Φορολογήστε τους Πλούσιους. Αυτό είναι το κεντρικό σύνθημα της ευρωομάδας της αριστεράς. Η όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων και η επιβάρυνση του κόστους ζωής, κυρίως για τα χαμηλά εισοδηματικά στρώματα, αποτελεί βασική αιτία για τη δυσφορία των πολιτών, τον ευρωσκεπτικισμό και την άνοδο της ακροδεξιάς.
Σε όσους συντηρητικούς και λάτρες της «αγοράς» η ιδέα φαίνεται πολύ ριζοσπαστική ή ανεδαφική, πρόσφατη μελέτη από την ευρωομάδα της Αριστεράς έρχεται να αποδείξει το αντίθετο. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, οι πολύ μεγάλες επιχειρήσεις αποκόμισαν περίπου 2 τρισεκατομμύρια ευρώ σε υπερβολικά κέρδη παγκοσμίως το 2022, εκ των οποίων τα 310 δισεκατομμύρια ευρώ προήλθαν από την ΕΕ.
Τα εταιρικά κέρδη έχουν εκτοξευθεί από το 2020, με την πανδημία, ειδικά για μεγάλες φαρμακευτικές, τεχνολογικές και εταιρείες υγείας καθώς οι κυβερνήσεις ξόδεψαν πολλά στην προμήθεια εμβολίων και η εργασία μετατοπίστηκε σε μεγάλο βαθμό online. Συνεπώς σύμφωνα με την έρευνα, μια μόνιμη φορολογία στα υπερβολικά κέρδη των ευρωπαϊκών εταιρειών θα μπορούσε να αποφέρει πάνω από 100 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, ώστε να χρησιμοποιηθούν από τις κυβερνήσεις για τη χρηματοδότηση κοινωνικών πολιτικών και την καταπολέμηση των ανισοτήτων.
Η μελέτη εκτιμά ότι οι εταιρείες ενέργειας και οι κατασκευαστές όπλων επωφελήθηκαν επίσης από την άνοδο των τιμών του πετρελαίου και την αύξηση των παγκόσμιων δαπανών για άμυνα μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. Οι προσπάθειες των κεντρικών τραπεζών να τιθασεύσουν τον υψηλό πληθωρισμό με αυξήσεις των επιτοκίων, έχουν επίσης οδηγήσει σε άνοδο των κερδών του χρηματοπιστωτικού τομέα.
Πιο αναλυτικά η φορολόγηση αυτών των κερδών με προοδευτικό συντελεστή 20-40% θα αποφέρει 107 δισεκατομμύρια ευρώ σε δημόσιους πόρους, όταν ο τρέχων ετήσιος προϋπολογισμός της ΕΕ ανέρχεται σε 160-180 δισεκατομμύρια ευρώ. Αυτός ο μόνιμος φόρος στα υπερβολικά κέρδη είναι η απάντηση στις προθέσεις της Ευρωπαϊκής ηγεσίας για επιστροφή στην λιτότητα.
«Δεν χρειαζόμαστε περικοπές στην Ευρώπη, ούτε στην κλιματική προστασία ούτε στις συντάξεις. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι φορολογική δικαιοσύνη», λέει ο πρόεδρος της LEFT, Martin Schirdewan. «Με έναν φόρο στα υπερκέρδη ισχυρών εταιρειών όπως η Microsoft, η Pfizer ή η Goldman Sachs, θα μπορούσαμε εύκολα να καλύψουμε τα κενά του προϋπολογισμού. Είναι απλά θέμα πολιτικής βούλησης».
Η μελέτη, έτυχε θερμής υποδοχής από τα εργατικά σωματεία. «Αποτελεί περαιτέρω απόδειξη ότι τα υπερβολικά εταιρικά κέρδη τροφοδοτούν τον πληθωρισμό και δημιουργούν περαιτέρω ανισότητα, ενώ θα έπρεπε να φορολογούνται δίκαια και να επανεπενδύονται προς το δημόσιο συμφέρον», δήλωσε η Esther Lynch, Γενική Γραμματέας της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Εργατικών Συνδικάτων.
Οι επιχειρήσεις δεν αισθάνονται άνετα: «Κατά γενικό κανόνα, οποιεσδήποτε αλλαγές στο σύστημα εταιρικής φορολογίας στα κράτη μέλη της ΕΕ πρέπει να αντικατοπτρίζουν τη σημασία διατήρησης της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ και ενός ελκυστικού επενδυτικού περιβάλλοντος σε παγκόσμιο πλαίσιο», δήλωσε η Business Europe, ένας συνασπισμός ισχυρών ομάδων λόμπι με έδρα τις Βρυξέλλες.
Η επιβολή μόνιμης φορολόγησης στα υπερβολικά κέρδη των ευρωπαϊκών εταιρειών αντιμετωπίζεται ως θέμα ταμπού από τις δεξιές κυβερνήσεις και οδηγεί σε μέτρα – ασπιρίνες, σε σποραδικούς ελέγχους από αποψιλωμένες υπηρεσίες και σε πρόστιμα που είναι αμφίβολο αν καταβάλλονται ποτέ από εταιρείες-κολοσσούς. Στην ουσία πολλές συντηρητικές κυβερνήσεις , με ανάμεσα τους και η ελληνική, ανατρέπουν τις βασικές αρχές πάνω στις οποίες βασίστηκε το οικοδόμημα της κοινωνικής ευημερίας της Ευρώπης μεταπολεμικά. Η εκτόξευση της ακρίβειας είναι τοι πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Οι αντίπαλοι των προτάσεων της Αριστεράς υποστηρίζουν ότι η φορολόγηση των υπερκερδών αποθαρρύνει τις επενδύσεις και πλήττει την αξιοπιστία των χωρών που την επιβάλλουν. Όμως το βασικό επιχείρημα αυτού του οικονομικού μύθου, ότι αν δεν φορολογηθούν τα μεγάλα κέρδη επιστρέφουν στην αγορά και την κοινωνία, ανατρέπεται από την καθημερινότητα: ούτε ένα ευρώ από τα υπερκέρδη των τελευταίων ετών δεν επενδύθηκε, ενώ αντίθετα σημειώθηκε μια βίαιη αναδιανομή εισοδήματος που μεγάλωσε τις ανισότητες τόσο στην Ελλάδα όσο και στην ΕΕ.
Εσχάτως αυτές οι απίθανες θεωρίες φαίνεται να υιοθετούνται από κόμματα -θεωρητικά- αριστερά στην Ελλάδα. Εκφράζουν όμως τις ελίτ και πολύ συγκεκριμένα καρτέλ, που επιδιώκουν να συνεχίσουν να καταγράφουν υπερκέρδη, καταβάλλοντας αστείους φόρους και εδραιώνοντας τη θέση τους σε βάρος της κοινωνίας. Για την Αριστερά, μόνο η πραγματική αναδιανομή του παραγόμενου πλούτου στην Ένωση, θα οδηγήσει στην ενίσχυση των πολιτικών υγείας, παιδείας, στέγασης και πράσινης μετάβασης.
Οι αντίπαλοι των προτάσεων της Αριστεράς υποστηρίζουν ότι η φορολόγηση των υπερκερδών αποθαρρύνει τις επενδύσεις και πλήττει την αξιοπιστία των χωρών που την επιβάλλουν. Όμως το βασικό επιχείρημα αυτού του οικονομικού μύθου, ότι αν δεν φορολογηθούν τα μεγάλα κέρδη επιστρέφουν στην αγορά και την κοινωνία, ανατρέπεται από την καθημερινότητα: ούτε ένα ευρώ από τα υπερκέρδη των τελευταίων ετών δεν επενδύθηκε, ενώ αντίθετα σημειώθηκε μια βίαιη αναδιανομή εισοδήματος που μεγάλωσε τις ανισότητες τόσο στην Ελλάδα όσο και στην ΕΕ.
Εσχάτως αυτές οι απίθανες θεωρίες φαίνεται να υιοθετούνται από κόμματα -θεωρητικά- αριστερά στην Ελλάδα. Εκφράζουν όμως τις ελίτ και πολύ συγκεκριμένα καρτέλ, που επιδιώκουν να συνεχίσουν να καταγράφουν υπερκέρδη, καταβάλλοντας αστείους φόρους και εδραιώνοντας τη θέση τους σε βάρος της κοινωνίας. Για την Αριστερά, μόνο η πραγματική αναδιανομή του παραγόμενου πλούτου στην Ένωση, θα οδηγήσει στην ενίσχυση των πολιτικών υγείας, παιδείας, στέγασης και πράσινης μετάβασης.
*Ο Στέλιος Κούλογλου είναι δημοσιογράφος και Ευρωβουλευτής. Είναι εκ νέου υποψήφιος με τη Νέα Αριστερά
