Το 48 π.Χ. γιορτάστηκε στην Ρώμη η πρώτη πρωτοχρονιά
Κάλαντα, βασιλόπιτα, δώρα είναι έθιμα που προστέθηκαν με την πάροδο του χρόνου
Οι άνθρωποι ανά τον κόσμο, ανεξαρτήτως θρησκείας, χρώματος και πολιτισμό γιορτάζουν την Πρωτοχρονιά με μεγαλοπρέπεια, λαμπρότητα και με διάφορες εκδηλώσεις. Την μέρα αυτή πέρα από την ανταλλαγή των επισκέψεων και των δώρων, επικρατούν διάφορα έθιμα, όπως η κοπή της βασιλόπιτας κ.α. τα οποία μας κληροδότησαν οι Βυζαντινοί πρόγονοί μας.
Την εποχή του Καίσαρα η πρώτη Πρωτοχρονιά
Σύμφωνα με πληροφορίες από κείμενα των αρχαίων συγγραφέων, ούτε οι Έλληνες ούτε οι Ρωμαίοι γιόρταζαν την πρώτη μέρα του χρόνου. Οι δύο αυτοί λαοί που εκπροσωπούν τον αρχαίο κόσμο, συνήθιζαν να γιορτάζουν την πρώτη ημέρα κάθε μηνός. Να σημειώσουμε μάλιστα, πως οι περισσότερες ελληνικές πόλεις δε συμφωνούσαν ούτε ως προς την αρχή του χρόνου. Το ίδιο συνέβαινε και ανάμεσα στους ανατολικούς λαούς.
Η 1η Ιανουαρίου σαν αρχή του χρόνου επικράτησε να γιορτάζεται στη Ρώμη από το 48 π.Χ., την εποχή δηλαδή του Καίσαρα, και πήρε πολλά στοιχεία από τη ρωμαϊκή γιορτή Σατουρνάλια. Από τότε την 1η Ιανουαρίου δέχτηκαν σαν Πρωτοχρονιά όλοι οι λατινογενείς λαοί, καθώς και όλοι οι ρωμαιοκρατούμενοι λαοί.
Την ένσταση της στη γιορτή εξέφρασε η Ορθόδοξη όμως Εκκλησία, της εποχής κυρίως του Μεγάλου Κωνσταντίνου, επειδή ήθελε να χωρίσει τους Χριστιανούς από τους ειδωλολάτρες, απαγόρευε στους χριστιανούς να γιορτάζουν την Πρωτοχρονιά όπως εκείνοι. Τα αποτελέσματα όμως της απαγόρευσης αυτής ήταν πολύ μικρά. Απαλείφτηκαν μόνο τα στοιχεία εκείνα που έρχονταν σε τέλεια αντίθεση προς τη χριστιανική ηθική.
Έτσι, η Πρωτοχρονιά, όπως αυτή διαμορφώθηκε κάτω από την επίδραση της Εκκλησίας και τη σύνδεσή της με τη γιορτή του Αγίου Βασιλείου, διαιωνίστηκε μέχρι σήμερα σαν λαϊκή γιορτή.
Τα σημαντικότερα έθιμα
Μια σειρά από έθιμα και εκδηλώσεις έρχονται να εμπλουτίσουν τον εορτασμό της παγκόσμιας αυτής γιορτής. Τα σημαντικότερα από αυτά τα έθιμα είναι τα ακόλουθα:
* Η διανομή στα παιδιά δώρων, τα οποία οι νοικοκυρές παρασκευάζουν στα σπίτια. Αυτά κυρίως είναι γλυκίσματα, όπως κουραμπιέδες, μελομακάρονα κ.ά.
* Συντροφιές μικρών παιδιών από την παραμονή ψάλλουν τα κάλαντα στα σπίτια και στα μαγαζιά και μαζεύουν φιλοδωρήματα.
* Τα μεσάνυχτα της παραμονής, λίγα δευτερόλεπτα πριν από τις 12, σβήνουν τα φώτα και οι οικογένειες γύρω από το πρωτοχρονιάτικο τραπέζι ψάλλουν ύμνους, ανταλλάσσουν φιλιά και κόβουν την πατροπαράδοτη βασιλόπιτα. Εκείνος μάλιστα που βρίσκει στο κομμάτι του το νόμισμα, που είναι κρυμμένο μέσα σ’ αυτήν, θεωρείται ο τυχερός της χρονιάς.
* Πολλοί καλούν έναν που να έχει «καλό ποδαρικό» το πρωί της Πρωτοχρονιάς.
* Επίσης δε δίνουν τίποτα έξω από το σπίτι, δε ρίχνουν νερό έξω από αυτό και δεν αναφέρουν ονόματα επιβλαβών ζώων, εντόμων κ.λπ.
Επιμέλεια: Γεωργία Ταραξοπούλου
