Το «Ε» συζήτησε με την Ιφιγένεια Κάγκαλου, καθηγήτρια Προστασίας Υδατικού Περιβάλλοντος-Οικολογίας στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών ΔΠΘ
«Το Eye4Water είναι ένα πρόγραμμα το οποίο αποτελεί ένα εργαλείο ώστε να λαμβάνουμε καλύτερες και αποτελεσματικότερες αποφάσεις διαχείρισης των υδάτινων συστημάτων», τόνισε η κ. Κάγκαλου
Η πρώτη φάση του καινοτόμου προγράμματος «Eye4Water» από το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο υπό τον τίτλο «Ορθολογική Διαχείριση των ποταμών Λασπία και Λίσσου με τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνίας» έφτασε στο τέλος του τον Αύγουστο του 2023 έχοντας ως κύριο αντικείμενο την ενδελεχή εξέταση της οικολογικής και χημικής κατάστασης του περιαστικού ποταμού Λασπία και του ποταμού Λίσσου. Το «Ε» επικοινώνησε με την υπεύθυνη του προγράμματος, καθηγήτρια Προστασίας Υδατικού Περιβάλλοντος-Οικολογίας στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών ΔΠΘ, Ιφιγένεια Κάγκαλου για το αν το πρόγραμμα υλοποίησε τους αρχικούς του στόχους όπως επίσης ποια τελικά συμπεράσματα εξήγαγε η επιστημονική ομάδα μετά το πέρας του προγράμματος.
Στόχος η ανάπτυξη υψηλής εξειδίκευσης για την παρακολούθηση της ποιότητας των φυσικών υδατικών συστημάτων στην Ξάνθη
Το πρόγραμμα Eye4Water, σύμφωνα με την κ. Κάγκαλου, έχει ως στόχο την ανάπτυξη υψηλής εξειδίκευσης για την παρακολούθηση της ποιότητας των φυσικών υδατικών οικοσυστημάτων στην Ξάνθη και παράλληλα σε όλη την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης χρησιμοποιώντας νέα εργαλεία. Όπως επισημαίνει η ίδια «τα νέα αυτά εργαλεία μας βοηθούν στο να λαμβάνουμε καλύτερες και αποτελεσματικότερες αποφάσεις διαχείρισης των υδάτινων συστημάτων διότι το ζητούμενο είναι να δούμε ποιες είναι οι βέλτιστες αποφάσεις διαχείρισης τις οποίες πρέπει να πάρουμε για τα ποτάμια μας». Το πρόγραμμα συνδύασε παραδοσιακούς τρόπους δειγματοληψίας στο πεδίο με σύγχρονες μεθοδολογίες όπως η παρακολούθηση μέσω δορυφόρων και μέσω διαδικτυακών τηλεμετρικών σταθμών. «Όπως καταλαβαίνετε, η τεχνολογία χρησιμοποιείται πάντα επικουρικά στην παραδοσιακή δειγματοληψία ώστε να έχουμε εγκυρότερες μετρήσεις», τόνισε η υπεύθυνη του προγράμματος.
Ιφιγένεια Κάγκαλου, καθηγήτρια Προστασίας Υδατικού Περιβάλλοντος-Οικολογίας στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών ΔΠΘ
Η χημική κατάσταση του ποταμού Λασπία χαρακτηρίζεται κακή
Ο Λασπίας είναι ένας περιαστικός ποταμός ο οποίος διαρρέει μία μεγάλη αγροτική περιοχή και η ροή του είναι αρκετά μεταβαλλόμενη και εκβάλλει σε προστατευόμενη περιοχή, την παράκτια ζώνη των Αβδήρων. Με αυτά ως δεδομένα, η κ. Κάγκαλου σημειώνει ότι «ο Λασπίας αντιμετωπίζει διάφορα θέματα καθώς υπόκειται σε νιτρορρύπανση και είναι αποδέκτης οργανικού φορτίου. Η εγγύτητα του ποταμού σε ανθρωπογενείς δραστηριότητες όπως ο Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων, η Μονάδα Επεξεργασίας Βιοαποβλήτων και οι βιομηχανίες σαφώς επηρεάζει την οικολογική και χημική κατάσταση του και αυτό δεν το συμπεραίνει μόνο οι δική μας μελέτη αλλά έχει προκύψει και από τα Σχέδια Διαχείρισης Λεκανών Απορροής (2017) και προφανώς όλες αυτές οι πιέσεις είναι υπεύθυνες για την εικόνα του ποταμού σήμερα». Η κ. Κάγκαλου πρόσθεσε ότι «στην παρούσα φάση δεν έχουμε εικόνα ποιοι είναι υπεύθυνοι και το ποσοστό ευθύνης του καθενός καθώς η παρούσα μελέτη είναι πρωτόλεια. Σε επόμενο βήμα θα μπορούμε να δούμε ακριβώς τι, πως και πόσο». Αυτή τη στιγμή ο ποταμός Λασπίας εμφανίζει συνολική κατάσταση ποιότητας (χημική & οικολογική) η οποία έχει κατηγοριοποιηθεί ως χαμηλότερη της «καλής».
Ο Λίσσος βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση από τον Λασπία
Ο Λίσσος (ή αλλιώς Φιλιούρης) είναι ένας ποταμός της Θράκης, οι πηγές του οποίου βρίσκονται στα βουνά της ανατολικής Ροδόπης και συγκεκριμένα στους λόφους του ΝτεμίρΤσαλ, κοντά στα σύνορα των νομών Ροδόπης και Έβρου, ενώ ένα δεύτερο κύριο υδάτινο σώμα που συμβάλλει στον Λίσσο πηγάζει στα ανατολικά, κοντά στην Λεπτοκαρυά Έβρου. Από τα βουνά της Ροδόπης ο ποταμός διαγράφει μια πορεία από τα βορειοανατολικά προς τα νοτιοδυτικά, πριν εκβάλλει στον όρμο Ανοικτό του Θρακικού πελάγους. Το συνολικό μήκος του ποταμού φτάνει περίπου τα 70km, με τον κύριο ποταμό να καταλαμβάνει τα 45km, ενώ η λεκάνη απορροής εκτείνεται σε 1.490 km2.
Η καθηγήτρια Προστασίας Υδατικού Περιβάλλοντος-Οικολογίας αναφέρει ότι «ο Λίσσος εμφανίζει ιδιαίτερο οικολογικό ενδιαφέρον αφού στην περιοχή υπάρχουν αρκετά είδη άγριων ζώων καθώς είναι μία από τις σημαντικότερες περιοχές στην Ελλάδα για τα πουλιά και ιδιαίτερα για τους γύπες και γενικώς βρίσκεται σε καλύτερη κατάσταση από τον Λασπία».
«Παρόλαυτα δεν μπορούμε να αγνοήσουμε ότι δέχεται πιέσεις καθώς έχουμε έντονη αγροτική δραστηριότητα αλλά το κύριο ζήτημα είναι ο μεγάλος αριθμός γεωτρήσεων με αποτέλεσμα να εντείνεται η υφαλμύρωση», προσθέτει η ίδια.
Τα περιαστικά ποτάμια χρήζουν προστασίας καθώς αποτελούν «blue spaces» τα οποία βοηθούν την ψυχική υγεία επιπρόσθετα με την οικολογική αξία τους
Πλέον η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει πολύ μεγάλη σημασία στα περιαστικά ποτάμια και λίμνες, τα λεγόμενα «blue spaces», τα οποία αποτελούν μια «όαση» για τους πολίτες καθώς εκτός από την εγνωσμένη οικολογική τους αξία, βοηθούν και στην ψυχική υγεία.
Η κ. Κάγκαλου υπογράμμισε ότι «είναι εξαιρετικά σημαντικό οι προτάσεις των καινούργιων δημοτικών και περιφερειακών αρχών να έχουν κατεύθυνση προς τα έργα βελτίωσης της οικολογικής κατάστασης των αστικών (Κόσυνθος) και περιαστικών (Λασπίας) ποταμών».
Η Οδηγία-Πλαίσιο για τα Ύδατα της Ε.Ε. έχει δώσει σε όλα τα κράτη-μέλη να έχουν παντού καλή κατάσταση στα υδάτινα οικοσυστήματα. Η Ελλάδα, αν δεν πιάσει αυτά τα standards έως τότε, θα βρεθεί απέναντι σε οικονομικές κυρώσεις όπως βρίσκεται ήδη για την διαχείριση των στερεών αποβλήτων και τη βιοποικιλότητα. Σύμφωνα με την κ. Κάγκαλου το γεγονός της μη συμμόρφωσης θα είναι απόρροια του ότι δεν θα έχουμε πάρει, ως χώρα, τα κατάλληλα μέτρα. «Ας αφήσουμε στην άκρη τα ευχολόγια και ας πράξουμε για το καλό των πολιτών», συμπληρώνει η υπεύθυνη του προγράμματος Eye4Water.
Παύλος Μαραγκός
pmaragkos@empros.gr
