Μοιάζει με τον Τσέχοφ στον τρόπο που συνδυάζει τον μη επικριτικό ρεαλισμό με την ανυποχώρητη αυστηρότητα μπροστά στον ανθρώπινο κόσμο
To «Ε» προτείνει το βιβλίο του Βαρλάμ Σαλάμοφ με τίτλο «Ιστορίες από την Κολυμά» από τις εκδόσεις Άγρα
Το 1936, ο Βαρλάμ Σαλάμοφ, δημοσιογράφος και συγγραφέας, συλλαμβάνεται για αντεπαναστατική δράση και στέλνεται να εκτίσει την ποινή του στα σοβιετικά στρατόπεδα εργασίας – ένας από τα εκατοντάδες χιλιάδες θύματα των σταλινικών εκκαθαρίσεων.
Οι «Ιστορίες από την Κολυμά», αυτό το αριστούργημα της λογοτεχνίας του 20ού αιώνα, είναι μια επική σειρά από σύντομα διηγήματα στα οποία αποτυπώνονται τα συνολικά δεκαεπτά χρόνια που ο συγγραφέας πέρασε στα σοβιετικά γκουλάγκ : έξι χρόνια ως σκλάβος στα χρυσωρυχεία της Κολυμά και στη συνέχεια, σε μια λιγότερο ανυπόφορη συνθήκη, ως αμειβόμενο νοσηλευτικό προσωπικό στις φυλακές-στρατόπεδα.
Την αφήγησή του για τη ζωή στην Κολυμά άρχισε να τη γράφει μετά το θάνατο του Στάλιν το 1953. Είναι, αφενός, η βιογραφική κατάθεση ενός από τους λίγους επιζήσαντες των στρατοπέδων και, αφετέρου, μια ιστορική καταγραφή των ίδιων των γκουλάγκ· αλλά πρωτίστως είναι ένα λογοτεχνικό έργο ασύγκριτης δύναμης, διορατικότητας και πίστης.
Μέσα από τη γραφή του ο Σαλάμοφ θέτει στόχο να απαντήσει στα θεμελιώδη ηθικά ερωτήματα που τον βασάνιζαν στα χρόνια των στρατοπέδων, εκεί όπου μεταξύ άλλων γνώρισε από πρώτο χέρι και τον κόσμο του εγκλήματος όπως πραγματικά είναι, πολύ πιο κακός απ’ ό,τι στο Υπόγειο του Ντοστογέφσκι : «Πώς κάποιος παύει να είναι άνθρωπος;» «Πώς γίνονται οι εγκληματίες;»
Το 1972, όταν έγραφε τις τελευταίες ιστορίες του, τα στρατόπεδα κατεδαφίζονταν, οι πύργοι φρούρησης και οι στρατώνες ισοπεδώνονταν. «Υπήρχαμε;», ρωτάει ο Σαλάμοφ, και μετά, χωρίς δισταγμό: «Απαντώ: Υπήρξαμε».
Το βιβλίο είναι γεμάτο με ιστορίες-διαμάντια, η καθεμιά πλήρης από μόνη της. Κι όλες μαζί σχηματίζουν ένα μωσαϊκό που δεν μοιάζει με τίποτα άλλο στην παγκόσμια λογοτεχνία. Ο αγώνας που δίνει με τη μνήμη είναι συγκρίσιμος με εκείνον του Προύστ ή του Μπέκετ. Πρόκειται για έργο τέχνης στον ύψιστο βαθμό, από έναν συγγραφέα με εξαιρετική τόλμη και φιλοδοξία… Μοιάζει με τον Τσέχοφ στον τρόπο που συνδυάζει τον μη επικριτικό ρεαλισμό με την ανυποχώρητη αυστηρότητα μπροστά στον ανθρώπινο κόσμο.
