν».
«Η Θράκη έχει τεράστια λόγια παράδοση, ιδίως η λεγόμενη Ανατολική Ρωμυλία έχει παράδοση αιώνων»
Στην πλούσια αρθρογραφία του αναφέρθηκε συχνά στο έργο του εικαστικού Ράλλη Κοψίδη, τον οποίο πολλοί Θρακιώτες αγνοούν. «Ο Ράλλης Κοψίδης ήταν φίλος μου και ήταν κι αυτός Θρακιώτης. Όλους τους Θρακιώτες τους αγνοούμε. Η Θράκη έχει τεράστια λόγια παράδοση, ιδίως η λεγόμενη Ανατολική Ρωμυλία έχει παράδοση αιώνων. Αυτή είναι άγνωστη. Σήμερα η Θράκη είναι ένα “άγριο μέρος”, κατά την αντίληψη των νότιων Ελλήνων. Όπως και κατά την περίοδο του Θεμιστοκλή, η Θράκη ήταν χώρα των αγρίων. Μετά εξευμενίστηκε». Αναφερόμενος στο θέμα της παγκοσμιοποίησης είπε: «Ο Μάρτιν Χάιντεγκερ αναφέρει σε κάποιο δοκίμιό του ότι η απουσία πατρίδας είναι σήμερα ένα κοινό πεπρωμένο κι ότι αυτό οφείλεται στην αναχώρηση του ιστορικού στοιχείου μέσα από το ‘’είναι’’. Ο κόσμος δηλαδή αποκτάει μια ομοιομορφία που καταργεί τους τοπικούς πολιτισμούς. Συμφωνώ με αυτή τη διαπίστωση του Χάιντεγκερ αλλά προσωπικά μου είναι απεχθής η εικόνα ενός κόσμου που θα είναι ομοιόμορφος».
(φωτογραφίες: Τάσος Τεφρωνίδης)
ΧΑΡΗΣ ΔΙΑΦΩΝΙΔΗΣ
