BAYAZIT CAMİİ’NDE ÇİFT SURADA BÜYÜK BİR KEŞİF DİMETOKA
Ήταν Σεπτέμβριος του 2019 όταν επισκέφθηκα κατόπιν τηλεφωνικής επικοινωνίας, το Βαγιαζήτ Τζαμί στο Διδυμότειχο (Beyazit Camii Dimetoka) μαζί με την αγαπητή μου φίλη και Προϊσταμένη του τμήματος Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων της Εφορείας Αρχαιοτήτων Έβρου, εξειδικευμένη και στην ιστορία της Οθωμανικής αρχιτεκτονικής, αξιότιμη κ. Λίλα Σαμπανοπούλου.
Ήταν σχεδόν ενάμιση χρόνος μετά την καταστροφική πυρκαγιά του μοναδικού αυτού στον κόσμο Τεμένους. Το κλίμα ήταν ιδιαίτερα βαρύ και φορτισμένο, η Λίλα είχε μια μόνιμη θλίψη, αγανάκτηση, αλλά ταυτόχρονα και πολύ θυμό στο πρόσωπό της.
Βλέποντας τούτο το πάλαι ποτέ κόσμημα της πρώιμης Οθωμανικής αρχιτεκτονικής μέσα στα αποκαΐδια της φωτιάς, η ψυχή μου λύγισε και δεν μπορούσα να συγκρατήσω τα δάκρυά μου, η καρδιά μου έσπασε μπροστά στην απεχθή εικόνα της πυρκαγιάς.
Η Λίλα με είδε και μου είπε “δεν έχω άλλα δάκρυα πλέον μέσα μου, τώρα έχω πάρα πολύ θυμό”. Μάλιστα πήγα να πάρω ένα κομμάτι καμένο ξύλο από τα δοκάρια της οροφής και με μάλωσε χωρίς να το καταλάβει.
Φτάσαμε στη Μιχράμπ (Mihrab) και τότε παρατηρώ στα αριστερά της ένα μαύρο πανί να σκεπάζει τον τοίχο. Την ρωτάω τι κρύβει το πανί Λίλα και μου απαντά αλλάζοντας ύφος στο πρόσωπό της γεμάτο μυστήριο “κάτι σπουδαίο Γιώργο”. Μπορώ να δώ τι είναι; Την ρωτώ και μου απαντά «μόνον αν μου δώσεις τον λόγο σου, ότι δεν θα μιλήσεις σε κανέναν μέχρι να το τεκμηριώσω και να το ανακοινώσω».
Της έδωσα τον λόγο μου και τότε σήκωσε το πανί και με ρωτά, τι βλέπεις; Και της απαντώ, «τρία κανόνια πάνω σε τροχούς και αντίσκηνα» και την ρωτώ, «μη μου πεις ότι είναι αναπαράσταση από την πολιορκία της Κωνσταντινούπολης του Μεχμέτ Β’»;
Αμέσως μου απαντά πως «όχι, είναι από την (αποτυχημένη εν τέλει) πολιορκία του πατέρα του, Μουράτ Β’ από τις 10 με 15 Ιουνίου του 1422».
Έμεινα έκπληκτος από την παράσταση και της είπα πως θα περιμένω με αγωνία όταν ολοκληρώσει την έρευνά της να την ανακοινώσει.
Πέρασαν τα χρόνια και ξαφνικά πριν δυο σχεδόν μέρες διαβάζω στον ηλεκτρονικό τύπο την δημοσίευσή της μετά από πέντε ολόκληρα χρόνια. Πρόκειται για μια σπουδαία και αναπάντεχη αποκάλυψη που αλλάζει σε παγκόσμιο επίπεδο, τα δεδομένα για τα τροχήλατα κανόνια.
Οπως τονίζει η δημοσίευση, “Η έπαρση του Μουράτ Β’ (την οποία τονίζει και ο Κανανός) ήταν η αφορμή, σύμφωνα με την επιστημονική ανακοίνωση, να αποτυπωθούν πάνω στον τοίχο του τεμένους Βαγιαζήτ οι αρχαιότερες ως τώρα εντοπισμένες απεικονίσεις του συγκεκριμένου είδους κανονιού επί τροχήλατου κιλλίβαντα, το οποίο υπερέχει κατά πολύ σε μέγεθος από το πρώτο φορητό, κινεζικό, του 12ου αι.»
Για ποιους λόγους τούτη η πολεμική παράσταση είναι εξαιρετικής σημασίας;
Πρώτον διότι, όπως υποστηρίζει η αρχαιολόγος Λίλα Σαμπανοποούλου, αποτελεί την αρχαιότερη – έως σήμερα γνωστή – απεικόνιση κανονιού πάνω σε τροχήλατο κιλλίβαντα. Και δεύτερον, διότι αποτελεί καταγραφή ενός ιστορικού γεγονότος που αναφέρεται και στις γραπτές πηγές.
Μόλις 20 τ.εκ. καταλαμβάνει η παράσταση στην οποία παρατάσσονται τα αντίσκηνα. Στο κάτω τμήμα της, επίσης μικρογραφικά, αποδίδονται τρία κανόνια, τα οποία έχουν μάλιστα ήδη πυροδοτηθεί, κρίνοντας από το κόκκινο χρώμα στο στόμιό τους.
Κάτω από τα τρία κανόνια διακρίνεται ένα άλλο, πολυτελές αντίσκηνο, το οποίο ανήκε μάλλον στον αυτοκράτορα (Σουλτάνο), ενώ ένα έξαρμα που δεν διατηρείται σε καλή κατάσταση (αφού υπάρχουν ίχνη πως στο πέρασμα του χρόνου είχε γίνει προσπάθεια να εξαφανιστεί η παράσταση) πιθανόν να αποτελεί υπόμνηση του κάστρου του Διδυμοτείχου.
Τα θερμά μου συγχαρητήρια αγαπητή μου Λίλα, είσαι για μια ακόμη φορά ΑΞΙΑ ως επιστήμων.
Είμαι τρομερά περήφανος που μ’ εμπιστεύτηκες και μοιράστηκες μαζί μου, μια τόσο σπουδαία αποκάλυψη που καρτερικά περίμενα τόσα χρόνια να δημοσιεύσεις, είμαι περήφανος που σε έχω φίλη μου και με θεωρείς φίλο σου και περιμένουμε με αγωνία την τελική δημοσίευση του μοναδικού αυτού ευρήματος.
Λίλα Σαμπανοπούλου
Τα θερμά μας συγχαρητήρια.
Tebrik ediyoruz.
Με ιδιαίτερη τιμή, αγάπη, σεβασμό και περηφάνια
Γιώργος Φ. Μπατζακίδης
Ιστορικός Ερευνητής.
Υ.Γ. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να τονίσω πως τούτη η έρευνα της κ.Λίλας Σαμπανοπούλου εμπίπτει στην νομοθεσία περί πνευματικών δικαιωμάτων και οποιαδήποτε αναδημοσίευσή της χωρίς την αναφορά στο όνομά της απαγορεύεται.
