Η επιστημονική ανακοίνωση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ξάνθης που παρουσιάστηκε στην 35η Συνάντηση για το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και στη Θράκη
Δρ. Κωνσταντίνα Καλλιντζή, Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ξάνθης: «Χωράει …μια αρχαία θάλασσα, μια αρχαία παραλία, ένα αρχαίο λιμάνι με την προκυμαία του που συνδέεται με τον Δημόκριτο και την επίσκεψη του Ιπποκράτη στα Άβδηρα»
«Τί χωράει μια σύγχρονη περίφραξη στην αρχαία παραλία των Αβδήρων;». Η απάντηση σ΄ αυτή την ερώτηση που αποτελεί τον τίτλο της επιστημονικής ανακοίνωσης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ξάνθης παρουσιάστηκε από την Δρ. Κωνσταντίνα Καλλιντζή, Αρχαιολόγος του ΥΠΠΟΑ, Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ξάνθης στην 35η Συνάντηση για το Αρχαιολογικό Έργο στη Μακεδονία και στη Θράκη (ΑΕΜΘ)- δηλαδή για την έρευνα που διεξάγεται στον βορειοελλαδικό χώρο από τον Έβρο μέχρι την Καστοριά. Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα τελετών του παλαιού κτηρίου της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης στις 9 και 10 Μαρτίου 2023. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει 67 ανακοινώσεις, από τις οποίες οι 11 αφορούν τις εργασίες που γίνονται στους τρεις νομούς της Θράκης (Έβρου, Ροδόπης, Ξάνθης).
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ξάνθης, όπως και κάθε χρόνο, ήταν δυναμικά παρούσα και παρουσίασε το έργο που επιτελείτε από την επιστημονική της ομάδα.
«Τί χωράει μια σύγχρονη περίφραξη στην αρχαία παραλία των Αβδήρων;»
Σύντομη Περιγραφή Ανακοίνωσης:
Στη μέση περίπου του δυτικού ορίου του βορείου περιβόλου της αρχαίας πόλης των Αβδήρων υπάρχει ένας απαλλοτριωμένος από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού αγρός που πρόσφατα περιφράχθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ξάνθης στο πλαίσιο έργου ΕΣΠΑ που αφορά πολιτιστικές διαδρομές.
Ο λόγος της μέριμνας αυτής οφείλεται στον πολυσήμαντο χαρακτήρα της περιοχής, η οποία είναι φορέας συμπυκνωμένων πληροφοριών που αφορούν την αρχαιολογία, την ιστορία και την αρχαιολογική έρευνα.
Ξεκινώντας από το 1964 όταν ο Δ. Λαζαρίδης ανακάλυψε σε μία δοκιμαστική τομή «ισχυρόν τοίχον εξ ογκωδών ακατεργάστων λίθων γρανίτου», όπως είχε γράψει στη γλώσσα της εποχής του, και καταλήγοντας στον Ιούλιο του 2022, όταν η ομάδα πεδίου του ΑΠΑΞ (Αρχαιολογικό Πρόγραμμα Αβδήρων και Ξάνθης) έκανε μια σειρά εργασιών θέτοντας συγκεκριμένους στόχους για απάντηση σε συγκεκριμένα ερωτήματα, διανύθηκαν αρκετές δεκαετίες, κατά τις οποίες ο χώρος έτυχε μακράς έρευνας.
Στην παρούσα ανακοίνωση οι επιστήμονες συνέδεσαν τα παλαιά νήματα με τα νέα δεδομένα και έδωσαν το αρχαιολογικό και ιστορικό στίγμα της περιοχής, όπως το αντιλαμβανόμαστε σήμερα.
Εργασίες που έγιναν τα τελευταία χρόνια
Ο αγρός απαλλοτριώθηκε (2000) και περιφράχθηκε (2021).
Το 2022:
Έγινε ανασκαφή, κατά την οποία αποκαλύφθηκε η αρχαία ακτή, η συνέχεια της προκυμαίας, νεκροταφείο του 3ου αι. π.Χ. και λιθόστρωτος δρόμος των ρωμαϊκών χρόνων.
Έγιναν πυρηνοληψίες (καρότα) για να εντοπιστούν τα στοιχεία που υπάρχουν στο υπέδαφος. Δηλαδή έγινε εντοπισμός λεπτομερών γεωμορφολογικών στοιχείων καθώς και παλαιοπεριβαλλοντικών στοιχείων.
Έγινε γεωφυσική έρευνα. Χρησιμοποιήθηκαν οι μέθοδοι:
- της ηλεκτρικής τομογραφίας
- της τομογραφίας σεισμικής διάθλασης
- του γεωραντάρ.
Αποτελέσματα:
- Το υπόστρωμα της περιοχής ανήκει στο πρώιμο Ολόκαινο (περίπου 10.000 χρόνια πριν από σήμερα – Mεσολιθική Περίοδος).
- Ακολουθεί ένα αμμώδες θαλάσσιο στρώμα στο μέσο Ολόκαινο (περίπου 5.000 χρόνια πριν από σήμερα – Νεολιθική και Πρώιμη Εποχή του Χαλκού).
- Πάνω από αυτό, υπάρχει ένα στρώμα που προκλήθηκε από ισχυρή καταιγίδα), το οποίο συντελέστηκε κατά την Ύστερη Αρχαιότητα (περίπου 300-700 μ.Χ.), και ουσιαστικά δημιούργησε την επιχωμάτωση του λιμανιού.
Συμμετέχοντες στην ανακοίνωση
Δρ. Κωνσταντίνα Καλλιντζή (Αρχαιολόγος του ΥΠΠΟΑ, Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ξάνθης), Ευρυδίκη Κεφαλίδου (Αρχαιολόγος, Αναπληρώτρια καθηγήτρια Κλασικής Αρχαιολογίας του ΕΚΠΑ), Δρ. Μερκούριος Γεωργιάδης (Αρχαιολόγος, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο στο Catalan Institute of Classical Archaeology – ICAC), Δρ. Arnau Garcia, Αρχαιολόγος, ερευνητής στο Catalan Institute of Classical Archaeol-ogy – ICAC), Δρ. Alfredo Mayoral, (Γεωαρχαιολόγος, ερευνητής στο Catalan Institute of Classical Archaeology – ICAC), Δρ. Νίκος Παπαδόπουλος, (Γεωαρχαιολόγος, Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών Κρήτης), Μαρία Χρυσάφη (Αρχαιολόγος του ΥΠΠΟΑ, Υποψήφια διδάκτωρ στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου, Προϊσταμένη Τμήματος Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και Μουσείων), Κυριακή Χατζηπροκοπίου (Αρχαιολόγος του ΥΠΠΟΑ, Υποψήφια διδάκτωρ στο ΕΚΠΑ), Δέσποινα Σκουλαρίκη (Αρχαιολόγος – Μουσειολόγος του ΥΠΠΟΑ).
Στην ομάδα υπάρχουν πολλοί επιστήμονες από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ξάνθης και πολλά επιστημονικά ιδρύματα της Ελλάδας και του εξωτερικού. Πρόκειται για ιδιαίτερα σημαντικές συνεργασίες των αρχαιολόγων με άλλες ειδικότητες.
«Ε»: Τι περίεργος τίτλος για επιστημονική ανακοίνωση! Τι χωράει λοιπόν αυτή η περίφραξη και γιατί είναι τόσο σημαντική;
Απαντώντας στην …περίεργη ερώτηση η κα Καλλιντζή σημείωσε: «Όπως φαίνεται χωράει πολλά πράγματα. Μια αρχαία θάλασσα, μια αρχαία παραλία, ένα αρχαίο λιμάνι με την προκυμαία του που συνδέεται με τον Δημόκριτο και την επίσκεψη του Ιπποκράτη στα Άβδηρα. Χωράει ακόμα ένα ελληνιστικό νεκροταφείο και έναν ρωμαϊκό δρόμο».
«Ε»: Και τί θα μπορούσε ένας επισκέπτης να δει από όλα αυτά;
Καλλιντζή: «Η περιοχή εντάσσεται σε Έργο ΕΣΠΑ της ΕΦΑ Ξάνθης με τίτλο «Ενοποίηση σημείων αρχαιολογικού ενδιαφέροντος Αβδήρων και Πόρων», που περιλαμβάνει διαδρομές με ποδήλατο, αυτοκίνητο και πεζή. Σε μία από τις στάσεις ο επισκέπτης μπορεί να δει την λιμενική κατασκευή που αναφέραμε, και ακόμη το Τείχος της πόλης και μέσα σε αυτήν Οικίες και καταστήματα. Το σημαντικό όμως είναι να μην μείνει σε έναν ακόμη αρχαιολογικό χώρο, ακόμα και αν αυτός δεν ήταν μέχρι τώρα γνωστός. Σημαντικότερο κατά τη γνώμη μου είναι να κατανοήσει τις μεταβολές του περιβάλλοντος μέσα στον χρόνο και τις διεργασίες εκείνες που μετατρέπουν τις θάλασσες σε στεριές, σε χωράφια καλλιεργήσιμα, σε αρχαιολογικούς χώρους. Αυτό είναι κάτι που επιδιώκουμε».
Μαριάννα Ξανθοπούλου
