Συνέντευξη στο «Ε» της Επίτιμης Διευθύντριας Αρχαιοτήτων Ξάνθης, Κωνσταντίνας Καλλιντζή
Οι πολίτες πρέπει να έχουν εμπιστοσύνη στους ειδικούς επιστήμονες της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας οι οποίοι είναι επιφορτισμένοι με την προστασία και την ανάδειξη των αρχαιοτήτων και οι μόνοι αρμόδιοι να απαντήσουν σε τέτοιες ερωτήσεις
Το «Ε» παρουσιάζει μια ζωντανή και εξόχως ενδιαφέρουσα συζήτηση με την Επίτιμη Διευθύντρια Αρχαιοτήτων Ξάνθης, Αρχαιολόγο Κωνσταντίνα Καλλιντζή, η οποία δίνει διευκρινιστικές απαντήσεις σε θέματα αρχαιολογικού ενδιαφέροντος. Ειδικότερα η κα Καλλιντζή οριοθετεί το πλαίσιο αρμοδιοτήτων της αρχαιολογικής υπηρεσίας ως προς την διαχείριση των ευρημάτων, την προστασία και την ανάδειξή τους και παρέχει έγκυρη και επιστημονική ενημέρωση σχετικά με ένα εύρημα ανάγλυφο που βρέθηκε στην Ξάνθη, αφορμής δοθείσης από αναρτήσεις σχετικά μ’ αυτό σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης.
«Ε»: Ένα θέμα που φαίνεται να απασχολεί κάποιους συμπολίτες μας, σχετίζεται με ρωμαϊκό ανάγλυφο που βρέθηκε το 1975 στην Περιοχή Κάτω Χαράδρα της Ξάνθης. Το γνωρίζετε;
K.K.: Φυσικά. Και θα ήθελα να διευκρινίσω από την αρχή ότι το ανάγλυφο δεν είναι «ρωμαϊκό», με την έννοια ότι δεν έχει κατασκευαστεί από Ρωμαίους. Απλώς ανήκει στην περίοδο των ρωμαϊκών αυτοκρατορικών χρόνων – έτσι ονομάζονται οι πρώτοι αιώνες μετά Χριστόν. Το συγκεκριμένο χρονολογείται στον 3ο αι. μ.Χ.
«Ε»: Χρήσιμη η διευκρίνηση. Πού βρίσκεται σήμερα το ανάγλυφο αυτό;
K.K.: Φυλάσσεται στο αρχαιολογικό μουσείο των Αβδήρων.
«Ε»: Τί παριστάνει;
K.K.: Η κύρια παράστασή του είναι σκηνή νεκρόδειπνου, αυτό που λέμε σήμερα «μακαριά». Στο κέντρο υπάρχει ένα τραπέζι με φαγητά, πίσω από το οποίο κάθονται δύο μισοξαπλωμένες μορφές. Στις δύο άκρες του τραπεζιού κάθονται ένας άνδρας στα δεξιά και μία γυναίκα στα αριστερά. Μπροστά στον άνδρα στέκεται μια μικρότερη μορφή, παιδί ή δούλος. Το ενδιαφέρον είναι ότι στο πάνω αριστερό τμήμα υπάρχει και μία δεύτερη παράσταση, ενός ιππέα που φοράει χλαμύδα. Πρόκειται για τον νεκρό, ο οποίος έχει αφηρωϊστεί μετά θάνατον. Το ανάγλυφο έχει και δύο επιγραφές. Η μία αναφέρει τον ένα νεκρό, τον άνδρα, που λέγεται Αυλούζενις Διασένεος. Αυτός απευθύνεται στον περαστικό και τον χαιρετάει. Η δεύτερη επιγραφή αναφέρει την σύζυγό του Ταρούλα.
«Ε»: Περίεργα ονόματα….
K.K.: Είναι θρακικά. Και αυτό μας δείχνει ότι στον 3ο αι. μ.Χ. υπήρχε ακόμη θρακικός πληθυσμός στην περιοχή.
«Ε»: Μπορείτε να μας πείτε εν συντομία την ιστορία του ανάγλυφου και τις έρευνες των αρχαιολόγων που το αφορούν;
K.K.: Βέβαια. Το ανάγλυφο βρέθηκε το 1975, όταν γινόταν διάνοιξη δρόμου στην περιοχή Κάτω Χαράδρα της Ξάνθης, μεταξύ του τέρματος της οδού Δημάρχου Χασιρτζόγλου και του παρεκκλησίου της Ζωοδόχου Πηγής. Αρχικά μεταφέρθηκε στο Λαογραφικό Μουσείο Ξάνθης. Εκεί το εντόπισε ο αρχαιολόγος ο Π. Πάντος, ο οποίος το μετέφερε στην Αρχαιολογική Συλλογή Ξάνθης και το ανέφερε σε μια ετήσια αρχαιολογική έκδοση που ονομάζεται «Αρχαιολογικό Δελτίο». Αργότερα μεταφέρθηκε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Αβδήρων. Όσον αφορά την έρευνα, όπως είπαμε, είναι γνωστό στην αρχαιολογική κοινότητα από το 1975. Οι επιγραφές έχουν παρουσιαστεί στο Σύνταγμα των Επιγραφών της Θράκης του Αιγαίου από την Λ. Λουκοπούλου, την Γ. Παρισάκη, την Σ. Ψωμά και την Α. Ζουρνατζή. Το έχουν επίσης περιλάβει σε μελέτες τους και άλλοι αρχαιολόγοι που ασχολούνται με την περιοχή, όπως ο Δ. Τριαντάφυλλος και η υποφαινόμενη.
«Ε»: Πού ακριβώς βρίσκεται στο μουσείο;
Κ.K.: Δεν βρίσκεται στην έκθεση. Φυλάσσεται στις αποθήκες του μουσείου.
«Ε»: Για ποιο λόγο ένα τόσο σημαντικό εύρημα δεν εκτίθεται;
Κ.K.: Όταν πρόκειται να ιδρυθεί ένα μουσείο, εκπονούνται ειδικές μελέτες με τις οποίες γίνεται ο σχεδιασμός των εκθεμάτων και του τρόπου παρουσίασής τους (μουσειογραφικές και μουσειολογικές μελέτες). Κάθε μουσείο έχει μια συγκεκριμένη θεματική. Το μουσείο των Αβδήρων σχεδιάστηκε για να υποστηρίξει τον αρχαιολογικό χώρο των Αβδήρων, περιλαμβάνει δηλαδή τα αντικείμενα από την αρχαία πόλη και τα νεκροταφεία της. Όπως καταλαβαίνετε, σε αυτό δεν έχουν θέση αντικείμενα που βρέθηκαν αλλού. Επιπρόσθετα όπως έχω αναφέρει και άλλοτε, όταν σκέφτεστε τα αντικείμενα που βρίσκονται στα μουσεία, θα πρέπει να φέρνετε στο μυαλό σας τα παγόβουνα. Μάλιστα, τα παγόβουνα. Επειδή το τμήμα τους που φαίνεται είναι απείρως μικρότερο (νομίζω πέντε φορές) σε σχέση με το αθέατο, που βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Έτσι ακριβώς είναι και τα μουσεία. Ο αριθμός των αντικειμένων που βρίσκονται στην έκθεση και τα βλέπουν όλοι, είναι πολύ-πολύ μικρότερος σε σχέση με τον αριθμό που βρίσκεται στις αποθήκες. Τις οποίες, βέβαια, μπορούν να επισκεφθούν μόνον οι εργαζόμενοι και οι ειδικοί επιστήμονες που κάνουν κάποια μελέτη. Μια άλλη διαφορά είναι ότι τα αντικείμενα της έκθεσης είναι προβεβλημένα με τον συγκεκριμένο τρόπο που επιτάσσει η μουσειολογική μελέτη. Τα αντικείμενα των αποθηκών βρίσκονται τοποθετημένα στα ράφια ή συσκευασμένα σε κιβώτια.
«Ε»: Για να επανέλθουμε στο ζήτημα της έκθεσης. Δεν είχαν δηλαδή σκεφθεί οι αρμόδιοι να εκθέσουν αντικείμενα από άλλες περιοχές εκτός από τα Άβδηρα;
Κ.K.: Και βέβαια είχαν. Η έκθεση αυτή βρισκόταν στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κομοτηνής. Πριν από το 2010 η ΙΘ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων είχε έδρα την Κομοτηνή και αρμοδιότητα τους τρεις νομούς της Θράκης. Σε αυτό το πλαίσιο είχαν εκτεθεί και αντικείμενα από το φρούριο της Καλύβας. Όλα αυτά τώρα έχουν μεταφερθεί στα Άβδηρα.
«Ε»: Δηλαδή δεν υπάρχει περίπτωση να εκτεθεί ποτέ και να το γνωρίσει το κοινό;
K.K.: Φυσικά και υπάρχει. Όπως έχουμε πει και άλλοτε, έχουν δρομολογηθεί οι διαδικασίες για την ίδρυση του Διαχρονικού Μουσείου Ξάνθης. Το μουσείο αυτό θα περιλαμβάνει ενότητες με εκθέματα από όλη την Περιφερειακή Ενότητα.
«Ε»: Μπορούμε να πούμε με βάση το νεκρόδειπνο αυτό ότι η Ξάνθη έχει ρωμαϊκό παρελθόν;
K.K.: Δεν αποδεικνύεται κάτι τέτοιο από το συγκεκριμένο αντικείμενο. Βλέπετε, βρέθηκε μόνο του, πιθανότατα μετακινημένο από την αρχική του θέση και χωρίς άλλα αντικείμενα ή κτίσματα που θα ενίσχυαν αυτή την άποψη.
«Ε»: Υπάρχουν και άλλα τέτοια ευρήματα από την Ξάνθη;
K.K.: Αρκετά. Επαναλαμβάνω, όμως, ότι χωρίς να έχουμε την άμεση μαρτυρία μιας ανασκαφής, δεν μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα από πού προέρχονται. Κάλλιστα θα μπορούσαν να έχουν μετακινηθεί ή να έχουν μεταφερθεί από αλλού.
«Ε»: Μας δίνετε κάποιο παράδειγμα;
K.K.: Ένα μαρμάρινο κεφάλι άνδρα που βρέθηκε κατά την κατεδάφιση σπιτιού κοντά στο παλιό ταχυδρομείο και σήμερα φυλάσσεται επίσης στο μουσείο των Αβδήρων.
«Ε»: Ποιο μήνυμα θα θέλατε να περάσετε στους συμπολίτες μας που αγωνιούν για την τύχη των αντικειμένων αυτών ή άλλων αντίστοιχων; Που, ενδεχομένως, θεωρούν ότι η τύχη τους αγνοείται;
K.K.: Ότι θα πρέπει να έχουν εμπιστοσύνη στους ειδικούς επιστήμονες της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας οι οποίοι είναι επιφορτισμένοι με την προστασία και την ανάδειξη των αρχαιοτήτων και οι μόνοι αρμόδιοι να απαντήσουν σε τέτοιες ερωτήσεις, όπως ακριβώς κάνετε τώρα εσείς. Το γεγονός ότι κάποιος δεν γνωρίζει ο ίδιος πού βρίσκεται ένα αντικείμενο το οποίο έχει υπόψη του, δεν σημαίνει ότι η τύχη του αγνοείται. Ωστόσο, κάθε πολίτης δικαιούται να λάβει πληροφορίες σε ερωτήματα που τον απασχολούν. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ξάνθης είναι ανοιχτή στον διάλογο, και πρόθυμη να επικοινωνήσει με κάθε καλοπροαίρετο συμπολίτη μας. Ταυτόχρονα διοχετεύει την αρχαιολογική γνώση με πλήθος δράσεων για το κοινό, όπως είναι οι κάθε είδους εκδηλώσεις, τα εκπαιδευτικά προγράμματα και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Μαριάννα Ξανθοπούλου
mxanthopoulou@empros.gr
