Μαρτυρίες εκπαιδευτικών για την διδασκαλία της λογοτεχνίας κατά το Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων
«Προσεχώς εμείς μεγαλώνουμε»: Ένα βιβλίο για το έργο των εκπαιδευτικών, την διαφορετικότητα και τις αγκυλώσεις στην Παιδεία
Το βιβλιοπωλείο Πυργελή και οι εκδόσεις Τόπος διοργάνωσαν την Τετάρτη 20 Ιανουαρίου στην Δημοτική Πινακοθήκη Ξάνθης την παρουσίαση του βιβλίου «Προσεχώς Εμείς Μεγαλώνουμε – Μαρτυρίες για την διδασκαλία της λογοτεχνίας στο πλαίσιο του Προγράμματος Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων». Ένα βιβλίο που επιμελήθηκαν ο Χρήστος Δανιήλ και η Ελένη Χοντολίδου με δέκα κείμενα ισάριθμων εκπαιδευτικών, που με ύφος εξομολογητικό περιγράφουν τις εμπειρίες τους και τα βιώματα από την πρωτόγνωρη για τους περισσότερους εμπειρία της διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας και ιδιαίτερα της λογοτεχνίας σε ένα μαθητικό κοινό με αρκετά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Πομάκοι, Ρομά, τουρκόφωνοι, παιδιά με διαφορετική θρησκεία και άλλες προσλαμβάνουσες από τα ήθη και τα έθιμα των κατά τόπους κοινωνιών τους, πήραν και έδωσαν στους εκπαιδευτικούς τους μαθήματα ζωής, ανοχής, γνώσης και σεβασμού του διαφορετικού, αλλά και προσέγγισής του.
Ο έρωτας στην Εκπαίδευση
Συντονίστρια της παρουσίασης η υπεύθυνη του Προγράμματος Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων, Θάλεια Δραγώνα, καθηγήτρια Κοινωνικής Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Στο πάνελ κλήθηκαν ως ομιλήτριες για το βιβλίο η κα Άννα Αγγελοπούλου, Σύμβουλος Φιλολόγων Ξάνθης, και η κα Ίνγκριτ Βάρτα, Καθηγήτρια Γερμανικής Φιλολογίας. Η κα Αγγελοπούλου ανέφερε μεταξύ άλλων, δίνοντας σύντομες περιγραφές και σχολιάζοντας τα κείμενα των συγγραφέων με παράθεση χαρακτηριστικών φράσεων για πολλά από αυτά, ότι γίνεται φανερό πως στην Εκπαίδευση είναι απαραίτητος ο έρωτας. Η αγάπη του εκπαιδευτικού για το αντικείμενο που καλείται να διδάξει, η αγάπη για την μάθηση και την γνώση που δίνει στα παιδιά, αλλά και αυτή που παίρνει ο ίδιος. Η κα Βάρτα, καταγόμενη από την Γερμανία αλλά ζώντας πολλά χρόνια στην Ξάνθη, τόνισε ότι αισθάνθηκε άβολα αρχικά όταν της προτάθηκε να μιλήσει στην παρουσίαση του βιβλίου. Πείσθηκε εν μέρει από τον φιλόλογο Αλέξανδρο Δημαρά, έναν από τους συγγραφείς του βιβλίου, που της είπε ότι η δική της ματιά μπορεί να συνεισφέρει, αφού έχει κοινά χαρακτηριστικά με τους μαθητές του προγράμματος. Αυτό ανέφερε και η ίδια, αφού όταν δίδαξε γερμανικά στην Σμίνθη, οι μαθητές την υποδέχθηκαν με την φράση: «Κυρία, εσείς είστε σαν εμάς», βρίσκοντας κοινά στην διαφορετική γλώσσα, στην διαφορετική θρησκεία, στην δυσκολία ομιλίας της ελληνικής, αλλά και στα εξωτερικά χαρακτηριστικά.
Θ. Δραγώνα: «Δόθηκε για πρώτη φορά ο λόγος στους εκπαιδευτικούς»
Η υπεύθυνη του προγράμματος, κα Θάλεια Δραγώνα, σε δηλώσεις της στο «Ε», τόνισε ότι η μεγάλη επιτυχία όλης της εκδήλωσης, αλλά και του βιβλίου, είναι ότι δόθηκε για πρώτη φορά λόγος στους εκπαιδευτικούς, που δεν τους δίνεται συνήθως. «Τους κουνάμε το δάχτυλο ότι κάτι δεν κάνουν καλά, ότι δεν θέλουν να αξιολογηθούν, ότι είναι τεμπέληδες. Αυτό πρέπει να αντιστραφεί. Ένας από τους λόγους που το σύστημα στην Φινλανδία είναι τόσο αποτελεσματικό, είναι γιατί ο εκπαιδευτικός έχει στα χέρια του μια μεγάλη αυτονομία και μια μεγάλη εκτίμηση από την κοινωνία. Είναι σημαντικό ότι οι εκπαιδευτικοί μπόρεσαν να παρουσιάσουν την δουλειά τους με το κεφάλι ψηλά και να εκφράσουν την χαρά με την οποία το έκαναν, αλλά και την αγάπη τους προς τους μαθητές». Η ίδια σημείωσε ότι είναι παράδοξο πως το πρόγραμμα ήρθε στην Θράκη για τους πιο περιθωριοποιημένους μαθητές και τελικά έγινε ένα πρότυπο για την εκπαίδευση, δίνοντας το έναυσμα για μία αλλαγή στην Εκπαίδευση με αυτό τον μαθητικό πληθυσμό.
Συστηματική και ομαδική δουλειά χρόνων, το μυστικό της επιτυχίας
Όπως τόνισε η κα Δραγώνα, ένας άλλος λόγος επιτυχίας του προγράμματος είναι η συστηματική και ομαδική προσπάθεια που καταβλήθηκε τα τελευταία 18 χρόνια. «Δεν γίνονται οι αλλαγές στην Εκπαίδευση από την μία μέρα στην άλλη», είπε χαρακτηριστικά η ίδια, για να συμπληρώσει: «Εκεί αποτυγχάνουν και οι διάφοροι υπουργοί, που νομίζουν ότι θα φυτέψουν τον σπόρο και θα έχουν άμεσα καρπούς, ενώ θέλει χρόνια για να ριζώσει και να καρπίσει. Έχουμε κάνει προσπάθειες στο Δημοτικό, μορφώσαμε εκπαιδευτικούς, δουλέψαμε ξανά και ξανά το υλικό όλα αυτά τα χρόνια». Το πρόγραμμα μπορεί να ολοκληρώθηκε, αλλά, όπως μας ενημέρωσε η κα Δραγώνα, θα γίνει μια νέα ανοιχτή προκήρυξη και θα συνεχίσει, γιατί η πολιτεία το πιστεύει. «Είναι ένα πρόγραμμα από τα λίγα που δείχνουν μια συνέχεια πολιτικής», δήλωσε χαρακτηριστικά.
Αυτονομία και προσαρμοστικότητα στην εκπαίδευση για να αγαπήσουν οι μαθητές το σχολείο
Παρόντες στην παρουσίαση ήταν και πολλοί από τους συγγραφείς του βιβλίου, οι οποίοι με παρεμβάσεις τους στο τέλος της εκδήλωσης τόνισαν ότι ωφελήθηκαν τα μέγιστα από τα εργαλεία που προσφέρει το πρόγραμμα, τα οποία εφαρμόζουν πλέον και σε άλλες τάξεις. Το απαισιόδοξο συναίσθημα κάποιων ότι μαζί με το πρόγραμμα τέλειωσε και η ευκαιρία αυτής της εναλλακτικής διδασκαλίας με τα τόσα οφέλη, ανατράπηκε από την αισιόδοξη προσέγγιση κάποιων, που ήδη εφαρμόζουν τους τρόπους διδασκαλίας σε ομάδες, με ενεργοποίηση των μαθητών, σε αντίθεση με την παραδοσιακή από καθέδρας διδασκαλία, στο πλαίσιο αποστήθισης και μεταφοράς ενός βιβλίου σύμφωνα με το αναλυτικό πρόγραμμα διδασκαλίας. Η διδασκαλία θεματικών και ειδολογικών ενοτήτων και η ανάγνωση ολόκληρων βιβλίων και όχι αποσπασματικών κειμένων, με τελικό σκοπό την ενεργοποίηση των μαθητών και την παραγωγή δικού τους λόγου, φαίνεται ότι απέδωσε με τον καλύτερο τρόπο. Στο βιβλίο υπάρχουν συγκινητικές μαρτυρίες μαθητών που δήλωναν ότι άλλαξε πραγματικά η ζωή τους, ότι η λογοτεχνία κατάφερε να μιλήσει στην καρδιά τους. Και αναφερόμαστε σε σχολεία και μαθητές με ιδιαίτερη δυσκολία στην συγκέντρωση και στην παρακολούθηση, όπως για παράδειγμα οι Ρομά, που χαρακτηρίζονται από μία έλλειψη πειθαρχίας σκέψης και συναισθημάτων.
