Ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Γιάννης Παντελάκης μιλάει για το νέο του βιβλίο «Για ένα φανάρι»
«Όταν βλέπεις γραμμένες λέξεις που σε αφορούν είναι σαν να τις έχεις πει σε κάποιον, σε κάποιους και με έναν τρόπο φεύγουν από μέσα σου, μοιάζει σαν να αφορούν κάποιον άλλο»
Ύστερα από τα δοκιμιακού χαρακτήρα βιβλία «Η χαμένη τιμή της δημοσιογραφίας» και «Los Buenos Antifasistas», ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Γιάννης Παντελάκης επιστρέφει με το συνταρακτικό «Για ένα φανάρι». Ένα βιβλίο που δεν μοιάζει με τα προηγούμενα του. Ένα βιβλίο που διηγείται, πάντα σε τρίτο πρόσωπο, μία προσωπική ιστορία, ένα βλέμμα στο σκοτάδι και πάλι πίσω. Πώς η τύχη μπορεί να σταθεί μοιραία ή ευεργετική για την ίδια τη ζωή. Ο ήρωας του βιβλίου σώζεται την τελευταία στιγμή καθώς το φανάρι του κάνει τη χάρη να είναι πράσινο.
Ο Γιάννης Παντελάκης μιλάει στο «Ε» για το νέο του, γεμάτο μουσική, βιβλίο που όπως σημειώνει ο ίδιος «οι γιατροί έσωσαν τον ήρωα της ιστορίας, οι γιατροί, το πάθος του να γυρίσει πίσω στη ζωή γιατί είχε ακόμα εκκρεμότητες και οι δικοί του άνθρωποι. Αυτοί και μόνο…».
«Ε»: Το βιβλίο αναφέρεται σε πραγματικά βιωματικά γεγονότα. Ποια είναι η ιστορία;
Γ.Π.: To βιβλίο αναφέρεται σε μια πραγματική βιωματική ιστορία που συνέβη σε ένα νοσοκομείο της Αθήνας. Από αυτές τις ιστορίες που ακούς και σχεδόν δεν πιστεύεις ότι συνέβη. Μια απλή επέμβαση ρουτίνας εξελίχθηκε για τον πρωταγωνιστή του βιβλίου σε έναν εφιάλτη, έφτασε σε μια οριακή κατάσταση κοντά στο τέλος της ζωής του, τόσο κοντά που άρχισε να μιλάει με πεθαμένους. Οι γιατροί είχαν πει για αυτόν ότι είναι θνήσκων, τελειωμένος, απλά περίμεναν να φύγει από την ζωή αλλά αυτός τα κατάφερε. Αρπάχτηκε από όσα τον κρατάνε στη ζωή, τους φίλους, έναν έρωτα, τα βιβλία, την κόρη του, τους γύρω του και το παιχνίδι γύρισε. Τελικά είναι μια ιστορία έρωτα για όλα αυτά και μερικά ακόμα. Αν και το βιβλίο πραγματεύεται ένα θέαμα πολύ δύσκολο, όσοι το διάβασαν συμφώνησαν πως είναι μια ερωτική ιστορία για την ίδια τη ζωή…
«Ε»: Πώς είναι για κάποιον να γράφει όχι για έναν φανταστικό ήρωα αλλά για τον ίδιο του τον εαυτό;
Γ.Π.: Είναι εξαιρετικά δύσκολο και συχνά επίπονο, βασανιστικό γιατί γράφοντας βλέπει σαν ταινία αυτά που βίωσε. Νομίζω πως σε όλα τα βιβλία, ακόμα και αυτά με τις πιο ουδέτερες ιστορίες στις οποίες οι συγγραφείς βάζοντας μεγάλες δόσεις φαντασίας προσπαθούν να αποστασιοποιηθούν από αυτές, υπάρχουν προσωπικά βιώματα που εμπεριέχονται μέσα στα βιβλία. Μερικές φορές, το να γράψεις κάτι που σου συνέβη λειτουργεί με έναν θεραπευτικό τρόπο, μοιάζει σαν να βγάζεις μια ζόρικη ιστορία από μέσα σου με όποιον κίνδυνο έχει αυτή η δημόσια έκθεση. Ίσως να είναι και ψευδαίσθηση αυτό, ο λυτρωτικός χαρακτήρας δηλαδή της γραφής αλλά στην περίπτωση μου νομίζω δεν ήταν. Όταν βλέπεις γραμμένες λέξεις που σε αφορούν είναι σαν να τις έχεις πει σε κάποιον, σε κάποιους και με έναν τρόπο φεύγουν από μέσα σου, μοιάζει σαν να αφορούν κάποιον άλλο.
«Ε»: Είχατε ποτέ δεύτερες σκέψεις στο να γράψετε την ιστορία σας;
Γ.Π.: Φυσικά και είχα. Αρχικά όσα άρχισα να γράφω, τα έγραφα για τον εαυτό μου, για μένα, δεν ήταν στις προθέσεις μου να τα κάνω ένα βιβλίο. Αυτό προέκυψε μετά από συζητήσεις με φίλους και ιδιαίτερα με τον Δημήτρη Χαλαζωνίτη, έναν πολύτιμο φίλο, την εκδότρια του Θεμέλιου την Δέσποινα Μαλικιώση και την κόρη μου την Μαργαρίτα τον πιο σημαντικό άνθρωπο στη ζωή μου. Αλλά, ακόμα και όταν το βιβλίο εκδόθηκε μέσα μου υπήρχαν αμφιβολίες αν έπρεπε να κυκλοφορήσει, δεν ήμουν σίγουρος ότι έκανα καλά. Οι αμφιβολίες υποχώρησαν όταν άρχισα να παίρνω μηνύματα από κάποιες και κάποιους που διάβασαν το βιβλίο. Άνθρωποι άγνωστοι σε εμένα μου έγραφαν πως το μικρό βιβλίο όπως το λέω, λειτούργησε με έναν θεραπευτικό τρόπο για αυτούς. Πολλοί είχαν να μου πουν μια μικρή ή μεγάλη δύσκολη ιστορία που πέρασαν και πως τους βοήθησε να βγουν από αδιέξοδα. Το πιο σημαντικό μήνυμα που πήρα ήταν από μια γυναίκα που είπε πως το βιβλίο την βοήθησε να διώξει τον φόβο από μέσα της. Τι πιο σπουδαίο να ακούσει κάποιος;
«Ε»: Ένας άνθρωπος πεθαίνει κυριολεκτικά και ξαναγυρίζει στην ζωή. Πλέον τι έχει αλλάξει στην ζωή του ήρωα;
Γ.Π.: Δύσκολη ερώτηση. Αλλάζουν όλα και τίποτα. Ουσιαστικά γυρίζεις στη ζωή με αυτό το έντονο βίωμα μέσα σου το οποίο σαν να σε σπρώχνει να ζήσεις πιο ουσιαστικά, να μπεις στο μεδούλι της ζωής, να κάνεις όλα όσα αναβάλεις, να ταξιδέψεις, να ερωτευτείς, να διαβάσεις, να ακούσεις μουσικές, να βρεθείς πλάι στους ανήσυχους, να περάσεις ώρες στις θάλασσες. Αν όλα αυτά τα είχες και στην προηγούμενη ζωή σου, μετά το βίωμα δημιουργείται η ανάγκη να τα κάνεις ακόμα πιο γρήγορα, να ζήσεις χωρίς να χάσεις ένα λεπτό, είναι αυτό που έχει γράψει η Μάγια Αγγέλου «Η ζωή γουστάρει να τη βουτάνε από το πέτο και να της λένε: είμαι μαζί σου μικρή μου, φύγαμε».
«Ε»: Το βιβλίο βρίθει αναφορών μουσικής και λογοτεχνίας. Σε μία τέτοια οριακή στιγμή ποιο ρόλο αναλαμβάνει η τέχνη;
Γ.Π.: Η τέχνη βοηθάει πάντα και παντού νομίζω, εμένα τουλάχιστον με έναν τρόπο με έσωσε. Στην συγκεκριμένη περίπτωση η μουσική που πάντα άκουγα και τα βιβλία που διάβαζα λειτούργησαν με ένα τρόπο σχεδόν λυτρωτικό. Φανταστείτε έναν άνθρωπο ξαπλωμένο σε ένα κρεβάτι και είναι γεμάτος φόβους για το αν θα τα καταφέρει και την απελπισία να τον κυριεύει σχεδόν σε απόλυτο βαθμό να ζητάει ακουστικά για να ακούσει από το κινητό του τον Lou Reed και τον Nick Cave και τότε, όταν οι μουσικές και οι στίχοι φτάνουν στα αυτιά του, να χαμογελάει μόνος του για πρώτη φορά μετά από πολύ καιρό.
«Ε»: Η ιστορία αποφεύγει την μεταφυσική και παραμένει στα γήινα πράγματα ενώ ο ήρωας ακροβατεί ανάμεσα στη ζωή και τον θάνατο. Ποια η σχέση θρησκείας – επιστήμης για τον ήρωα της ιστορίας;
Γ.Π.: Για τον ήρωα της ιστορίας επιστήμη και μεταφυσική είναι εντελώς ξένες έννοιες, αντίθετες και συχνά συγκρουόμενες. Είναι σεβαστή η επιθυμία πολλών ανθρώπων να ελπίζουν στο άγνωστο που λέγεται Θεός όταν βρεθούν σε μια ζόρικη κατάσταση, όμως η εμπειρία έδειξε ότι και πολλοί επιστήμονες λειτουργούν με τις ίδιες μεταφυσικές ανησυχίες. Και αυτό εκ των πραγμάτων είναι αντιφατικό. Οι γιατροί έσωσαν τον ήρωα της ιστορίας, οι γιατροί, το πάθος του να γυρίσει πίσω στη ζωή γιατί είχε ακόμα εκκρεμότητες και οι δικοί του άνθρωποι. Αυτοί και μόνο…
