Α. Στην Χώρα μας πρόσφατα τόσο ο Ν. 5053/26.09.2023 (Α’ 158) υπό τον (μάλλον…) σαρκαστικό τίτλο «Για την ενίσχυση της εργασίας (…) – όσο και ο αμέσως προηγούμενος θεματικώς αυτού Ν.4808/2021 «(…) Σύσταση Ανεξάρτητης Αρχής «Επιθεώρηση Εργασίας» (…)» (Α’ 101), βάσει του οποίου καταργήθηκε η Ειδική Γραμματεία Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας ως μείζων διοικητικός σχηματισμός του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, και συστήθηκε από τα μέσα του 2022 ως (ακόμα μία…) Ανεξάρτητη Διοικητική Αρχή (ΑΔΑ) η «Επιθεώρηση Εργασίας», που διοικείται από πενταμελές Διοικητικό Συμβούλιο και τον Διοικητή αυτής, μάλλον έχουν συνεισφέρει αδρά στον …πλούσιο κυκεώνα των εργασιακών σχέσεων, ενώ έχουν περιπλέξει τα πράγματα.
Β. 1. Βάσει του Ν.5053/2023 και των εξειδικευουσών αυτόν Υπουργικών Αποφάσεων ρυθμίσθηκαν άρδην η δοκιμαστική περίοδος εργασίας και η μετάβαση σε άλλη μορφή εργασίας μετά την λήξη της δοκιμαστικής περιόδου, οι προθεσμίες γνωστοποίησης και οι κυρώσεις παραλείψεως της γνωστοποίησης των βασικών όρων εργασίας και η υποχρέωση ανάρτησης στο ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ (αμοιβή για συμφωνημένες και εγγυημένες αμοιβόμενες ώρες απασχόλησης, ειδοποίηση για ανάθεση ή ακύρωση εργασίας από τον εργοδότη), η παράλληλη απασχόληση σε άλλο εργοδότη, η ελάχιστη (μη) προβλεψιμότητα στο πρόγραμμα οργάνωσης του χρόνου εργασίας, οι λεγόμενες «συμβάσεις κατά παραγγελία» και οι συμβάσεις με μη προβλέψιμο χρόνο εργασίας, οι όροι της σύμβασης εργασίας στην αλλοδαπή, το δικαίωμα επανόρθωσης σε περίπτωση μη τήρησης των υποχρεώσεων του εν λόγω Νόμου από τον εργοδότη (απαγόρευση απόλυσης και δυσμενούς μεταχείρισης του εργαζομένου και συναφείς διοικητικές κυρώσεις), η υποχρέωση αναγγελίας στο ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ της δικαιολόγητης αποχής του εργαζομένου από την εργασία του για διάστημα μεγαλύτερο των πέντε (5) εργασίμων ημερών, η καταχώρηση αλλαγής του ωραρίου και υπερωριών από Επιχειρήσεις ή εκμεταλλεύσεις που έχουν ενταχθεί στην Ψηφιακή Κάρτα Ερασίας στο ΕΡΓΑΝΗ ΙΙ, η δυνατότητα απασχόλησης την 6η ημέρα [επίσημη έναρξη εφαρμογής: 01.07.2024] χωρίς την συναίνεση των εργαζομένων, χωρίς τον καθορισμό του συνολικού εβδομαδιαίου ωραρίου των εργαζομένων, χωρίς την διευκρίνιση, εάν η «έκτη ημέρα» θα λαμβάνεται υπ’όψιν στον ασφαλιστικό χρόνο των 25 εργασίμων ημερών ανά μήνα εργασίας, ο ειδικός καθορισμός των δυνάμενων να εφαρμόσουν την δυνατότητα αυτή Επιχειρήσεων, η δυνατότητα απασχόλησης την Κυριακή με αίτημα διευθέτησης του χρόνου εργασίας, η επαναφορά των τριετιών. Εν ολίγοις ξαφνικά … «άλλαξε το σύμπαν» στα εργασιακά!
- Και ενώ σε λίγο διάστημα θα έχουμε τα πρώτα «γενέθλια» του εν λόγω Νόμου και προτού σβήσουμε τρυφερά το μόνο «κεράκι» στην «τούρτα γενεθλίων», η εν λόγω ΑΔΑ αντιμετωπίζει την μεγάλη πρόκληση, να δαμάσει την πολύ δυναμική, πλην ηθελημένα αφημένα αχαλίνωτη κατά περιόδους και επιρρεπή σε καταχρήσεις, αγορά εργασίας στην Χώρα μας, που έχει καταστεί κατά κλάδους σχεδόν ανεξέλγκτη λόγω των μνημονιακών συνθηκών, των συνθηκών στην παγκόσμια κερδοσκοπική αγορά και της περιόδου του κορονοϊού. Τα έως σήμερα αποτελέσματα της Επιθεώρησης Εργασίας δεν είναι ελπιδοφόρα. Ενα από τα κύρια κεκτημένα του ευρωπαϊκού συνταγματικού πολιτισμού και του κοινοτικού θεσμικού διοικητικού οικοδομήματος είναι μεταξύ πολλών άλλων η ισόρροπη λειτουργία των ΑΔΑ και των Ρυθμιστικών Αρχών (ΡΑ), ενώ μάλιστα το Σύνταγμα της Χώρας μας ήδη κατά την αναθεώρησή του το 2001 προχώρησε στην διάκριση των ΑΔΑ και ΡΑ σε συνταγματικά κατοχυρωμένες και νομοθετικά προβλεπόμενες. Παρά την ρητή συνταγματική πρόβλεψη δυστυχώς οι Αρχές αυτές δεν έχουν μέχρι σήμερα επιτελέσει στο έπακρο τον ιστορικό ρόλο τους, αλλά αντίθετα έχουν περιορισθεί πλην πολλών διακηρύξεων σε νωθρές και χλιαρές παρεμβάσεις – με ευχάριστη εξαίρεση την Επιτροπή Ανταγωνισμού, αλλά μόλις την περίοδο από το 2019 έως 2023. Απόδειξη της ατονίας και της ατολμίας της λειτουργίας των Αρχών είναι η εικόνα των αρρύθμιστων κλάδων και των ανεπίσκοπων τομέων της Εθνικής Οικονομίας και της Κοινωνίας, όπως η αγορά εργασίας: η Επιθεώρηση Εργασίας «εζυγίσθη, εμετρήθη και ..απέτυχε»!
- Στην Ελληνική αγορά εργασίας υπό τις επιβαρυντικές περιστάσεις του σταθερώς περιοδικά επανεμφανιζόμενου Covid-19 ή άλλων περιορισμένων, αλλά επιβαρυντικών, υγειονομικών κρίσεων, της ενεργειακής κρίσης και των στασιμοπληθωριστικών φαινομένων διεθνώς η διατήρηση σήμερα με δυσμενείς προοπτικές επιδείνωσης των ποσοστών ανεργίας από «10%» [ποσοστό, που στην Χώρα μας … «δεν λέει να κατέβει» παρακάτω!] έως δυσθεώρητα ύψη, η υποτροπή του μεταναστευτικού ρεύματος του brain drain, οι χαμηλοί δείκτες επιτυχίας των πρωτοβουλιών για το brain gain, σε συνδυασμό με την πλήρη ανατροπή παγκοσμίως του συνταγματικώς προστατευόμενου κανονιστικού πλαισίου του Συλλογικού Εργατικού Δικαίου, όπως το γνωρίζαμε έως πρότινος, η αναρρίχηση της αδήλωτης και “μαύρης” εργασίας σε ύψη ικανά να τα φθάσουν μόνο … ο Σεργκέι Μπούμπκα και πιά ο λατρευτός όλων μας «Μανόλο» και η αξιέπαινη Κατερίνα Στεφανίδου (!), και η καταστροφή των εργασιακών συναλλακτικών ηθών μόνο σκοτεινό μέλλον μπορούν να υπόσχονται στην Ελληνική Οικονομία και συνακόλουθα στην Κοινωνία. Οι Κρατικοί Ελεγκτικοί Μηχανισμοί (ενδεικτικώς: τέως ΣΕΠΕ, Επιθεωρήσεις Εργασίας, Υπηρεσίες και Κλιμάκια Ελέγχου του τ.ΟΑΕΔ, του Υπουργείου Εργασίας και των Ασφαλιστικών Φορέων) δεν έχουν επιτύχει τον στόχο τους και αιτία για αυτό πολύ απλά είναι πρωταρχικώς πέραν της έλλειψης πολιτικής βούλησης η πολυαρχία, η ευνουχιστική γραφειοκρατική αντίληψη και η έλλειψη συντονισμού. Την ίδια στιγμή οι Φορείς Συλλογικής Δράσης και οι Συνδικαλιστικοί Φορείς Εργαζομένων και Εργοδοτών χειμαζόμενοι οι ίδιοι από την συνεχιζόμενη Κρίση και την επιδεινούμενη Ύφεση διανύουν περίοδο αναζήτησης νέου ρόλου και νέου περιεχομένου στην αποστολή τους ως Κοινωνικών Εταίρων χωρίς να μπορούν να προσφέρουν έστω και μία απλή άμεση βοήθεια στον μέσο δοκιμαζόμενο είτε εργαζόμενο είτε δραστηριοποιούμενο επιχειρηματικά.
Γ. 1. Η Ελληνική Αγορά Εργασίας το τελευταίο χρονικό διάστημα θα μπορούσε να λεχθεί ότι βρίσκεται ολίγον (λιγότερο από ένα βήμα πριν πάντως …) προ της οριστικής μετατροπής της σε “ζούγκλα” και σε χώρο ανεπίστρεπτης απόλυτης ανομίας, προκλητικής ατιμωρησίας και τελικά χάους. Ωστόσο κατά διαλεκτική εξέλιξη είναι και η πλέον πρόσφορη και κατάλληλη στιγμή να ιδρυθεί και να λειτουργήσει ο “Συνήγορος του Εργαζομένου” (Συνήγορος) – όχι ως ακόμα μία Διοικητική Αρχή ή Υπηρεσία, αλλά ως ένας μονοπρόσωπος, ευέλικτος και εύκολος στην πρόσβαση θεσμός, που θα επιλαμβάνεται αμέσως των ζητημάτων ελέγχου πλήρους εφαρμογής της εργασιακής Νομοθεσίας, θα δίνει αποτελεσματικές και απτές λύσεις και θα δρα ως Υπερασπιστής του αληθινά αδύναμου. Διά της σύστασης του Συνηγόρου θα πρέπει ταυτόχρονα να ενσωματωθούν στην ΑΔΑ «Επιθεώρηση Εργασίας» όλες οι συναρμόδιες έως σήμερα Αρχές και Υπηρεσίες περί τα εργασιακά θέματα, ενώ πρωταρχικό ζήτημα έτσι θα καταστεί το περιεχόμενο και το εύρος των παραχωρούμενων εξουσιών προς τον Συνήγορο – ακόμα και συναρμοδιοτήτων, αρκεί να εξοπλισθεί με την ταχύτητα, την ετερόνομη επιτακτικότητα και την ισχύ στην αντίδραση και το προνόμιο της χρονικής προτεραιότητας της δράσης του.
- Ο Συνήγορος ως Αρχή πρέπει να δομηθεί ως μονοπρόσωπο όργανο κατά το πρότυπο του τέως Γενικού Επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης (νυν Διοικητή Εθνικής Αρχής Διαφάνειας) επικουρούμενος από τέσσερες (4) το πολύ Βοηθούς Συνηγόρους ανά γεωγραφική περιοχή της Χώρας με αποφασιστικές αρμοδιότητες ελέγχου και εποπτείας και ενισχυμένες εξουσίες άμεσης επίληψης και εκτέλεσης και με πρόβλεψη μίας απλούστατης και ευέλικτης διαδικασίας για την παρέμβασή του. Ο Συνήγορος θα πρέπει να συγκεντρώσει τις σκόρπιες αρμοδιότητες άλλων Φορέων και Υπηρεσιών στον δικό του, αποκλειστικό, κύκλο δράσης – κατά το πρότυπο της σημερινής ΑΑΔΕ, ενώ η δράση του επί καταγγελιών τόσο εργαζομένων, όσο και εργοδοτών, προς αυτόν θα πρέπει να εκκινεί από την περιληπτική πιθανολόγηση για την αντιμετώπιση άμεσου κινδύνου και επείγουσας ανάγκης. Συνολικά ο ρόλος του θα μπορούσε να αφορά την κινητοποίησή του είτε προληπτικά είτε κατασταλτικά, την αυτεπάγγελτη κίνηση, αλλά και με αναφορά προς αυτόν, πάντως σε κάθε περίπτωση να δρα άμεσα και αποτελεσματικά, ει δυνατόν και … αυθημερόν (!), αφού μόνο έτσι θα κερδίσει την πλήρη εμπιστοσύνη της κοινωνίας. Ο Συνήγορος θα μπορούσε να ενεργοποιείται σχηματικώς και με ένα – πάντα επώνυμο προς εκείνον υπό καθεστώς απόλυτης προσωπικής προστασίας – τηλεφώνημα ή ηλεκτρονικό μήνυμα, να δρα είτε ο ίδιος είτε διά των Βοηθών του ανυπερθέτως και χωρίς δεύτερες σκέψεις εκτελώντας παραγγελία του διά των υφιστάμενων ελεγκτικών και προανακριτικών Αρχών και Υπηρεσιών στην Επικράτεια σε πρώτο χρόνο. Ταυτόχρονα όμως θα έχει και την εξουσία ακόμα και δικαστικού ελέγχου ψευδούς και αστήρικτης καταγγελίας προς αυτόν από καταγγέλλοντα, εργοδότη ή εργαζόμενο.
3.Είναι αναμενόμενο και κατανοητό ότι αντιδράσεις στην καθιέρωση ενός μονοπρόσωπου θεσμού αποτελεσματικής προστασίας και άμεσης δράσης χωρίς οικονομικό κόστος και άσκοπες καθυστερήσεις, ως ο προτεινόμενος Συνήγορος του Εργαζόμενου, που θα αντικαταστήσει άγνωστο αριθμό ήδη καθευδουσών Αρχών και περιττών Υπηρεσιών και άμεσα θα ορθολογικοποιήσει την εικόνα της αγοράς εργασίας στην Χώρα χωρίς κομματικές / συνδικαλιστικές / πολιτικές στέρφες «διαμεσολαβήσεις», θα παρουσιασθούν και μάλιστα έντονα χρωματιζόμενες ιδίως από την κομματική και συνδικαλιστική επετηρίδα από την εν δυνάμει θιγόμενη καθεστηκυία τάξη όσων έχουν χρίσει εαυτούς μόνους και ισόβιους αποκλειστικούς “εκπροσώπους των εργοδοτών, των εργαζομένων και των λαϊκών συμφερόντων”. Ωστόσο η κοινωνία δεν μπορεί να περιμένει άλλο.
Έχετε αντίρρηση σε κάτι τέτοιο;
Ιωάννης Ελ. Κυμιωνής,
Δικηγόρος ΔΣΑ,
Εμμισθος Δικηγόρος ΔΝΥ ΔΥΠΑ/τ.ΟΑΕΔ,
Νομικός Παραστάτης Διαμεσολαβήσεων,
Διαπιστευμένος Διαμεσολαβητής Υπουργείου Δικαιοσύνης,
Πιστοποιημένος Επίκουρος Συνεργάτης Δικαστή Μητρώου Ν.5095/2024 Υπουργείου Δικαιοσύνης [ioanniskymionis@yahoo.gr]
