Του Θανάση Μουσόπουλου
Σε λίγες μέρες ανοίγουν τα εκπαιδευτικά ιδρύματα όλων των βαθμίδων. Συνηθίζω να λέω ότι «Μεγάλο είναι το ανοικτό σχολείο». Αυτό σημαίνει ότι οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές/μαθήτριες δεν περιορίζονται στο «πρόγραμμα», ενώ ευπρόσδεκτοι είναι και οι δημιουργοί της κοινωνίας.
Ένα δείγμα «ανοικτού» σχολείου παρουσιάζουμε στο κείμενό μας. Το 2024 το 7ο Γυμνάσιο Ξάνθης με την επιμέλεια του Απόστολου Δομτζίδη παρουσίασε το βιβλίο «Κόκκινη Κλωστή Δεμένη στο Σχολείο μας Τυλιγμένη» με παραμύθια μαθητών και μαθητριών του σχολείου.
Στο πρώτο μέρος του άρθρου θα αναφερθούμε στον επιμελητή του βιβλίου, που εκδόθηκε με την ευγενική χορηγία του Κοινωνικού Κέντρου «Σταύρος Χαλιορής», ενώ στο δεύτερο μέρος θα προσεγγίσουμε το βιβλίο.
Ο Απόστολος Δομτζίδης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1978. Είναι εκπαιδευτικός και καραγκιοζοπαίκτης και μένει μόνιμα στην Ξάνθη. Έχει παρακολουθήσει μαθήματα κουκλοθεάτρου και συμμετείχε στη θεατρική ομάδα της ΦΕΞ. Σημαντικός σταθμός στην πορεία του στάθηκε η γνωριμία με τον Δημήτρη Αβούρη, του οποίου έχει παρακολουθήσει σεμινάρια συγγραφής και αφήγησης παραμυθιού. Γράφει και αφηγείται λαϊκά παραμύθια και είναι ιδρυτικό μέλος της ομάδας «ΠαραμυθοΘράκες». Είναι μόνιμος συνεργάτης του Κέντρου Βυζαντινών, Νεοελληνικών και Κυπριακών Σπουδών του πανεπιστημίου της Γρανάδας για το αρχείο του Ελληνικού Θεάτρου Σκιών. Επίσης, είναι ιδρυτικό μέλος της Ακαδημίας Ποίησης και Παραμυθιού.
Η πρώτη του επαφή με τον Καραγκιόζη ήταν από τις εκπομπές στην κρατική τηλεόραση των παραστάσεων του Ευγένιου Σπαθάρη. Το 2009 ξεκίνησε να ασχολείται ενεργά με το θέατρο σκιών μέσω της εκπαίδευσης. Από το 2013 δίνει παραστάσεις Καραγκιόζη με το θίασο σκιών «Τα παραμύθια του Καραγκιόζη» και τον Απρίλιο του 2014 βραβεύθηκε με το Βραβείο Δεξιοτεχνίας Κίνησης στους 5ους ελληνικούς αγώνες θεάτρου σκιών που πραγματοποιήθηκαν στην Πάτρα. Επίσης, διακρίθηκε στον λογοτεχνικό διαγωνισμό «1 φράση + 821 λέξεις για το 1821», που διοργάνωσε το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, ενώ το διήγημά του «Η επίσκεψη» συμπεριλήφθηκε στην έκδοση «Αν δεν είμεθα τρελοί, δεν εκάναμεν την επανάστασιν».
Το καινούριο που κάνει ο Απόστολος Δομτζίδης, σχετικά με τον Καραγκιόζη, είναι η αξιοποίηση / διασκευή παραμυθιών. Αυτό ακριβώς με επιτυχία πραγματοποίησε σε δύο βιβλία του.Το πρώτο βιβλίο του 2016 «Οι τρεις καλές συμβουλές – Από το παραμύθι στον Καραγκιόζη» βασίζεται στο ομότιτλο παραμύθι από το έργο του Γ. Μέγα «Ελληνικά Παραμύθια», τόμος Β΄. Το δεύτερο βιβλίο «Οι τρεις βλάκες – Από το παραμύθι στον Καραγκιόζη», 2019, βασίζεται στο ομότιτλο αγγλικό παραμύθι από το έργο «Δώδεκα Διαλεχτά Παραμύθια», Εκλογή Κ. Βάρναλη, εκδ. Παπαδημητρίου.
Στη συνέχεια θα προσεγγίσουμε το βιβλίο με τα Παραμύθια. Διαβάζουμε στο σχετικό κείμενο:
«Το 7ο Γυμνάσιο Ξάνθης, με μεγάλη χαρά, ανακοινώνει την έκδοση του βιβλίου «Κόκκινη κλωστή δεμένη στο σχολείο μας τυλιγμένη». Στο βιβλίο αυτό περιέχονται εικοσιπέντε παραμύθια που έγραψαν μαθητές και μαθήτριες του σχολείου μας.
Την προηγούμενη χρονιά, ανάμεσα στις άλλες δράσεις που έκανε το σχολείο μας, δύο τμήματα της Α΄ Γυμνασίου ασχολήθηκαν, μέσω πολιτιστικού προγράμματος, με το παραδοσιακό παραμύθι. Με οδηγό τον καθηγητή Απόστολο Δομτζίδη, τα παιδιά άκουσαν παραμύθια, έμαθαν τους κανόνες των παραδοσιακών παραμυθιών και έγραψαν νέα λαϊκότροπα παραμύθια βασισμένα σε αυτούς. Έχοντας ως απώτερο στόχο τα παραμύθια που θα γράψουν να τυπωθούν σε ένα βιβλίο, είχαν ένα επιπλέον κίνητρο να τα ολοκληρώσουν».
Στον Πρόλογο του βιβλίου ο Απόστολος γράφει:
«Μια φορά κι έναν καιρό στο 7ο Γυμνάσιο Ξάνθης, μαθητές και μαθήτριες έμαθαν κι έγραψαν παραμύθια. Ψέματα ή αλήθεια;
Μαγικός είναι ο κόσμος του παραδοσιακού παραμυθιού, γεμάτος με δράκους, βασιλιάδες, μάγους μα και κανονικούς ανθρώπους, που υπερβαίνουν εμπόδια και διεκδικούν τις επιθυμίες τους. Ενώ η διήγηση του παραμυθιού είναι απλή και κατανοητή απ’ όλους, είναι εντυπωσιακό το πώς τόσο απλές λέξεις δημιουργούν υπερφυσικές εικόνες. Σαν ένας άλλος ζωγράφος, ο παραμυθάς, φτιάχνει τις εικόνες, όχι με πινέλα και χρώματα, μα με λέξεις. Όσοι τον ακούν ταξιδεύουν, με τον νου τους, σε τόπους άγνωστους, μακρινούς, μαγικούς…
[…] Τον κόσμο του παραμυθιού τον γνώρισα από τις αφηγήσεις της γιαγιάς και της θείας μου, από τα βιβλία και μεγαλύτερος από τα παραδοσιακά παραμύθια που βρίσκονται στην καταπληκτική συλλογή του Γεωργίου Μέγα. Είχα, επίσης, την τύχη να γνωρίσω και να παρακολουθήσω τα σεμινάρια του παραμυθά Δημήτρη Αβούρη, με τη βοήθεια του οποίου γνώρισα τι κρύβεται πίσω από αυτόν τον υπέροχο κόσμο των λαϊκών παραμυθιών απ’ όλον τον κόσμο, τι δεν είναι παραμύθι, την εκφραστική δύναμη του απλού λόγου της γιαγιάς και του παππού αλλά και τη μαγεία της προφορικής αφήγησης. Το παραμύθι αποτελεί ένα τρομερό εργαλείο, που λύνει τα χέρια του εκπαιδευτικού και όχι μόνο. Αποτελεί για εμένα πολύτιμο βοηθό στο σχολείο, στην καθημερινότητα μα και στην άλλη μεγάλη μου αγάπη, τον Καραγκιόζη».
Θα ολοκληρώσουμε την παρουσίαση με ένα πολύ ενδιαφέρον παραμύθι. Στο Διαδίκτυο όποιος/όποια ενδιαφέρεται μπορεί να χαρεί όλα τα παραμύθια
https://7gym-xanth.xan.sch.gr/wp-content/uploads/2024/09/Κόκκινη-κλωστή-δεμένη-στο-σχολειό-μας-τυλιγμένη.pdf
Ο ευγενικός μάγειρας της Κανδυλή Ολυμπίας Κυριακής
Μια φορά και έναν καιρό, σε μια πόλη μακρινή, ζούσε ένας μάγειρας. Ήθελε να βοηθάει τους ανθρώπους. Έδινε ρούχα, νερό και τα καλύτερα φαγητά σε όσους το είχαν ανάγκη. Μόνο που είχε ένα πρόβλημα. Ήταν πάντα μόνος. Δεν είχε ποτέ στη ζωή του φίλους. Ένιωθε πολύ άσχημα, αλλά τι να κάνει. Μια μέρα, ενώ έψηνε ένα γλυκό, είδε από το παράθυρο ένα παιδί, που ήταν φτωχικά ντυμένο και περπατούσε έξω στο κρύο. Ο μάγειρας έβγαλε από το φούρνο το γλυκό, βγήκε έξω, το πλησίασε και το ρώτησε: – Γιατί περπατάς έξω στο κρύο; Το παιδί του απάντησε: – Ψάχνω τροφή για τη μητέρα μου, γιατί είναι βαριά άρρωστη και πρέπει κάτι να φάει. – Έχω ψήσει ένα γλυκό. Μπορώ να στο δώσω. – Μα το έφτιαξες με τόσο κόπο. – Δε με πειράζει. Αρκεί η μητέρα σου να γίνει καλά. Και του έδωσε το γλυκό. – Σε ευχαριστώ πάρα πολύ! Ενώ το παιδί πήγε να φύγει, ο μάγειρας το σταμάτησε: – Περίμενε! Θέλω να σου δώσω και αυτή τη ζακέτα γιατί θα κρυώσεις, έτσι όπως είσαι ντυμένο. Ο μάγειρας του έδωσε τη ζακέτα και το παιδί του απάντησε: – Χίλια ευχαριστώ! Δεν ξέρω τι θα έκανα χωρίς εσένα! Θες να γίνουμε φίλοι; – Ναι, θα το ήθελα πολύ! απάντησε ο μάγειρας. Από εκείνη τη μέρα το παιδί ερχόταν κάθε μέρα στο μαγειρείο του. Έκανε παρέα στον μάγειρα, τον βοηθούσε στις συνταγές του και πρόσφεραν μαζί βοήθεια σε όσους το είχαν ανάγκη. Επίσης, ο μάγειρας προσπαθούσε πάντα, με όποιον τρόπο μπορούσε, να βοηθήσει το παιδί και την οικογένειά του. Τους πρόσφερε φάρμακα, καινούρια ρούχα, φαγητό και βοηθούσε ακόμα και στις δουλειές του σπιτιού. Χάρη στη βοήθεια του μάγειρα, η μητέρα του παιδιού έγινε καλά και για να τον ευχαριστήσουν, για όλα τα καλά που τους έκανε, τον προσκάλεσαν να φάει στο σπίτι τους. Ο μάγειρας δέχτηκε με πολλή χαρά. Κατά τη διάρκεια όμως του φαγητού, ξαφνικά έπεσε ξερός κάτω. Όλοι τρόμαξαν! Η οικογένεια τον μετέφερε στο κρεβάτι του παιδιού, ενώ εκείνο βγήκε στους δρόμους, για να βρει γρήγορα έναν γιατρό. Αφού βρήκε έναν και τον έφερε στο σπίτι να εξετάσει τον μάγειρα, αυτός είπε: – Είναι πολύ άρρωστος και κουρασμένος από τις πολλές δουλειές. Χρειάζεται ξεκούραση και φροντίδα. Από στόμα σε στόμα μαθεύτηκε σε όλη την περιοχή πως ο μάγειρας είναι άρρωστος. Έτσι, όλοι όσους είχε βοηθήσει ο μάγειρας, τρέξανε κοντά του να τον φροντίσουν. Όταν επιτέλους ο μάγειρας έγινε καλά, είπε σε όλους που τον φρόντισαν: – Σε όλη μου τη ζωή κανείς δε με είχε βοηθήσει όσο με βοηθήσατε εσείς. Σας ευχαριστώ! Μετά την ανάρρωσή του, ο μάγειρας συνέχισε να βοηθάει τον κόσμο. Το παιδί επίσης συνέχισε να τον βοηθάει στις συνταγές του και σιγά-σιγά έγινε βοηθός του. Όταν πια το παιδί μεγάλωσε, ο μάγειρας του πρόσφερε το μαγειρείο του κι έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα.
Συγχαίρω ολόθερμα τους δημιουργούς του ωραίου αυτού βιβλίου.
Εύχομαι σε όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα να είναι «ανοικτά» και δημιουργικά.
