«Όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά»
Μετάφραση στο «Φυσικής απάνθισμα» του Ρήγα Βελεστινλή από ρήση του Άλμπρεχτ φον Χάλερ
Παιδιά νηπιαγωγείου να λένε απ’ έξω, να συνοδεύουν τον ήρωα στη σκηνή, όταν απαγγέλει – στην κρίσιμη στιγμή της μάχης – το «Ως πότε παλικάρια να ζούμεν στα στενά, μονάχοι σα λιοντάρια σταις ράχαις στα βουνά;». Τότε που ο ήρωας ή η ηρωίδα, εμείς οι ίδιοι, ο κάθε άνθρωπος της διπλανής πόρτας δηλαδή, παίρνει μια απόφαση.
Ή θα πολεμήσει, θα αντισταθεί σε ό,τι θεωρεί λάθος, κακό για τον ίδιο και την κοινότητα, σε ό,τι τον καταπιέζει και τον κάνει σκλάβο, ή θα καθίσει όπως-όπως να κοιτάξει τη δουλειά του και τη ζωή του. Με όποιες συνέπειες έχει είτε η μία είτε η άλλη απόφαση, σε κάθε καθημερινή ή ιδιαίτερη περίσταση.
Όπως όταν πρόκειται να υπερασπιστείς το δικαίωμα του κάθε ανθρώπου, του διπλανού ή της διπλανής σου να περπατάει χωρίς φόβο στον δρόμο, να ερευνά και να μαθαίνει, να εκφράζεται ακόμα κι όταν δε συμφωνείτε, να διεκδικεί κάτι καλύτερο απ’ αυτό που βρήκε σε όποιο επίπεδο, επαγγελματικό, μορφωτικό, οικονομικό, συλλογικό, πνευματικό.
Τι γίνεται όταν αυτός ο ήρωας επί σκηνής είναι χάρτινος; Φτιαγμένος έστω από χοντρό χαρτόνι, τσαγκαροχάρτονο, κοπιδιασμένος επίμονα, επίπονα και με τέχνη από επιδέξια χέρια μαστόρων του θεάτρου σκιών; Όταν έχει για ακόλουθο και βοηθό τον αγαπημένο καμπούρη μικρών και μεγάλων, που δεν κάνει τίποτα άλλο παρά να προσπαθεί να ικανοποιήσει την πείνα του, κυριολεκτικά και μεταφορικά, να γεμίσει την κοιλιά του και να γεμίσει τη ζωή μας με γέλιο, να ικανοποιήσει την ανάγκη μας για ζεστασιά, αυτήν που παράγεται χάρη στην τροφή, φυσική και πνευματική;
Τότε γίνεται ένα μικρό καθημερινό θαύμα! Οι άνθρωποι έρχονται κοντά, γίνονται η κοινό-τητα του Καραγκιόζη, το κοινό του και, παρά τις όποιες διαφορές τους, μοιράζονται τη ζεστασιά που χαρίζει απλόχερα ο ξυπόλητος κι οι φίλοι του.
Κι όταν ανάμεσα στους φίλους του υπάρχουν και μορφές που δε συνηθίσαμε να τους σκεφτόμαστε ως αγωνιζόμενους ανθρώπους σαν κι εμάς, με αδυναμίες και προτερήματα, αλλά έχουμε συνηθίσει να τους συμπεριλαμβάνουμε στον όρο «εθνικοί ήρωες»;
Ο Καραγκιόζης και το θέατρο σκιών δε διδάσκει ιστορία. Βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα και πρόσωπα αλλά και σε φανταστικά, ακόμα κι όταν εμπνέεται για τα ηρωικά δράματα του θεάτρου σκιών που μιλούν για το ιστορικό γεγονός και τους ανθρώπους της Επανάστασης του 1821.
Οι ήρωές του – όπως στην παράσταση «Ο Αθανάσιος Διάκος κι ο Καραγκιόζης στο μοναστήρι» που παρουσιάστηκε πρόσφατα από τον θίασο σκιών «Τα παραμύθια του Καραγκιόζη – μιλούν για θέλω και ανάγκη, για χρέος και πείνα, για το πρέπει και το μαζί. Ο Καραγκιόζης ποτέ δεν παίζει σε μονόλογο, χρειάζεται πάντα κι άλλους δίπλα του, έστω και σκιές, για να μιλήσει, να συ-ζητήσει, να φωτίσει και να φωτιστεί.
Να φωτίσει ανθρώπινους χαρακτήρες, καταστάσεις, περιστατικά που θα μπορούσαν να έχουν γίνει παλιότερα ή τώρα, να μας προ(σ)καλέσει να δούμε καλύτερα, να ψάξουμε τι έγινε πραγματικά, τι γίνεται σήμερα – όσο μπορούμε ποτέ να ξέρουμε – γιατί, πώς, από ποιους, εμείς τι κάνουμε…
Και μετά από αποφάσεις, μάχες, παρατράγουδα και γέλια, στο τέλος έρχεται πάντα ο χορός. Για να πιαστούμε από το χέρι της φιγούρας, να νιώσουμε, να σκεφτούμε, να ξαναπεράσουμε την παράσταση στο μυαλό μας. Αδικία, απόφαση, μάχη, αγώνας, άνθρωποι. Κι ο Αθανάσιος Διάκος να βοηθάει, να κρύβει στο μοναστήρι έναν μουσουλμάνο, έναν τραυματισμένο και κατατρεγμένο Τούρκο, τον Μελισόβα, γιατί στο κάτω-κάτω όλους ένας Θεός μας έκανε… Κι ο καθένας μας, η καθεμία ας σκεφτεί κι ας συνεχίσει τον προσωπικό και τον συλλογικό αγώνα και τον Αγώνα του 1821.
Χρόνια πολλά, καλά, ελεύθερα!
