Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης φτάνει στην μυθιστορηματική του ωριμότητα και εντυπωσιάζει με το ύφος και την γλώσσα του
Σκαμπαρδώνης: «Η σάτιρα είναι το αντίδοτο σε κάθε είδους φανατισμό»
Κάποιοι το χαρακτήρισαν το μυθιστόρημα της χρονιάς, ενώ ο φίλος του συγγραφέα, Ξανθιώτης δημοσιογράφος Στέφανος Τσιτσόπουλος, πήγε ακόμη πιο μακριά. Στην παρουσίαση του βιβλίου «Υπουργός Νύχτας» το βράδυ της Παρασκευής 27 Μαΐου στον φιλόξενο χώρο του βιβλιοπωλείου ΔΥΟ στην οδό Βενιζέλου, ο Στέφανος δήλωσε ότι το θεωρεί το κορυφαίο ελληνικό μυθιστόρημα της δεκαπενταετίας. Όσο υπερβολική και αν ακούγεται η εκτίμηση, σίγουρα μιλάμε για έναν από τους σημαντικότερους διηγηματογράφους της χώρας. Οι κριτικές που ακολούθησαν την έκδοση του βιβλίου από κορυφαίους λογοτέχνες, όπως ο Βασίλης Βασιλικός, μας οδηγούν στην παραδοχή ότι πρόκειται για ένα από τα καλύτερα έργα του Σκαμπαρδώνη.
8 χρόνια από την σύλληψη της ιδέας μέχρι την ολοκλήρωσή της
Όπως ανέφερε ο συγγραφέας, «ο «Υπουργός» ξεκίνησε ως αρχική ιδέα το 2007. Η κρίση σοβούσε, αλλά δεν είχε ξεσπάσει σ’ όλο της το συναρπαστικό μεγαλείο. Η συγγραφή πέρασε από πολλά στάδια – ξανάγραψα το βιβλίο δέκα φορές απ’ την αρχή, το πετσόκοψα και γυαλοχάρτισα ανηλεώς, μέχρι να ‘ρθει να χωνέψει, να βρει τον εαυτό του». Η αναμονή άξιζε τον κόπο. Ο Στέφανος Τσιτσόπουλος ήταν ένας από τους τυχερούς που το διάβασαν πριν ακόμη κυκλοφορήσει. «Είχα άγχος όταν μου το έδωσε ο Γιώργος» είπε ο ίδιος, «γιατί δημιουργούνται μεγάλες προσδοκίες όταν ο φίλος σου γράφει οκτώ χρόνια ένα βιβλίο». Το αποτέλεσμα, εν προκειμένω, ξεπερνά τις προσδοκίες. Ό,τι αντιλαμβανόμαστε ως πραγματικότητα σ’ αυτόν τον όμορφο, παράξενο, μα και παράλογο τόπο είναι μια μυθοπλασία από μόνη της. Επομένως κάθε σοβαρή λογοτεχνική απόπειρα να αναπαρασταθεί αυτή με ρεαλισμό είναι εξόχως δύσκολη και προσκρούει σε κάτι που μάλλον την υπερβαίνει. Αυτό φαίνεται ότι ο 63χρονος βραβευμένος συγγραφέας το έχει συνειδητοποιήσει σε όλη του την περίπλοκη έκταση, σε όλη του την κωμικοτραγική ένταση. Αν υποθέσουμε πως ο περιπετειώδης τραγέλαφος του σύγχρονου νεοελληνικού βίου περίμενε κάποιον να τον καταγράψει, να τον αδράξει δηλαδή και να τον ξεψαχνίσει με «την περισκοπική αντίληψη του τζογαδόρου» για παράδειγμα, τότε έχουμε βάσιμες υποψίες να πιστεύουμε ότι τον βρήκε.
Ποιος είναι ο Υπουργός Νύχτας;
Αν ο κόσμος της σημερινής Ελλάδας παραμένει ένα συμπαγές και μυστηριώδες μόρφωμα που δύσκολα αποκωδικοποιείται από κάποιο εγχειρίδιο, τότε η στρατηγική που ακολουθεί ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης στο νέο του εξόχως σατιρικό μυθιστόρημα, υπό τον απίθανο τίτλο «Υπουργός νύχτας», είναι απολύτως υποψιασμένη. Πρωταγωνιστής του είναι ένας νεκροθάφτης που γίνεται μαφιόζος και κατόπιν πολιτικός, υψηλά ιστάμενος μάλιστα, στο κυβερνητικό πόστο της κακομοίρας της Ανάπτυξης. Όπως είπε ο ίδιος ο συγγραφέας: «Θέλησα να βρω έναν σχιζοειδή ήρωα, χωρίς πίστη, άρα χωρίς προκατάληψη. Να έχει το ιδεολόγημα της μη ιδεολογίας. Η σκέψη του, η όρασή του, να είναι αυτάρκης, κλειστή, αυστηρώς προσωπική, μέσα αλλά και σε σταθερή απόσταση απ’ την κοινωνία, γεγονός που θα εξασφάλιζε και την ειρωνική του αντίληψη». Ο 54χρονος Γιάννης Μπεχτσής ή Πρίμο, αποτυχημένος αρχιτέκτων και λάτρης του καζίνου «με το δικό του σύστημα σκέψης», είναι πλέον κληρονόμος και ιδιοκτήτης του γραφείου τελετών ‘’Η Έσχατη Φροντίδα’’. «Από τους αυτοκαταστροφικούς χαρτοπαίχτες που γνώρισα έφτιαξα έναν δικό μου ήρωα που διασχίζει την κοινωνία ως εντελώς ξένος. Στο βιβλίο εκφράζεται απλά, αλλά πίσω του, πέραν του Μύθου του Σίσυφου, υπάρχει και ο Ηράκλειτος που λέει ότι «Ο αιώνας είναι ένα παιδί που παίζει ζάρια». Μέσα απ’ τη διαδρομή και την όραση του ήρωα φωταγωγείται τραγικά και ειρωνικά όλο αυτό που ζούμε τα τελευταία χρόνια, αλλά βέβαια μεταπλασμένο, προβαλλόμενο σε ένα λογοτεχνικό Αντιπέραν. Δεν σερβίρω τα κουκιά, αλλά το μεταφυσικό τους κουκόζουμο», εξήγησε ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης.
Συνύπαρξη με τοκογλύφους, ‘’κοράκια’’ και άτομα του υποκόσμου για να γραφεί το βιβλίο
Βέβαια το μυθιστόρημά του είχε και πολύ δύσκολη έρευνα, βαθύ ρεπορτάζ, γιατί ο ήρωας κινείται κατά πολύ στον αθέατο χώρο του σκληρού υποκόσμου, των γραφείων κηδειών, των έσχατων λαμπρών σκυλάδικων της επαρχίας, του τράφικινγκ και άλλων. Ο Γιώργος Σκαμπαρδώνης στήνει ένα συναρπαστικό μυθιστόρημα, το οποίο δεν εξαντλείται στην αστυνομική του πλοκή, αλλά ξεχωρίζει κυρίως για το ύφος του και την γλώσσα. Αυτό που οι παλιότεροι λογοτέχνες αποκαλούσαν στιλ. Όπως λέει εύστοχα ο Βασίλης Βασιλικός: «Οι πραγματικοί συγγραφείς δεν ξεχωρίζουν τόσο από το μύθο της ιστορίας που διηγούνται, αλλά από τη γλώσσα που χρησιμοποιούν. Ο Παπαδιαμάντης π.χ., ο Βιζυηνός, ο Καζαντζάκης, ο Μυριβήλης, ο Σκαρίμπας. Και η γλώσσα του Σκαμπαρδώνη είναι σπαρταριστή. Βορειοελλαδίτικη αυθεντική, όπως και η θεματολογία του». Το οργανωμένο παρακράτος και το ανοργάνωτο κράτος που παρελαύνει στις σελίδες του «Υπουργού» χαρίζει πολύ γέλιο με το πηγαίο χιούμορ του συγγραφέα και τον σαρκασμό των εφευρετικών δολοφονικών μεθόδων της ελληνικής μαφίας. Λέξεις, φράσεις, εκφράσεις, ιδιωματισμοί που ο συγγραφέας άκουσε πίνοντας ποτό με μέλη του υποκόσμου και τους οποίους πλησίασε με σεβασμό.
ΧΑΡΗΣ ΔΙΑΦΩΝΙΔΗΣ
