ΆΡΘΡΟ του Φίλιππου Σαχινίδη που δημοσιεύτηκε στο Παρόν της Κυριακής 2/6/2024
Στη μεταπολιτευτική περίοδο έγιναν σημαντικά βήματα προόδου όσον αφορά τη θέση της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία και οικονομία. Το ΠΑΣΟΚ συνέβαλε σημαντικά προς αυτήν την κατεύθυνση με μια σειρά ιστορικών τομών στο οικογενειακό δίκαιο αλλά και στο κράτος πρόνοιας, που διασφάλισαν την ισότητα των δύο φύλων, ανοίγοντας τον δρόμο και για τη βελτίωση της θέσης της γυναίκας και στην οικονομία. Οι συνεχείς παρεμβάσεις του ΠΑΣΟΚ διευκόλυναν τη συμμετοχή των γυναικών στην απασχόληση, η οποία σημείωσε ισχυρότατη αύξηση σχεδόν 10 ποσοστιαίων μονάδων σε μία μόλις δεκαετία (1993 – 2003). Τα επόμενα 20 χρόνια η ενίσχυση ήταν πολύ μικρότερη. Η συμμετοχή των γυναικών στην εργασία υπολείπεται σημαντικά του αντίστοιχου ποσοστού των αντρών (53% το 2023 έναντι 71%), καθώς και του συνολικού ποσοστού απασχόλησης στη χώρα (62%). Αξίζει να σημειωθεί ότι μεγάλο χάσμα υπάρχει μεταξύ της γυναικείας απασχόλησης στην Ελλάδα (53% το 2023) και του ευρωπαϊκού μέσου όρου (66% το 2023).
Τις στρεβλώσεις μεταξύ αντρών και γυναικών αποτυπώνει πολύ χαρακτηριστικά η τελευταία ετήσια έκθεση του Διεθνούς Οικονομικού Φόρουμ (World Economic Forum) 2023, μέσω του δείκτη που μετρά την απόσταση ανάμεσα στα δύο φύλα (Global Gender Gap Index) μεταξύ 146 χωρών. Συγκεκριμένα, η Ελλάδα καταλαμβάνει μόλις την 93η θέση, εξαιρετικά χαμηλότερα από τις περισσότερες άλλες χώρες της ΕΕ, με την εξαίρεση της Κύπρου, της Τσεχίας και της Ουγγαρίας.
Τα ποσοστά που αφορούν τις ανώτερες διοικητικές θέσεις στον ιδιωτικό τομέα που καταλαμβάνουν γυναίκες είναι εξαιρετικά χαμηλά, γύρω στο 17%, ενώ φυσικά είναι μονοψήφια σε ό,τι αφορά τις γυναίκες σε υπουργικές θέσεις. Ερωτηθείς σχετικά σε συνέντευξη στο BBC, ο Έλληνας πρωθυπουργός είπε ότι οι γυναίκες είναι πιο διστακτικές να αναλάβουν θέση εξουσίας. Η αλήθεια είναι ότι ο ίδιος δεν είχε ιδεολογικό ή πολιτικό κίνητρο να αναζητήσει αρκετά.
Με βάση τα παραπάνω στοιχεία, είναι σαφές πως ο ρόλος των γυναικών στην οικονομία, και μάλιστα στις ανώτερες διοικητικές θέσεις, είναι παραγκωνισμένος. Και αυτό συμβαίνει διότι όχι μόνο επικρατούν ακόμα στερεοτυπικές αντιλήψεις αλλά και γιατί η Πολιτεία δεν προσπαθεί να δράσει υποστηρικτικά στη διασφάλιση του ισότιμης αντιμετώπισης των γυναικών. Η γυναίκα στη σύγχρονη εποχή επιβάλλεται να είναι εξίσου καλή ως εργαζόμενη, ως μητέρα και σε όποιον άλλον ρόλο διαλέξει εκείνη. Γιατί υπάρχουν διπλά πρότυπα, άλλα για τον άντρα και άλλα για τη γυναίκα.
Οι γυναίκες δεν είναι καν ισότιμες μεταξύ τους, όσον αφορά τα δικαιώματά τους ως μητέρες, στον εργασιακό χώρο. Για παράδειγμα, μια μητέρα που εργάζεται στο Δημόσιο λαμβάνει το σύνολο των αποδοχών της για 12 μήνες στο πλαίσιο της άδειας μητρότητας, σε αντίθεση με μια μητέρα στον ιδιωτικό τομέα, που λαμβάνει τις εργασιακές της αποδοχές για εννιά και για άλλους τρεις τον κατώτατο μισθό, ενώ οι συνθήκες είναι ακόμα πιο δυσμενείς, εάν μια γυναίκα ασκεί ελεύθερο επάγγελμα, καθώς πλέον λαμβάνει ως επίδομα μητρότητας τον κατώτατο μισθό για εννιά μήνες.
Πολλές φορές, το αν επιθυμεί να γίνει μητέρα καθορίζει το αν θα προσληφθεί ή όχι, ενώ σε πολλές περιπτώσεις, όταν επιστρέφει στη δουλειά μετά τη μητρότητα, μπορεί ένας άντρας να έχει πάρει τη θέση της. Το χάσμα που δημιουργείται μεταξύ των δύο φύλων στον εργασιακό χώρο επιδρά όχι μόνο στην ανάπτυξη, αφαιρώντας κρίσιμους πόρους, αλλά και στην κοινωνική συνοχή. Η πολύ χαμηλή συμμετοχή γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων παίζει ρόλο στη μη αποτελεσματική προώθηση μέτρων που ανταποκρίνονται στις ανάγκες των γυναικών, που αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις ενός εργασιακού τοπίου που αλλάζει ραγδαία.
Το γεγονός ότι στην Ελλάδα υπάρχει σημαντικό ποσοστό άτυπης απασχόλησης λειτουργεί ανασταλτικά στην προώθηση πολιτικών ισότητας στην εργασία, ακόμη και όταν υπάρχει νομική κατοχύρωση αυτών των δικαιωμάτων. Είναι σαφές πως το κράτος θα πρέπει να ενεργοποιηθεί περαιτέρω, μέσω της εφαρμογής νέων πολιτικών, που θα μπορούν να προσφέρουν πραγματική υποστήριξη στον πολυδιάστατο ρόλο της γυναίκας στη σύγχρονη οικονομία και κοινωνία: Άμεση εφαρμογή της ευρωπαϊκής οδηγίας για μισθολογική διαφάνεια στις επιχειρήσεις που απασχολούν προσωπικό άνω των 250 ατόμων. Άμεση εναρμόνιση με την οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για ελάχιστη ποσόστωση 40% της συμμετοχής των γυναικών στα ΔΣ των εισηγμένων εταιρειών. Επιπλέον, εφαρμογή του μέτρου σε εταιρείες ΝΠΙΔ και ΝΠΔΔ που λαμβάνουν κρατική χρηματοδότηση. Εξίσωση της επιδοματικής πολιτικής για τις εργαζόμενες μητέρες σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα. Κοινωνικές υπηρεσίες φύλαξης και φροντίδας των παιδιών και των λοιπών μελών της οικογένειας (κυρίως όσον αφορά τα ηλικιωμένα μέλη) με πραγματικά ευέλικτο τρόπο, που θα εξυπηρετούν τις ανάγκες και τα ωράρια των εργαζομένων, θα έχουν καταλυτική επίδραση προς την περαιτέρω βελτίωση τόσο της θέσης της γυναίκας στην οικονομία όσο και της ποιότητας ζωής της. Προώθηση της ιδέας της ισότιμης γονικής άδειας για άνδρες και γυναίκες, ως ένα μέτρο που στοχεύει στην ισορροπία μεταξύ εργασιακής και οικογενειακής ζωής. Η υιοθέτηση αυτής της πολιτικής βοηθάει να καταρριφθούν τα στερεότυπα γύρω από τους ρόλους φύλου και να αναπτυχθεί ένα πιο ισορροπημένο εργασιακό περιβάλλον για όλους.
