Συμβολή της επιστημονικής γνώσης στη διαπολιτισμική προσέγγιση

«Τα Οθωμανικά μνημεία της Ξάνθης», το βιβλίο της Χρύσας Μελκίδη, παρουσιάστηκε στο κοινό της Ξάνθης, σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη στις 8μ.μ. στο Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης. Το βιβλίο προλόγισε ο εκπαιδευτικός κ. Νίκος Κόκκας ενώ παραβρέθηκε και μίλησε για το έργο της η ίδια η συγγραφέας. Σημειώνεται ότι η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία της ΕΛΜΕ Ξάνθης και του Ιδρύματος.
Το βιβλίο όπως σημείωσε η ίδια η συγγραφέας αποτελεί μια επιστημονική έρευνα που εντάσσεται στο πλαίσιο «Ισλάμ, Οθωμανοκρατία και Ελληνισμός: Αυτογνωσία και Πρακτική», όπου καταγράφονται με αναλυτικό τρόπο όλα τα στάδια της ανάπτυξης και εξέλιξης του Οθωμανικού πολιτισμού και τις επιδράσεις που δέχτηκε τα εσωτερικά του προβλήματα και όλη την εξέλιξή του.
Συμβολή της επιστημονικής γνώσης στη διαπολιτισμική προσέγγιση
«Ως πρόκληση» αντιμετώπισε την μελέτη των Οθωμανικών μνημείων της Ξάνθης η κα Μελκίδη, στοχεύοντας μέσα από την επιστημονική γνώση να συμβάλλει σε διαπολιτισμική προσέγγιση: «Θεωρώ είναι αναγκαίο να αποκτήσουμε άποψη για το Ισλάμ για την οθωμανοκρατία». Η αναγκαιότητα που το υπαγορεύει αυτό όπως σημείωσε η κα Μελκίδη είναι ότι «η βάση της γνώσης μας για την ιστορία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας είναι συναισθηματική και όχι δημοσιολογική»
Όπως αναφέρεται στο εξώφυλλο του βιβλίου τα μουσουλμανικά μνημεία της Ξάνθης δεν είχαν ως τώρα μελετηθεί. Ένας λόγος είναι η χρόνια έλλειψη επιθετικών αναπτυξιακών κριτηρίων στην διαχείριση της πολιτισμικής ιδιαιτερότητας της περιοχής. Ένας δεύτερος λόγος είναι ο δικός μας, των Ελλήνων μελετητών, τρόπος σκέψης και στάσης απέναντι στο επιστημονικό αντικείμενο. Επηρεασμένοι από τα εκάστοτε δυσμενή πολιτικά δεδομένα των ελληνοτουρκικών σχέσεων, ανακυκλώνουμε την συναισθηματική βάση της γνώσης μας για τους Τούρκους, χάνοντας την δυνατότητα της αντικειμενικής κρίσης, που είναι και η χρησιμότερη. Αυτός είναι ο λόγος, που δεν κατορθώσαμε ακόμη να εντάξουμε πρακτικά και συνειδησιακά την «τουρκοκρατία» στην ιστορία μας, ως την οθωμανική περίοδό της, όπως την ρωμαϊκή ή την βυζαντινή. Εκχωρώντας τα κυριολεκτικά όλα και εντελώς άδικα στους Τούρκους, αποκλείσαμε από την ιστορική μας συνείδηση την επίγνωση του ρόλου και της συνεισφοράς μας στην δημιουργία του οθωμανικού πολιτισμού, του οποίου ο βυζαντινός πολιτισμός αποτελεί την σημαντικότερη, ύστερα από την τουρκική, συνιστώσα. Η άρνησή μας να αποδεχθούμε αυτόν τον ιστορικό μας ρόλο, επηρεάζει αρνητικά και συνολικά την πρακτική μας σε όλους τους τομείς ενδιαφέροντος που σχετίζονται με την γείτονα, καθώς τοποθετεί την σύγχρονη πολιτική μας σκέψη σε λάθος οπτική γωνία και μεροληπτική σε βάρος μας βάση.
Η αρχιτεκτονική των μουσουλμανικών μνημείων της Ξάνθης έχει την σφραγίδα της αλλαγής των παραγωγικών σχέσεων του τέλους του 19ου αι. στην πόλη και της αναπτυξιακής της πορείας, στην οποία συμμετείχαν και όλες οι άλλες πληθυσμιακές ομάδες του τόπου, που χαρακτηρίζονταν από διαφορετικές πολιτισμικές φυσιογνωμίες (Έλληνες ορθόδοξοι, καθολικοί, Εβραίοι, Αρμένιοι, νέγροι απόγονοι παλιών δούλων και γύφτοι). Γι’ αυτό, συνιστούν κοινή για όλους πολιτιστική κληρονομιά, αποπνέοντας, όπως πάρα πολλά μνημεία, μια αίσθηση μεγαλείου, επειδή ενσαρκώνουν την αλληλεπίδραση ανθρώπων διαφορετικών πολιτισμών, με αυθόρμητο και ειρηνικό τρόπο».
Βιογραφικό της Χρύσας Μελκίδη
Η Χρύσα Μελκίδη, Αρχιτέκτων, Δρ. Τουρκολόγος, γεννήθηκε στην Ξάνθη το 1947, από γονείς πρόσφυγες της Μικρασιατικής καταστροφής, από την Αδριανούπολη της Ανατολικής Θράκης. Σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και εργάσθηκε ως ελεύθερη επαγγελματίας. Έχει στο ενεργητικό της υλοποιημένο ένα σημαντικό επιστημονικό έργο, σε όλα τα επίπεδα του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, με διακρίσεις σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς. Από την δεκαετία του 1980 ασχολείται με την έρευνα. Δημοσιεύει εργασίες και συνεργάζεται στα πλαίσια ομάδων επιστημονικών φορέων, με ανακοινώσεις και δημοσιεύσεις των συλλογικών ή προσωπικών εργασιών. Αναγορεύεται Διδάκτωρ του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου, ύστερα από οκταετή εκπόνηση διδακτορικής διατριβής. Συμμετέχει πάνω από είκοσι πέντε χρόνια σε δημόσια, θεσμοθετημένα επιστημονικά όργανα. Είναι ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Μελέτης της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας, μέλος της διεθνούς επιστημονικής εταιρείας «AIMOS» για την διάσωση και αποκατάσταση των μεσαιωνικών μνημείων της Βαλκανικής, μέλος της «Επιστημονικής Εταιρείας Διάσωσης Ιστορικών Αρχείων Πελοποννήσου», επιστημονική συνεργάτις του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής και Πολιτιστικής Τεχνολογίας του Ερευνητικού Κέντρου «ΑΘΗΝΑ» και μέλος του μητρώου του τακτικού διδακτικού προσωπικού του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης.
Μαριάννα Ξανθοπούλου
marianaxan@yahoo.gr