Το «Ε» συνομίλησε με την Βάσω Αλεξοπούλου από την Ξάνθη η οποία έζησε από κοντά την εξέγερση του Πολυτεχνείου, μία εξέγερση που άφησε ανεξίτηλα τα σημάδια της στην σύγχρονη ιστορία της Ελλάδας
«Οι φοιτητές και οι εργάτες έριξαν την Χούντα – Τίποτα δεν μπορούσε να τους σταματήσει», τόνισε η κα Αλεξοπούλου
Η σημερινή επέτειος του Πολυτεχνείου συμπίπτει με τα 50 χρόνια από την στιγμή που το φοιτητικό κίνημα πήρε στα χέρια του την κατάσταση και βροντοφώναξε ότι η Χούντα ήρθε η ώρα να πέσει με πάταγο. Μία εξέγερση η οποία άφησε ανεξίτηλα τα σημάδια της διαχρονικά στη συλλογική μνήμη, συμβολοποιώντας τον αγώνα κατά του ολοκληρωτισμού και της δικτατορίας στα πρόσωπα των νεαρών φοιτητών που δεν φοβήθηκαν για τις συνέπειες αλλά αντ’ αυτού πρόταξαν τα αιτήματα τους για Δημοκρατία ενάντια στο αδηφάγο τέρας της Χούντας.
H κατάληψη και η εξέγερση του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973 αποτελεί την κορύφωση του φοιτητικού κινήματος το οποίο ξεκινάει από πρωτοβουλίες ατόμων, εξελίσσεται σε μαζικότερες κινητοποιήσεις ενώ παράλληλα οι φοιτητές απαιτούσαν ελεύθερες εκλογές τις οποίες το δικτατορικό καθεστώς δεν προτίθεται να δώσει.
Υπάρχει μία ολόκληρη γενιά που μεγάλωσε μέσα στο καθεστώς της Χούντας και πολιτικοποιήθηκε μέσα στην δικτατορία. Μέσα σε αυτή τη γενιά ανήκει και η Βάσω Αλεξοπούλου, πρώην μαθηματικός με την οποία μίλησε στο «Ε» για την εμπειρία της από τα γεγονότα της 17ης Νοεμβρίου 1973. Η κα Αλεξοπούλου έζησε από κοντά τις πολιτικές ζυμώσεις, τις ανησυχίες των ανθρώπων και εν τέλη την εξέγερση που οδήγησε την Χούντα στην έξοδο.
21η Απριλίου 1967 – Η πρώτη εμπειρία ενός σκληρού καθεστώτος
«Την ημέρα του πραξικοπήματος την έζησα με έναν πολύ περίεργο τρόπο», επισημαίνει η κα Αλεξοπούλου ενώ προσθέτει «ήμουν τότε στην προτελευταία τάξη του εξατάξιου γυμνασίου και ξεκίνησα να πάω όπως κάθε μέρα στο σχολείο. Εγώ έμενα Ηλύσια και το σχολείο μου ήταν στο Κολωνάκι οπότε έπρεπε να διασχίσω την Βασιλίσσης Σοφίας. Περνώντας από ένα καφενείο, όπου σύχναζαν εργάτες, μου φώναξαν “Που πας κοπέλα μου; Πιο πάνω έχει τανκ”. Εγώ θεώρησα ότι ήταν ένα περίεργο πείραγμα αλλά πραγματικά όταν έφτασα στην λεωφόρο, και δεν θα το ξεχάσω ποτέ αυτό που είδα, υπήρχαν άπειρα τανκ, μία παρέλαση από τανκ όσο μπορούσε να δει το μάτι σου».
Η ίδια εκμυστηρεύεται ότι «δεν ήμουν ανακατεμένη με την πολιτική τότε και η αλήθεια είναι ότι δεν καταλάβαινα τι γινόταν. Όλα άλλαξαν όταν έδωσα εξετάσεις το 1972 και μπήκα στο Μαθηματικό Αθήνας. Από κει και πέρα ξεκίνησε μια τελείως διαφορετική περίοδος της ζωής μου, λες και έκλεισα ένα ραντεβού με την Ιστορία και μπήκα πάνω στη φλόγα του αγώνα».
Η κατάληψη της Νομικής το 1973 αποτέλεσε προοίμιο για το τι θα επακολουθήσει
Να θυμίσουμε ότι ενώ από το 1967 είχε ξεκινήσει η αντίσταση στη Χούντα από Έλληνες φοιτητές και μετανάστες από διάφορες χώρες, το 1972 το φοιτητικό κίνημα είχε γίνει τόσο μαζικό που πλέον δεν μπορούσε να αγνοηθεί. Όπως αναφέρει η κα Αλεξοπούλου «το φοιτητικό κίνημα το 1972 είχε αρχίσει να ξεφεύγει από τα αμιγώς φοιτητικά αιτήματα για εκλογές και άρχισε να βάζει στο στόχαστρο το στρατιωτικό καθεστώς με το σύνθημα “Κάτω η Χούντα”. Το πρώτο ταρακούνημα για εμένα ήταν στην κατάληψη της Νομικής το Φλεβάρη του 1973 όπου διαφαίνεται ότι το φοιτητικό κίνημα πηγαίνει σε μία ευθεία σύγκρουση με τη Χούντα. Τότε συγκεντρώθηκαν φοιτητές, μαζί και εγώ, από όλες τις σχολές στο κτήριο της Νομικής στην Αθήνα και έζησα ένα συναρπαστικό κλίμα. Ειλικρινά όποιος το έζησε δεν μπορεί παρά να πιστέψει στη δύναμη του κόσμου, αρχίζει να πιστεύει ότι η ψυχή που ζητάει την ελευθερία και την δικαιοσύνη, δεν μπορεί να την αντιπαλέψει τίποτα στον κόσμο. Φωνάζαμε όλοι οι φοιτητές συνθήματα κατά της Χούντας και η φωνή μας θεωρούσαμε ότι έφτανε μέχρι τον ουρανό και χωρίς να καταλάβουμε γίναμε κομμάτι αυτού του κινήματος. Πολιτικοποιηθήκαμε από τη μία μέρα στην άλλη».
Μέσα στο φοιτητικό κίνημα υπήρχε το δίλημμα της Μεταρρύθμισης ή της Επανάστασης
Η κα Αλεξοπούλου σημείωσε ότι «αν πούμε με δύο λόγια το δίλημμα που αντιμετώπιζε το φοιτητικό κίνημα, όπως πάντα σε όλους τους μεγάλους σταθμούς του εργατικού κινήματος, ήταν ο δρόμος της Μεταρρύθμισης ή δρόμος προς την Επανάσταση. Εγώ είχα διαλέξει τον δρόμο της Επανάστασης αυθόρμητα χωρίς να έχω πλήρη εικόνα για το τι σήμαινε αυτό».
Το Πολυτεχνείο εντάσσεται σε μία «ριζοσπαστική» δεκαετία. Όπως εξηγεί η κα Αλεξοπούλου «δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το Πολυτεχνείο βρέθηκε σε ένα κυκεώνα εξελίξεων και γεγονότων όπως ο Μάης του 1968. Συμβαίνουν ταυτόχρονα ο πόλεμος στο Βιετνάμ ο οποίος άλλαξε συνειδήσεις, το κίνημα των Μαύρων ενάντια στις φυλετικές διακρίσεις με αποκορύφωμα τους «Μαύρους Πάνθηρες», την Άνοιξη της Πράγας έως την πτώση της δικτατορίας στην Πορτογαλία με την επανάσταση των “γαρύφαλλων”. Όλα αυτά τα γεγονότα έφεραν στο προσκήνιο την ανάγκη της επανάστασης».
Από το φθινόπωρο του ‘73 η στρατιωτική κυβέρνηση, απομονωμένη χωρίς λαϊκά ερείσματα ψάχνει τρόπους για ομαλή μετάβαση στον κοινοβουλευτισμό. Ο δικτάτορας Παπαδόπουλος προχωράει στην λεγόμενη «Φιλελευθεροποίηση» κατά την οποία χαλάρωσε τους στρατιωτικούς ελέγχους και αρχίζει να δίνει κάποιες πολιτικές παροχές με την έννοια να απελευθερώνει πολιτικούς εξόριστους και να αφήνει να εκδίδονται καινούργια βιβλία αφήνοντας το καθεστώς της άγριας λογοκρισίας. Αυτή η στροφή έδωσε το «σήμα» ότι η Χούντα δεν ήταν πανίσχυρη, ότι οι μαζικοί αγώνες μπορούν να την αμφισβητήσουν.
Το Πολυτεχνείο ήρθε, η Χούντα έφυγε
«Τα ίδια γεγονότα του Πολυτεχνείου, το πως οργανώθηκε η κατάληψη, ο ραδιοφωνικός σταθμός είναι λίγο πολύ γνωστά στο ευρύ κοινό. Ο Παπαχρήστου τότε ήταν πάρα πολύ κοντά μας και συνεργαζόταν μαζί μας», ενώ συμπλήρωσε ο κα Αλεξοπούλου ότι «εγώ ήμουν την Τετάρτη 14 Νοεμβρίου στο Πολυτεχνείο. Μπροστά στην Πύλη του Πολυτεχνείου επί της Πατησίων καίγαμε τα σύμβολα της 21ης Απριλίου ενώ παράλληλα σταματούσαμε τα διερχόμενα λεωφορεία , τρόλεϊ, ΙΧ, ώστε να μοιράσουμε με χειρόγραφα συνθήματα. Μέχρι την Παρασκευή το βράδυ μαζεύτηκε πάνω από 100.000 κόσμος από όλες τις περιοχές της Αθήνας στηρίζοντας την εξέγερση του Πολυτεχνείου».
«Μπορεί η Χούντα στρατιωτικά να νίκησε το Πολυτεχνείο αλλά το Πολυτεχνείο νίκησε πολιτικά. Πολύς κόσμος δεν θυμάται ότι μεσολάβησε ένας χρόνος μεταξύ του Πολυτεχνείου και της πτώσης της δικτατορίας», υπογράμμισε η ίδια.
Το Πολυτεχνείο σήμερα
Τελειώνοντας την συνέντευξη, η κα Αλεξοπούλου τόνισε ότι «το Πολυτεχνείο κάθε χρόνο συμπυκνώνει τις διεκδικήσεις του εργατικού και νεολαιίστικου κινήματος και πιστεύω ότι φέτος θα είναι πιο μαζικό και δυνατό. Καλώ όλο τον κόσμο που βρίσκεται κάτω από το βάρος της καθημερινότητας με την ακρίβεια, την φτώχεια, την ανασφάλεια να πιστέψει ότι έχει τεράστια δύναμη να τα αλλάξει όλα αυτά. Καλώ όλο τον κόσμο να έρθει σήμερα στο Πανεπιστήμιο και να ανταποκριθεί στο κάλεσμα του Φοιτητικού Συλλόγου ώστε να δείξουμε ότι δεν είμαστε απαθείς, δεν είμαστε αδιάφοροι, δεν είμαστε απογοητευμένοι γιατί ο καθένας από μας είναι μία δύναμη ανατροπής».
Παύλος Μαραγκός
pmaragkos@empros.gr
