Μέσα από το βιβλίο του Σπύρου Αλεξίου «Μεγάλη Ιδέα (1844-1922)-Από τους εθνικούς μύθους στη φωτιά της Σμύρνης», που παρουσιάστηκε στο Βιβλιοπωλείο Δύο
Πώς εδραιώθηκε, τι εξυπηρετούσε και πώς υποστηρίχθηκε η Μεγάλη Ιδέα, πώς αντιμετωπίστηκε στη μεταμικρασιατική ρητορική σε ένα γόνιμο διάλογο με το κοινό
Μια ενδιαφέρουσα συζήτηση σχετικά με τη Μεγάλη Ιδέα, τους εθνικούς μύθους και τους πολέμιους διαφόρων κατευθύνσεων και καταβολών, αναπτύχθηκε το απόγευμα της προηγούμενης Παρασκευής (10/3) στο πλαίσιο της παρουσίασης του βιβλίου του Σπύρου Αλεξίου «Μεγάλη Ιδέα (1844-1922)-Από τους εθνικούς μύθους στη φωτιά της Σμύρνης».
Για το βιβλίο και τον συγγραφέα μίλησε ο δημοσιογράφος της εφημερίδα μας, πολιτικός επιστήμονας (MSc) Παύλος Μαραγκός, ενώ το συντονισμό ανέλαβε ο δημοσιογράφος Σαμή Καραμπουγιούκογλου.
Καταγραφή βασισμένη σε επίσημα έγγραφα, στατιστικές, απομνημονεύματα μαρτυρίες και πρωτοσέλιδα εφημερίδων
Ο Παύλος Μαραγκός έκανε μια εισαγωγή αναφερόμενος στην υποκειμενικότητα της ιστορίας και πώς αυτή αποτελεί την αποτύπωση του παρελθόντος συντριπτικά μέσω των κυρίαρχων αφηγήσεων. Προλογικά επίσης αναρωτήθηκε: Τι γνωρίζουμε για τη μεγάλη ιδέα; «Γνωρίζουμε εν συντομία ότι η Μεγάλη Ιδέα υπήρξε ένα από τα πιο μεγαλόπνοα προγράμματα εθνικής ολοκληρώσεως και αναπτύξεως στη Ν. Βαλκανική που προέβλεπε την απελευθέρωση και εν συνεχεία την προσάρτηση όλων των ιστορικών ελληνικών χωρών. Ήταν ο φωτισμός της Ανατολής με τα φώτα της Δύσης και στον φωτισμό αυτό, η Ελλάδα θα είχε τον ρόλο του «φάρου», επεσήμανε και πρόσθεσε: «το συγκεκριμένο βιβλίο πραγματεύεται, με αφορμή τη συμπλήρωση των 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, την Μεγάλη Ιδέα και την ιδεολογική ηγεμονία της η οποία αποτέλεσε το όχημα στο οποίο επιβιβάστηκαν οι «αστικές τάξεις» ώστε εν τέλει να επέλθει η Μικρασιατική καταστροφή, ξεκινώντας από το 1844. Είναι ένα πολύ ενδιαφέρον ζήτημα το οποίο υπήρξε κολώνα ώστε να στηριχτούν πάνω του οι κοινωνικές και οικονομικές ζυμώσεις του νεοελληνικού κράτους από το 1844 μέχρι το 1922. Το παρόν βιβλίο του Σπύρου Αλεξίου στηρίχθηκε σε επίσημα έγγραφα, στατιστικές, σε απομνημονεύματα μεγάλων πρωταγωνιστών της ιστορίας, μαρτυρίες ανώτερων αξιωματούχων όπως και πρωτοσέλιδα εφημερίδων».
Ακόμη, αναφέρθηκε στην αποδόμηση που επιχειρεί ο συγγραφέας, τους εθνικισμούς που αναπτύσσονταν εκείνη την εποχή, καθώς και τις ιμπεριαλιστικές επιδιώξεις της Ελλάδας.
«Η Μεγάλη Ιδέα δεν ήταν τέχνασμα. Είναι μια πραγματικότητα που υπάρχει σε κάθε έθνος το 19ο αιώνα»
Παίρνοντας το λόγο ο συγγραφέας εξήγησε ότι το εφαλτήριο για τη συγγραφή του βιβλίου ως εκπαιδευτικού, ήταν η εικόνα της ιστορίας που βιώνουμε διδάσκοντας την στο Λύκειο. «Η αγανάκτηση που νιώθεις για τα ψέματα που υποχρεωτικά λες ή γι’ αυτά που αποσιωπείς», είπε χαρακτηριστικά, προσθέτοντας ότι από εκεί πηγάζει και η αποστροφή των παιδιών για την ιστορία «δε τη νιώθουν σαν κάτι δομημένο, με τρόπο ελκυστικό, σαν κάτι αληθινό».
Ο ίδιος περιέγραψε το χαοτικό τρόπο που αποδίδεται ο ορισμός και η έννοια της Μεγάλης Ιδέας στην ύλη του βιβλίου, ενώ εξήγησε την καθοριστική σημασία της για το ελληνικό κράτος. «Η Μεγάλη Ιδέα δεν ήταν τέχνασμα. Είναι μια πραγματικότητα που υπάρχει σε κάθε έθνος το 19ο αιώνα, γέννημα των κοινωνικών εξελίξεων και μια αντικειμενική διαδικασία».
Ακόμη, συμπλήρωσε ότι στην Ελλάδα πήρε αυτά τα χαρακτηριστικά γιατί: 1. Οι μνήμες (μνήμες αυτοκρατορικές Μεγαλέξανδρος, Βυζάντιο) ήταν καταγεγραμμένες στη συνείδηση της κοινωνίας) 2. Υπήρχε μεγάλη και ισχυρή διασπορά (από το Λονδίνο μέχρι τη Ρωσία) δίνοντας την αίσθηση μιας Ελλάδας που βρισκόταν παντού. 3. Υπήρξε απόλυτη συναίνεση. Η ιδέα της εξάπλωσης ως την Πόλη δεν ήταν μόνο ένα όραμα αλλά και προοπτική βελτίωσης της ζωής για τα κατώτερα στρώματα.
Ο κ. Αλεξίου υπογράμμισε επίσης ότι η Μεγάλη Ιδέα πολεμήθηκε, από όλους όχι μόνο από αριστερούς αλλά και από συντηρητικούς, «μόνο που η προοδευτική ιστοριογραφία την κριτικάρει από την πλευρά του τεχνάσματος και η συντηρητική από πλευρά ανεδαφικοτητας». Κι όμως, όπως συμπλήρωσε ο ίδιος «δε θέτουν το ερώτημα αν επί της ουσίας είχε λόγο να υπάρχει. Πού δηλαδή είχε δικαιώματα η Ελλάδα να διεκδικεί. Ποιο είναι το κριτήριο, με δεδομένο ότι για παράδειγμα στη Θεσσαλονίκη όταν μπήκε ελληνικός στρατός λιγότερο από 20% ήταν Έλληνες».
Ακόμη, ο ίδιος αναφέρθηκε και στο «μεταμικρασιατικό αφήγημα» που θέλει «να φταίνε όλοι εκτός από το Βενιζέλο» και εξήγησε πώς προέκυψε και κυριάρχησε αυτή η ρητορική, ενώ μετά από μία ανοιχτή συζήτηση με το κοινό, ο συγγραφέας κατέληξε, λέγοντας «Οι μεγάλες ιδέες οδήγησαν σε μεγάλες τραγωδίες. Όπου υπήρξε αρμονική συνύπαρξη τα πράγματα πήγαν πολύ καλύτερα».
Ελένη Διαφωνίδου
ediafonidou@empros.gr
