Τον Απρίλιο του 2025 δημοσίευσα σε τρεις συνέχειες το άρθρο «Σύμπαν, Ιστορία και άνθρωπος – Ανάγκη για μια νέα ματιά στο σχολείο». Παρουσίασα το βιβλίο του Παύλου Καστανά «Προς τ’ άστρα: ένα μαγευτικό ταξίδι στον κόσμο της Αστροφυσικής» (εκδ. Κάκτος 2020). Συνεχίζοντας αναφέρθηκα στον Leonard Mlodinow (γενν. 1954) και στον Stephen Hawking (1942 – 2018), στο βιβλίο του Μλοντίνοφ «Μικρή ιστορία της γνώσης, Ο αγώνας του ανθρώπου από την προϊστορία ως σήμερα για την κατανόηση του σύμπαντος» και στο έργο του Χόκινγκ «Το Χρονικό του Χρόνου».
Ο Χόκινγκ συνδέει χώρο και χρόνο, λέγοντας ότι «Ο χώρος και ο χρόνος όχι μόνον επηρεάζουν αλλά και επηρεάζονται από οτιδήποτε συμβαίνει στο Σύμπαν». Στο τρίτο μέρος αναφέρθηκα στον ιστορικό Χαράρι όσον αφορά τα θέματα του χρόνου. Σύμφωνα με την κλασική – σχολική θα έλεγα άποψη – η ιστορία συνδέεται με την ύπαρξη της γραφής και των γραπτών πηγών. Άρα η ιστορία απλώνεται περίπου τρεις χιλιάδες χρόνια από τις μέρες μας. Οφείλουμε να φωτίσουμε αλλιώς τα θέματα. Στον Πρόλογο είχα διατυπώσει την άποψη ότι «Ο κόσμος αλλάζει, οι γνώσεις μεταβάλλονται και κατά συνέπεια εξελίσσεται ο τρόπος με τον οποίο βλέπουμε τα πράγματα».
Η κατακλείδα του άρθρου ήταν σαφής: «Φρονώ ότι η Εκπαίδευση οφείλει να παρακολουθήσει αυτή την πορεία…»
Μετά τη δημοσίευση αυτού του άρθρου ανακάλυψα και μελέτησα το βιβλίο του Μίκιο Κάκου «Το μέλλον της ανθρωπότητας», το οποίο θεωρώ ως συνέχεια και επέκταση των προηγουμένων.
Θα παρουσιάσω πρώτα τον συγγραφέα του έργου και στη συνέχεια θα ξεψαχνίσουμε το βιβλίο.
Ο Μίτιο Κάκου (γενν. 1947) Αμερικανός ιαπωνικής καταγωγής. Φυσικός, επικοινωνιολόγος επιστήμης, μελλοντολόγος και συγγραφέας εκλαϊκευμένων επιστημονικών κειμένων . Είναι καθηγητής θεωρητικής φυσικής στο City College της Νέας Υόρκης και στο CUNY Graduate Center . Ο Κάκου είναι συγγραφέας αρκετών βιβλίων για τη φυσική και σχετικά θέματα και έχει κάνει συχνές εμφανίσεις στο ραδιόφωνο, την τηλεόραση και τον κινηματογράφο. Είναι επίσης τακτικός συνεργάτης στο δικό του ιστολόγιο , καθώς και σε άλλα δημοφιλή μέσα ενημέρωσης. Για τις προσπάθειές του να γεφυρώσει την επιστήμη και την επιστημονική φαντασία, τιμήθηκε με το βραβείο Sir Arthur Clarke Lifetime Achievement Award 2021.
Τα βιβλία του Φυσική του Αδύνατου (2008), Φυσική του Μέλλοντος (2011), Το Μέλλον του Νου (2014) και Η Εξίσωση του Θεού: Η Αναζήτηση μιας Θεωρίας των Πάντων (2021) έγιναν best seller των New York Times . Ο Kaku έχει παρουσιάσει αρκετές τηλεοπτικές εκπομπές για το BBC , το Discovery Channel , το History Channel και το Science Channel .
«Εάν συνοψίσουμε σε λίγες μόνο φράσεις το θέμα του βιβλίου “Το Μέλλον της Ανθρωπότητας” (Εκδόσεις Τραυλός), που έγραψε ο διάσημος θεωρητικός φυσικός Μίκιο Κάκου, θα δούμε ότι ο συγγραφέας, με αρκετή δόση αισιοδοξίας αλλά και γνώση, όπως σημειώνει ο μελετητής Γιώργος Καρουζάκης, επιχειρεί να διερευνήσει τη δυνατότητα του ανθρώπινου είδους να εγκαταλείψει, κάποια στιγμή, τη Γη και να εγκατασταθεί σε άλλους πλανήτες». Και συνεχίζει:
«Η ανάπτυξη αυτής της ουτοπικής, προς το παρόν, μετοίκησης δίνει την ευκαιρία στον αφηγητή να φέρει στο προσκήνιο και να παρουσιάσει αναλυτικά, δεκάδες επιστημονικά θέματα, ανακαλύψεις, υποθέσεις και προβληματισμούς. Με αφετηρία όσα έχουμε καταφέρει μέχρι σήμερα στο πεδίο της εξερεύνησης άλλων πλανητών και του Διαστήματος, κάνει ένα τεράστιο άλμα στο μέλλον και συζητά, με απόλυτη φυσικότητα και ρεαλιστική προοπτική, ζητήματα που συνήθως συναντάμε στις ταινίες και στη λογοτεχνία επιστημονικής φαντασίας».
Ο Κάκου αναφέρεται στον αποικισμό του Άρη, στη γαιοπλασία του κόκκινου πλανήτη, στα διαγαλαξιακά ταξίδια στην αλματώδη ανάπτυξη της ρομποτικής και της τεχνητής νοημοσύνης. Βρίσκει όμως ευκαιρία να αναφερθεί στην επιβράδυνση της ανθρώπινης γήρανσης και στην ψηφιακή αθανασία.
Και τονίζει ότι «Ο συγγραφέας δεν απομακρύνεται, πάντως, από την επιστημονική του ιδιότητα για να χαθεί στη δίνη της μυθοπλασίας. Οι αναφορές, όσα οραματίζεται, εξετάζει ή αμφισβητεί δεν είναι αποκυήματα της φαντασίας του, αλλά ενδεχόμενα που έχει συζητήσει λεπτομερώς με δεκάδες ακόμη επιστήμονες».
Ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα του βιβλίου:
«Ωστόσο, σε ό,τι αφορά το ταξίδι σε ένα αστρόπλοιο, θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν κάποια ζητήματα. Πρώτον, θα χρειαζόταν μεγάλη προσοχή στην επιλογή του πληθυσμού, με τουλάχιστον διακόσια άτομα ανά σκάφος, ώστε να εξασφαλιστεί ένας βιώσιμος πληθυσμός αναπαραγωγής. Ο αριθμός των επιβατών θα έπρεπε να παρακολουθείται, ώστε να παραμένει σχετικά σταθερός και να μην εξαντληθούν οι προμήθειες (…). Δεύτερον, θα έπρεπε να ελέγχονται αυστηρά οι προμήθειες. Θα χρειαζόταν να ανακυκλώνονται συνεχώς τρόφιμα και απόβλητα (…). Ας μην παραγνωρίζουμε, επίσης, το πρόβλημα της ανίας (…). Μια πιθανή λύση θα ήταν ίσως η εικονική πραγματικότητα για τη δημιουργία, φανταστικών, εξεζητημένων κόσμων μέσω προηγμένων προσομοιώσεων σε υπολογιστή (…). Θα χρειαζόταν ένα δημοκρατικά εκλεγμένο σώμα που θα επέβλεπε την καθημερινή λειτουργία του σκάφους. ΄Ετσι, όμως, μένει ανοιχτό το ενδεχόμενο μιας μελλοντικής γενιάς που δεν θα επιθυμεί να εκπληρώσει την αρχική αποστολή (…). Παρ’ όλα αυτά, υπάρχει τρόπος να εξαλειφθούν τα συγκεκριμένα προβλήματα: η αναστολή των ζωτικών λειτουργιών».
Ο Σάκης Ιωαννίδης μιλώντας για το βιβλίο σημειώνει:
«O 72χρονος καθηγητής, γνωστός για την υποστήριξη της θεωρίας των χορδών και συγγραφέας βιβλίων εκλαϊκευμένης επιστήμης, επιχειρεί μια προβολή της ανθρωπότητας στο μέλλον των επόμενων αιώνων βασιζόμενος στα επιστημονικά δεδομένα του παρόντος και στα ανθρώπινα επιτεύγματα του παρελθόντος. ΄Εχοντας ως δεδομένο την καταστροφή του πλανήτη Γη, αν όχι από τους ίδιους τους ενοίκους του αλλά από «φυσικά αίτια» σε μερικά δισεκατομμύρια χρόνια, ο Μίκιο Κάκου βλέπει τη συνέχιση της ζωής στο Διάστημα».
Το έργο αυτό «Το Μέλλον της Ανθρωπότητας» μας προσφέρει τροφή για σκέψη. Τα Ρομπότ και η Τεχνητή Νοημοσύνη θα μας μεταφέρουν στα πέρατα του Διαστήματος. Τρελαίνεσαι όταν πληροφορείσαι το Διαστημικό Χώρο και Χρόνο.
Και αναρωτιέσαι: «Πόσο μακρινό είναι ένα τέτοιο μέλλον και πόσο ανθρώπινη θα είναι τότε η ανθρωπότητα;»
Και ξαναλέω: «Φρονώ ότι η Εκπαίδευση οφείλει να παρακολουθήσει αυτή την πορεία…»
