Είχα τη χαρά αρχές του Μάη να συναντήσω δίπλα στο ιστορικό Ρολόι της Ξάνθης και να μιλήσω με μια νέα ευγενική ποιήτρια, την Ευαγγελία Τάτση. Οι τρεις καλαίσθητες ποιητικές της συλλογές που μου δώρισε αποτυπώνουν πλήρως τον πλούσιο κόσμο της.
Θα επιχειρήσω να παρουσιάσω τη δημιουργική της πορεία και παρουσία στα νεοελληνικά δρώμενα.
Η Ευαγγελία Τάτση γεννήθηκε στο Περιστέρι. Σπούδασε στο τμήμα Χημείας του Πανεπιστήμιου Πατρών. Εργάζεται σε φαρμακευτική εταιρεία στο τμήμα ιατρικής ενημέρωσης. Η πρώτη της ποιητική συλλογή «Ακακίες στη σαβάνα» (εκδόσεις Βακχικόν 2020) συμπεριλήφθηκε στη βραχεία λίστα για το Βραβείο Γιάννης Βαρβέρης 2021. Η δεύτερη ποιητική συλλογή της «Φυτά εσωτερικού χώρου» (εκδόσεις Βακχικόν 2022) τιμήθηκε με το Βραβείο Ποίησης από την Εταιρεία Λογοτεχνών Θεσσαλονίκης το 2022. Ποιήματά της έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, στα γερμανικά και στα αραβικά και έχουν δημοσιευθεί σε εφημερίδες, ποιητικές ανθολογίες και λογοτεχνικά περιοδικά. Το βιβλίο «Θα γίνουν όλα με τα μάτια ανοιχτά» είναι η τρίτη ποιητική συλλογή της.
(Πηγή: “Εκδόσεις Βακχικόν”, 2024).
Και τις τρεις της συλλογές τις αγκάλιασαν οι εκδόσεις Βακχικόν. Ο Απόστολος Θηβαίος σημειώνει:
«Οι εκδόσεις Βακχικόν έχουν δώσει κατά καιρούς χώρο και φωνή σε εξαιρετικούς, νέους ποιητές. Φωνές που βρίσκουν την στέγη τους στις σελίδες των καλαίσθητων εκδόσεων αθροίζοντας τον εαυτό τους μες σε αυτήν την επίμονη και επίκαιρη, ποιητική γραφή. Η Ευαγγελία Τάτση πρωτοτυπεί, αναγνωρίζοντας στα πράγματα, τους ανθρώπους και τα τραγούδια εκείνο το αειθαλές στοιχείο, τον δρόμο που σε φέρνει κοντύτερα στον ουρανό και τ΄ άστρο. Οι στίχοι της επιτελούν πράγματα που η φύση αδυνατεί να κατορθώσει».
Η ίδια η ποιήτρια δηλώνει: «Οι εμμονές μου στην ποίηση είναι ίδιες με τις εμμονές μου στη ζωή. Είναι η ταυτότητά μου κατά κάποιο τρόπο. Κινούνται σε δίπολα, φθορά – γέννηση, έρωτας – απώλεια, νίκη – ήττα – νίκη – ήττα… σε ακολουθία, περιστρέφονται γύρω από την μνήμη και την απώλεια της. Η εμμονή μου σε ενικό αριθμό είναι η αντίφαση ή με άλλα λόγια ο άνθρωπος».
«Κάποτε / ένας καλλιτέχνης μου είπε / η τέχνη είναι αντρική δουλειά / οι γυναίκες δεν τη χρειάζονται / γιατί οι γυναίκες γεννάνε / θύμωσα / –όπως θυμώνεις / για τα δικαιώματα των άλλων– / και με λίγο πείσμα παραπάνω / συνέχισα να γράφω τους στίχους μου / και τους στίχους μου τους γράφω (όπως μια γυναίκα γεννάει) / ποτέ εύκολα / (όπως μια γυναίκα γεννάει) / ποτέ δύσκολα / –οι γυναίκες γεννούν / όπου κι αν είν’ ο θάνατος / μετά– / για τέχνη / δεν μπορώ τώρα να σας μιλήσω / γιατί τα μωρά μου κλαίνε / – αυτό είναι αντρική δουλειά».
Η Ευαγγελία Τάτση ζει την εποχή μας και την αναπλάθει με τη δημιουργία της. Ο λόγος της, από την πρώτη της συλλογή, είναι σύγχρονος:
ΑΓΓΕΛΙΑ
Αν μεγαλώσατε ερωτευμένοι / με αυτόχειρες ντράμερ
και μοιράσατε door to door / τα ποιήματα σας τυπωμένα
σε πολυκατοικίες ξένων πόλεων / κερδίζοντας μια ασυλία
ετεροχρονισμένη / μια απόσταση μόνιμη
από κάθε πατρίδα / από κάθε πληρότητα
που δεν μπορεί να τραγουδήσει / «show must go on» / κι αν οι φίλοι σας δεν κλαίνε / όταν ακούνε κλαρίνα
δεν κλαίνε από την ευτυχία / που στάζει από τα κεραμίδια / στείλτε inbox / η σιωπή είναι μόνο ένα πέπλο
κι αυτό είναι το κάλεσμα μιας απόγνωσης
που δεν κινδυνεύει από τίποτα.
Ιδιαίτερη εντύπωση μου έκανε η «ολιστική» φιλοσοφική και ιστορική σύλληψη των πραγμάτων.
Δείγματα μικρά:
- Η ανθρώπινη ιστορία / ξεκινά απ’ τη μέση.
Αν ξεκινούσε απ’ την αρχή / θα είχε δει το τέλος.
είναι ο μόνος χώρος / που έχουμε
για να ζήσουμε.
Ο ποιητής /είναι κάποιος που θέλει / να κρέμεται στο κενό / και για να το πετύχει / καθαρίζει τζάμια στους ουρανοξύστες / ο ποιητής βαριέται πολύ
να καθαρίζει τζάμια / αλλά αυτή είναι η δουλειά του / να κρέμεται στο κενό.-
Υπάρχει μια λέξη που χάθηκε μέσα σε κάθε λέξη.
Η λέξη των μονολόγων μας
που δεν γράφτηκε για τις ερωτήσεις των άλλων
και που τη σκέπασαν σε στρώματα
τα τι και τα πόσο των ερωτήσεων.
Εξαιρετικές, επίσης, είναι οι θέσεις της Ευαγγελίας για την ποίηση:
«Η σημαντική ποίηση μπορεί να γραφτεί διαρκώς ίσως γιατί η εποχή της ευμάρειας που αναφέρατε ποτέ δεν έχει υπάρξει για όλους. Σε κάποιο σημείο της πόλης, της χώρας, του πλανήτη, σε κάποιο σημείο του μυαλού μας υπάρχουν εκείνοι– εκείνα, που θα μας βασανίζουν».
– Το ποίημα πρέπει να λέει
μόνο την αλήθεια,
ενώ για μένα,
εγώ, ένα καινούριο ψέμα να σκαρώνω.
– Το τέλος είναι μια απροσδιόριστη λέξη
γιατί το τέλος έχει σχεδόν πάντα προηγηθεί
ή γιατί με ακολουθεί ή γιατί δεν υπάρχει
κι ας το καρφώνω σαν καρφί στην παλάμη μου […]
Από το τέλος είμαι το χρώμα που λείπει.
Η κριτική δέχτηκε πολύ θερμά την ποίηση της Ευαγγελίας Τάτση, και στα τρία της βιβλία.
Η Κατερίνα Παπαδημητρίου σημειώνει: «Συχνά η ποιητική της αφήγηση συντροφεύεται από εικόνες που παραπέμπουν σε όνειρα, που φέρουν το χρώμα της λύπης. Ακολουθεί μοτίβα, τα οποία με όχημα τον συμβολισμό αφηγούνται τη θλίψη της απώλειας και μια αναπόφευκτα επιζητούμενης λήθης».
Η Ιφιγένεια Σιαφάκα (μιλώντας για τη δεύτερη συλλογή της) παρατηρεί: «Η Τάτση επιτυγχάνει στο μεγαλύτερο μέρος της συλλογής να δημιουργήσει έναν αμιγή ποιητικό λόγο, εξισορροπώντας και τα δύο προαναφερόμενα στοιχεία, ώστε να περάσει σε μια νέα υπερκείμενη πραγματικότητα που χαρακτηρίζεται από την ανατροπή και την πρωτοτυπία».
Τέλος, ο Κωνσταντίνος Λουκόπουλος γράφει:
«Με λιτή γλώσσα, λοιπόν, απέριττη αλλά αιχμηρή, με ευγένεια – και πάλι – ως προς το σώμα της ποίησης, στο οποίο έρχεται να κοινωνήσει, παράγει περιβάλλοντα και εικόνες που παραπέμπουν σε μιαν εξέγερση – άμα τη γενέσει – ματαιωμένη αναδύοντας ταυτόχρονα μια γυναικεία ταυτότητα που υπόκειται στη μόνιμη και «δεδομένη» υποβάθμιση την εργασιακή, την προσωπική, τη σεξιστική, την ταξική».
Θα κλείσουμε τον περίπατό μας , με ένα «θρακικό» ποίημα από την τελευταία συλλογή «Θα γίνουν ΟΛΑ με τα μάτια ΑΝΟΙΧΤΑ»:
[Ορφικό]Για να σ’ ερωτευτώ
έγραψα ένα ποίημα μαύρο δάσος
κι εκεί σ’ έβαλα
εκεί να με μαγέψει η κιθάρα σου για να ‘ρθω
κι έπειτα τα μαλλιά σου να μυρίσω
έπειτα η νύχτα
με τα είκοσί της δάχτυλα
να ψηλαφίσει τη σιωπή του κόσμου.
Μα να σε βρω ποτέ μου δεν κατάφερα
με καταβρόχθισε τ’ αχόρταγο το ποίημα.
Μέσα στον Άδη του ξανά το ίδιο ποίημα
και ξανά να γράφω.
