«Άλλοι θα έχουν τον τρόπο τους
και θα ευδοκιμήσουν.
Άλλοι ως να πεθάνουνε,
τη δίψα δε θα σβήσουν».
Θανάσης Παπακωνσταντίνου
Η αρχή έγινε! Στα Κομνηνά Ξάνθης, στις 20 Ιουλίου, παρουσιάστηκε σε παγκόσμια πρώτη η νέα παράσταση Καραγκιόζη «Η όμορφη του σεραγίου». Η Περιφερειακή Ενότητα Ξάνθης ενέταξε την παράσταση στις δράσεις «Νέστος – Ροδόπη. Περιβάλλον και Πολιτισμός 2025» και οι κάτοικοι των Κομνηνών την αγκάλιασαν.
Η βροχή, που έπεσε λίγο πριν από την παράσταση, έφερε την πολυπόθητη δροσιά! Τα παιδιά και οι ενήλικες που μαζεύτηκαν στην πλατεία του ορεινού χωριού, ντόπιοι αλλά κι επισκέπτες που ήρθαν για την παράσταση, ισορρόπησαν ξανά την ατμόσφαιρα, προσφέροντας ζεστασιά στον μπερντέ μας.
Κι εκεί στα ακριτικά Κομνηνά, ήρθαν στον μπερντέ περιλάλητοι παραμυθάδες. Ο Καραγκιόζης μας τους κάλεσε, στην παράγκα του και στο πανί του κι αυτοί δεν μπορούσαν παρά να σπεύσουν. Ο Αίσωπος και ο Νασρεντίν Χότζας, αυτοί οι μεγάλοι αφηγητές, μορφές μεταξύ θρύλου και ιστορίας, μορφές που συντροφεύουν τον άνθρωπο εδώ και χιλιετίες με τις ιστορίες τους, με την εξυπνάδα και το χιούμορ τους, εμφανίστηκαν στον μπερντέ του καμπούρη.
Κι εμείς εξασφαλίσαμε μόνο για σας μια μοναδική συνέντευξη του διάσημου οικοδεσπότη των σκιών:
- Καραγκιόζη μου, πού τους βρήκες αυτούς τους δύο και τους κουβάλησες στο πανί σου;
- Τι να σου πω, βρε παιδάκι μου; Εγώ εδώ τους βρήκα.
- Και τι έχεις να πεις μαζί τους; Πώς θα συνεννοηθείτε;
- Με τη… μύτη. Μην ανησυχείς βρε, μιλάμε την ίδια γλώσσα. Λαϊκή, αστεία, σταράτη.
- Τι είναι αυτό που σας δένει λοιπόν; Για να καταλάβω…
- Είναι η νοστιμάδα στα λόγια μας, βρε αδερφέ. Ό,τι λέμε έχει ζουμί – μανούλα μου, πεινάω! «Εν… βρακί ην ο λόγος», κάπως έτσι δεν το λέτε εσείς οι γραμματιζούμενοι; Η γλώσσα κόκκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει, λέω εγώ. Κι άλλες τέτοιες εξυπνάδες που λεν και τούτοι οι δύο.
- Αξίζει, λες, να τους ακούσω σήμερα, Καραγκιόζη μου;
- Αν αξίζει, θα το πεις εσύ. Βάλε και λίγο το μυαλό σου να δουλέψει! Ο καθένας απ’ τους δυο τους πάντως κουβαλάει το δικό του παραμύθι… Όπως κι εγώ! Άντε να σου τους γνωρίσω καλύτερα, γιατί μου φαίνεται ότι δεν έχουν δει πολλά τα μάτια σου. Από τα βάθη των αιώνων έρχονται, νεράκι απ’ την ίδια πηγή, για να ξεδιψάσω, να ξεγελάσω την πείνα μου…
Τέτοιες αφηγήσεις, όπως του Καραγκιόζη, όπως του Αισώπου και των Νασρεντίν, αποτελούσαν ουσιαστικά – αλλά κι αποτελούν – ζωτικής σημασίας κοινωνικές μαζώξεις, με πολλαπλή σκοπιμότητα, ψυχαγωγική, νουθεσίας, αλλά και πράξη αντίστασης.
Ο φτωχός, άσχημος, τιποτένιος άνθρωπος, που κυριαρχεί σε αυτές τις αφηγήσεις, παίρνει την εκδίκησή του! Αν και ανώνυμος, αδύναμος, ανίσχυρος μπροστά σε κάθε μορφή εξουσίας και εκμετάλλευσης, καταθέτει και διασώζει από στόμα σε στόμα, από γενιά σε γενιά, την αλήθεια του!
Φέρνουν το γέλιο αυτές οι ιστορίες, δίνουν καλές συμβουλές για τη ζωή, αλλά μιλούν και για τον αέναο αγώνα όλων μας, για «μια αντίσταση των καταπιεζομένων εναντίον των καταπιεστών τους… μια διαρκής επανάσταση των προβάτων εναντίον των λύκων, μια επανάσταση που καταπνίγεται στο αίμα της, αλλά δε σταματάει· είναι διαρκής» (Μιχάλης Μερακλής).
Μετά τα Κομνηνά, λοιπόν, ελάτε στις ΔΩΡΕΑΝ δράσεις στον Δαφνώνα και τη Σταυρούπολη Ξάνθης, στις 27 Ιουλίου και 1 Αυγούστου αντίστοιχα, εκεί όπου «Ο Καραγκιόζης συναντά τον Αίσωπο και τον Νασρεντίν Χότζα». Στις 7 το απόγευμα θα υλοποιηθεί ένα εργαστήριο για παιδιά από τη γράφουσα, για να παίξουμε με τις σκιές μας, πειραματιζόμενοι με αφηγήσεις. Θα υπάρχει, παράλληλα, έκθεση για μικρούς και μεγάλους για τις θρυλικές αυτές μορφές, τον Αίσωπο και τον Νασρεντίν Χότζα.
Η δράση θα κορυφωθεί με τις πρωτότυπες παραστάσεις που θα παρουσιαστούν στις 9 το βράδυ κι έγραψε ο Απόστολος Δομτζίδης, καραγκιοζοπαίχτης του Θιάσου Σκιών «Τα παραμύθια του Καραγκιόζη». Στον Δαφνώνα θα παιχτεί «Η όμορφη του σεραγίου» (27/7 στην κεντρική πλατεία) και στη Σταυρούπολη «Ο κλέφτης του σεραγίου» (1/8 στον Ναό της Ευαγγελίστριας).
Στο τέλος θα δοθεί δώρο σε κάθε παιδί (και σε κάθε ενήλικα που νιώθει παιδί) μια νέα έκδοση με το κείμενο της παράστασης. Η δράση υλοποιείται από την ΑΜΚΕ Ακαδημία Ποίησης και Παραμυθιού, με την αιγίδα και οικονομική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού, με την υποστήριξη της Γαλακτοβιομηχανίας Ροδόπη, του Πολιτιστικού Συλλόγου Δαφνώνα «Η Δήμητρα» και της Ενορίας Σταυρούπολης.
Ελάτε λοιπόν να νυχτερέψουμε, όπως λέγανε και κάνανε παλιά στα χωριά μας. Εκεί όπου διατηρήθηκαν και ήταν ζωντανές αυτές οι διηγήσεις της προφορικής μας παράδοσης. Εκεί όπου η κοινότητα – αυτή που διαλύθηκε στις σημερινές τσιμεντουπόλεις (μαζί με τόσα άλλα ανθρώπινα) – σκεφτόταν, δρούσε και φρόντιζε.
Ελάτε! Αποτελεί πια επιτακτική ανάγκη επιβίωσης.
«Όπου η ελευθερία των πολιτών υποβαλλόταν σε περιορισμούς και η ελευθερία της σκέψης φιμωνόταν, οι πικρές αλήθειες δεν μπορούσαν να λέγονται ανοιχτά. Τότε ο αλληγορικός μύθος πρόσφερε ένα ευπρόσδεκτο μέσο για κριτική και για το μαστίγωμα καταχρήσεων και στρεβλώσεων» (Stefan Josifovic).
Υ.Γ. Το κείμενο αφιερώνεται στη Βιβή Δ. για το ταξίδι που μου χάρισε μέσω της λέξης «νυχτερεύω».
