Οδοιπορικό σε σημεία συγκέντρωσης απορριμμάτων στα Άβδηρα, Μυρωδάτο και Πηγάδια του Δήμου Αβδήρων
«Μία ΧΑΔΑ συντηρείται από τους Δήμους λόγω του μηδενικού κόστους και του μη σεβασμού προς το περιβάλλον», επισημαίνει ο Δημήτρης Κομίλης, καθηγητής Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων του ΔΠΘ
Απογοητευτικές και ανεπίτρεπτες εικόνες επικρατούν σε τουλάχιστον τρία χωριά του Δήμου Αβδήρων τα οποία φιλοξενούν ακόμα ΧΑΔΑ (Χώροι Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων) παρά το γεγονός ότι από το Άρθρο 49 (παρ. 26 άρθρου 1 της Οδηγίας (ΕΕ) 2018/851) απαγορεύονται ρητά τέτοιου είδους χώροι οι οποίοι είναι επικίνδυνοι για υγειονομικούς αλλά και περιβαλλοντικούς λόγους.
Στο χωριό των Αβδήρων, του Μυρωδάτου και των Πηγαδίων που ανήκουν στον Δήμο Αβδήρων διατηρούνται χωματερές, που όπως φαίνεται ξεκάθαρα στις αποκλειστικές φωτογραφίες του «E», εναποθέτονται απορρίμματα κάθε λογής όπως στρώματα, ρούχα, μπετά, σωροί από κλαδιά, έπιπλα, συσκευασίες αγροχημικών προϊόντων όπως επίσης πλαστικές συσκευασίες καθημερινής χρήσης (μπουκάλια, ποτήρια). Παράλληλα οι χώροι αυτοί φιλοξενούν και αποστεωμένα σκυλιά τα οποία διαμένουν εκεί με την ελπίδα να τραφούν.
Στον χώρο στα Άβδηρα υπάρχει ταμπέλα από τον Δήμο Αβδήρων που τονίζει «Απαγορεύεται η ρίψη απορριμμάτων έξω από τους κάδους» ενώ παράλληλα δεν υπάρχει πουθενά κάδος. Τα απορρίμματα σχηματίζουν «βουνά» τα οποία είναι απροσπέλαστα. Παράλληλα, στον ΧΑΔΑ στο Μυρωδάτο, ο οποίος είναι ο μόνος από τους τρεις ΧΑΔΑ που φιλοξενεί κάδο απορριμμάτων, τα απορρίμματα βρίσκονται όλα εκτός κάδου. Από τον αέρα, καθώς γίνεται λόγος για ανοιχτούς χώρους, τα ελαφριά απορρίμματα έχουν μεταφερθεί στα παρακείμενα αγροκτήματα συνθέτοντας μία εικόνα ευρύτερης χωματερής και εγκατάλειψης. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι ο συγκεκριμένος ΧΑΔΑ έχει αναπτυχθεί σε μόλις 50-60 μέτρα από την κατοικημένη περιοχή. Από την άλλη ο ΧΑΔΑ στα Πηγάδια ενώ βρίσκεται μακριά από το χωριό δεν υπολείπεται σε τίποτα από τους άλλους δύο. Γεμάτος απορρίμματα κάθε λογής από είδη σπιτιού όπως λεκάνες, νιπτήρες μέχρι πίνακες ζωγραφικής.
Ο κίνδυνος πυρκαγιάς από την αυτανάφλεξη των σκουπιδιών είναι παρών. Οι συνέπειες στη δημόσια υγεία και το περιβάλλον, αν και όχι ιδιαίτερα ορατές, είναι άκρως σημαντικές. Η ανεξέλεγκτη απόρριψη των απορριμμάτων προκαλεί ρύπανση των επιφανειακών και υπόγειων νερών, ρύπους, τοξικές και χημικές ενώσεις, ανατροπή της οικολογικής ισορροπίας ενώ αναπόφευκτα υποβαθμίζει την ποιότητα ζωής των κατοίκων.
Κάτοικος Αβδήρων: «Η ύπαρξη ΧΑΔΑ στα Άβδηρα είναι ντροπή και αίσχος – Τα Άβδηρα, ειδικά το καλοκαίρι, πνίγονται στα σκουπίδια»
Το «Ε» συνομίλησε με κατοίκους (οι οποίοι θα παραμείνουν ανώνυμοι κατόπιν αιτήματός τους) των επίμαχων περιοχών ώστε να μεταφέρει την σχέση των ίδιων με τις χωματερές που είτε βρίσκονται στις παρυφές των χωριών είτε δίπλα στα σπίτια τους.
Ο Μ. δήλωσε: «εγώ γνωρίζω την ύπαρξη αυτής της χωματερής εδώ και περίπου τρία χρόνια. Την έχω χρησιμοποιήσει περιστασιακά για μπάζα κατά κύριο λόγο που δεν έπρεπε να πεταχτούν στους κάδους. Όταν έμαθα την ύπαρξη της και ήξερα ότι υπήρχαν μεγάλοι κάδοι από τον Δήμο ώστε να μπορούν οι κάτοικοι να ρίχνουν τα σκουπίδια τους μέσα. Ωστόσο όταν πήγα οι κάδοι δεν ήταν προσβάσιμοι καθώς τα σκουπίδια σχημάτιζαν βουνά γύρω από τους κάδους».
Ο Κ. τόνισε στο «Ε» ότι «η συγκεκριμένη χωματερή είναι ανεξέλεγκτη. Και ό,τι είναι ανεξέλεγκτο προκαλεί προβλήματα. Νομίζω ότι το μέρος δεν επιλέχθηκε αλλά απλά προέκυψε καθώς οι άνθρωποι άρχισαν να πετούν σκουπίδια. Δεν καταλαβαίνω γιατί να υπάρχει αυτός ο χώρος. Πρέπει οι κάτοικοι να κατανοήσουν ότι τα σκουπίδια μας δεν μπορούμε να πετάμε όπου βρίσκουμε».
Τέλος η Ρ., μόνιμη κάτοικος Αβδήρων, θέλησε να υπογραμμίσει ότι «η ύπαρξη ενός ΧΑΔΑ στα Άβδηρα είναι ντροπή και αίσχος». Επιπρόσθετα ανέφερε ότι «ο ΧΑΔΑ αυτός υπάρχει τουλάχιστον 8 χρόνια. Το πρόβλημα ξεκίνησε αφενός γιατί ο κόσμος δεν ενδιαφέρεται και αφετέρου ο Δήμος έχει επαναπαυτεί και δεν θέλει να αλλάξει την κατάσταση καθώς ο ΧΑΔΑ είναι μια δωρεάν λύση για τα σκουπίδια. Όλες οι άλλες λύσεις κοστίζουν. Και από την άλλη, όταν ο Δήμος Αβδήρων δεν μπορεί να διαχειριστεί τα σκουπίδια των κατοίκων του, πώς θα διαχειριστεί τα σκουπίδια της τουριστικής ανάπτυξης; Γιατί περισσότεροι τουρίστες σημαίνουν περισσότερα σκουπίδια».
Κάτοικος Μυρωδάτου: «Θα ήθελα να φύγει ο ΧΑΔΑ από το Μυρωδάτο»
Η Λ. σημείωσε ότι «εγώ μένω στο Μυρωδάτο εδώ και 30 χρόνια. Δεν θυμάμαι ακριβώς από πότε είναι αυτός ο χώρος εδώ αλλά σίγουρα έχει 10 χρόνια. Τα σκουπίδια είναι κατά κύριο λόγο οικοδομικά υλικά και μπετά οπότε αποφεύγουμε τις μυρωδιές αλλά σίγουρα δεν με κάνει να νιώθω άνετα που σχεδόν μέσα στο χωριό υπάρχει αυτό το πράγμα».
Ο Κ. ο οποίος είναι μόνιμος κάτοικος Μυρωδάτου αλλά και δραστηριοποιείται επαγγελματικά στην περιοχή υπογράμμισε ότι «η αλήθεια είναι ότι πλέον δεν περπατάω από εκεί γιατί γίνεται χαμός από τα σκουπίδια. Από ό,τι θυμάμαι ο Δήμος έχει τοποθετήσει έναν κάδο. Το πρόβλημα με τα σκουπίδια είναι γενικό αλλά στο σημείο κάτω από το γήπεδο του Μυρωδάτου και δίπλα στο γεφυράκι που πετούν μπάζα η κατάσταση έχει παραγίνει. Ειλικρινά θέλω να φύγει ο ΧΑΔΑ από το χωριό».
Η Π. δήλωσε στο «Ε» ότι «αυτό που ξέρω είναι ότι ο κάδος τοποθετήθηκε σχετικά πρόσφατα ενώ η χωματερή υπάρχει πάρα πολλά χρόνια. Οι κάτοικοι πολλές φορές εκτός από μπάζα και κλαδιά, πετούν και οικιακά σκουπίδια. Ο Δήμος Αβδήρων έχει το μερίδιο της ευθύνης που συντηρεί αυτή την κατάσταση αλλά και οι δημότες δεν ενδιαφέρονται καθόλου. Φαντάσου σε κάδο ανακύκλωσης έχω βρει ψόφια κότα. Παντελής άγνοια».
Δήμος Αβδήρων: «Η ενημέρωση των κατοίκων αποτελεί προτεραιότητα – Το νέο πλάνο που έχουμε είναι να φύγουν οι κάδοι από αυτά τα σημεία, οι οποίοι νομιμοποιούν αυτές τις χωματερές»
Το «Ε» επικοινώνησε με τον αντιδήμαρχο καθαριότητας του Δήμου Αβδήρων, Νίκο Μαυρίδη ο οποίος δήλωσε ότι «προσπαθώ να κλείσω τις ανεξέλεγκτες χωματερές. Ο Δήμος βάζει πινακίδες αλλά ακόμα και αυτές τις κλέβουν. Όπου βλέπετε πορτοκαλί κάδο σημαίνει ότι ο Δήμος προσπαθεί να βοηθήσει την κατάσταση αλλά οι κάτοικοι συνεχίζουν να πετούν τα απορρίμματα τους εκτός των κάδων. Το νέο πλάνο που έχουμε είναι να φύγουν οι κάδοι από αυτά τα σημεία, οι οποίοι νομιμοποιούν αυτές τις χωματερές, και να γίνεται ενημέρωση στους δημότες ώστε σε συνεννόηση με τον Δήμο να γίνεται η περισυλλογή των απορριμμάτων τους». Ο ίδιος τόνισε ότι «προσπαθούμε με δικά μας τεχνάσματα να κλείσουμε τις διόδους προς αυτές τις χωματερές αλλά ο όγκος των απορριμμάτων που πετιούνται είναι μεγάλος. Ο Δήμος Αβδήρων έχει συμβάσεις για ογκώδη αντικείμενα και για μπάζα. Όπως όλοι οι δήμοι έτσι και ο δικός μας πρέπει κάποια στιγμή να πάει μπροστά».
«Οι υπάλληλοι είναι λίγοι και ο φόρτος εργασίας είναι τεράστιος. Ο Δήμος Αβδήρων άμεσα θα προχωρήσει σε ενημέρωση των δημοτών ότι θεσμικά υπάρχει το τηλέφωνο 2541-352575 για περισυλλογή απορριμμάτων που δεν μπαίνουν στους κάδους και ότι η ανεξέλεγκτη διάθεση σε παράνομες χωματερές διώκεται ποινικά. Η αστυνομία έχει ήδη λάβει εντολή για αστυνόμευση των χώρων. Ο Δήμος Σάμου επίσημα θα επιβάλλει πρόστιμο 50.000 ευρώ σε όποιον πιάσει να πετάει ανεξέλεγκτα απορρίμματα, στην ίδια κατεύθυνση θα κινηθούμε και εμείς», συμπληρώνει ο κ. Μαυρίδης.
Δ. Κομίλης: «Η ύπαρξη και η χρήση ΧΑΔΑ είναι παράνομη»
Ο Δημήτρης Κομίλης, καθηγητής Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων του ΔΠΘ επεσήμανε ότι «οι ανεξέλεγκτοι χώροι διάθεσης απορριμμάτων είναι παράνομοι δίχως άλλο». Ο ίδιος συμπλήρωσε ότι «οι συγκεκριμένοι χώροι, εκτός του ότι πρέπει να κλείσουν, θα πρέπει να αποκατασταθούν άμεσα. Δηλαδή να μπει χώμα, να καλυφθούν και να γίνει αποκατάσταση σύμφωνα με την παρούσα νομοθεσία».
Ο κ. Κομίλης υπογράμμισε ότι θεωρείται ότι οι ΧΑΔΑ στην Ελλάδα έχουν μειωθεί τα τελευταία χρόνια αλλά δυστυχώς τέτοια παραδείγματα υπάρχουν για να μας υπενθυμίζουν ότι δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε.
«Υπάρχει συγκεκριμένο νομικό πλαίσιο για όλα τα είδη απορριμμάτων καθώς πρέπει να πηγαίνουν είτε σε οργανωμένους χώρους ταφής είτε σε εργοστάσια επεξεργασίας απορριμμάτων», συμπλήρωσε ο ίδιος.
Ένας ΧΑΔΑ, σύμφωνα με τον κ. Κομίλη, συντηρείται από τους Δήμους λόγω του μηδενικού κόστους και του μη σεβασμού προς το περιβάλλον.
Τι μπορεί να γίνει ώστε να αντιστραφεί αυτή η εικόνα
Όπως επισημαίνει ο κ. Κομίλης, παρόλο που ένα ορθολογικό θεσμικό πλαίσιο υπάρχει, έχουμε καθυστερήσει στο να επιτύχουμε σημαντικούς στόχους στη ΔΣΑ, ενώ βασικές υποδομές (π.χ. καύση, που απαιτείται σε χώρες με έλλειψη εκτάσεων) δεν υλοποιήθηκαν ποτέ ενώ άλλες (ΜΕΑ σύμμεικτων) ξεκίνησαν αργά.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων, μία ελπίδα θα υπάρξει αν:
- επαναχρησιμοποιούμε απορρίμματα,
- συμμετέχουμε ενεργά στο διαχωρισμό στην πηγή ή σε συστήματα επιστροφής εγγύησης,
- ξεκινήσουν συστήματα συνοικιακής κομποστοποίησης σε τοπικό επίπεδο, ακόμα και σε πόλεις, αλλά σίγουρα σε νησιά και μικρές κοινότητες,
- οι ΜΕΑ να μπορούν να δέχονται προδιαλεγμένα απορρίμματα και να παράγουν (και) απορριμματογενές καύσιμο, ενώ είναι καλύτερα να δουλεύουν αναερόβια για τη διαχείριση των οργανικών,
- κατασκευαστούν 5-6 μοντέρνες μονάδες καύσης απορριμμάτων, που θα δέχονται τα υπολειμματικά απορρίμματα (ότι μένει μετά τις όποιες προσπάθειες πραγματικής ανακύκλωσης των διαχωρισμένων στην πηγή),
- αρχίσει η μετατροπή των υπαρχόντων ΧΥΤΑ σταδιακά σε χώρους ταφής υπολειμμάτων (ΧΥΤΥ), που θα δέχονται τέφρες από τις μονάδες καύσης και άλλα ανόργανα υπολείμματα.
Τα οφέλη της ανακύκλωσης των μπαζών
Και για τα μπάζα υπάρχει λύση που ακούει στο όνομα «εναλλακτική διαχείριση υλικών κατεδάφισης – ΑΕΚΚ».
Τα μπάζα είναι απόβλητα τα οποία πρέπει να πηγαίνουν σε ειδικούς χώρους διαχείρισης, όπου ανακυκλώνονται, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία και συγκεκριμένα από το άρθρο 7 της ΚΥΑ 36259/2010, η οποία ορίζει ότι υπεύθυνος για τη διαχείριση των αποβλήτων είναι ο παραγωγός τους. Εξάλλου, είναι υποχρέωση όλων μας η ανάσχεση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής και η εναλλακτική διαχείριση των υλικών αυτών συμβάλλει σημαντικά.
Όσον αφορά τους δήμους, το πρόγραμμα εναλλακτικής διαχείρισης αναφέρεται στη θέσπιση ειδικών μέτρων και στον προσδιορισμό συγκεκριμένων δράσεων και διαδικασιών για την εναλλακτική διαχείριση των ΑΕΚΚ και περιλαμβάνει κατά κύριο λόγο:
α) Μέτρα οργάνωσης εναλλακτικής διαχείρισης των ΑΕΚΚ, συμπεριλαμβανομένης της εξεύρεσης χώρων για εγκαταστάσεις μονάδων επεξεργασίας για την αξιοποίηση και την εναπόθεση των υλικών.
β) Μέτρα για την ενθάρρυνση της αξιοποίησης ανακύκλωσης των ΑΕΚΚ.
γ) Μέτρα για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση του καταναλωτή ή του τελικού χρήστη.
δ) Μέτρα για την επίτευξη των ποσοτικών στόχων σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία.
ε) Κατευθυντήριες γραμμές και τεχνικές οδηγίες για τη συλλογή και μεταφορά των υλικών.
στ) Μέτρα για την ενθάρρυνση επαναχρησιμοποίησης υλικών κατά την επισκευή, ανακαίνιση και κατασκευή.
Τα οφέλη από την ανακύκλωση μπάζων είναι διττής φύσεως. Πρώτον οικονομικά, καθώς ανακτώνται υλικά προς χρήση, τα οποία έχουν αξία στην αγορά. Επιπλέον, τα ανακυκλωμένα υλικά παράγονται με λιγότερο συνολικό κόστος από αυτό που θα καταβάλλονταν για να παραχθούν από εξορυκτικές πρώτες ύλες. Δεύτερον περιβαλλοντικά διότι η ανεξέλεγκτη διάθεση στο περιβάλλον δημιουργεί κινδύνους, όπως πυρκαγιών και πλημμυρών. Υποβαθμίζεται αισθητικά και ρυπαίνεται το φυσικό περιβάλλον, με συνέπειες στον υδροφόρο ορίζοντα και το έδαφος. Η παραγωγή δευτερογενών υλικών μέσω της ανακύκλωσης απαιτεί λιγότερη ενέργεια, άρα προκαλεί μικρότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Το πρόβλημα των ΧΑΔΑ είναι πανελλαδικό
Οι ανεξέλεγκτες χωματερές αποτελούν πληγή για πολλούς Δήμους ανά την Ελλάδα υποβαθμίζοντας όχι μόνο τους περιβάλλοντες χώρους αλλά και τις συνθήκες διαβίωσης των ίδιων των κατοίκων. Η ευθύνη βαραίνει αυτούς που συνεχίζουν να «ταΐζουν» το «τέρας» των ΧΑΔΑ πετώντας ανεξέλεγκτα τα απορρίμματά τους αλλά και τους αρμόδιους Δήμους που δεν λαμβάνουν τα απαιτούμενα μέτρα όσον αφορά την ενημέρωση των πολιτών αλλά και των μέσων που διαθέτουν ώστε να τηρούνται ένα προς ένα τα βήματα της ευρωπαϊκής κοινοτικής οδηγίας σχετικά με την διαχείριση των απορριμμάτων.
Παρότι πρόκειται για μια, όπως αποδεικνύεται καθημερινά, εξαιρετικά απαιτητική και επίπονη αποστολή, ένας δήμος οφείλει να προστατεύσει τους δημότες του, με συνεχείς ελέγχους, με συνεχείς ενημερώσεις, με εξοπλισμό σύγχρονο και επαρκή ώστε να μην υπάρχει καμία δικαιολογία από κανέναν. Η σύγχρονη αντίληψη για την διαχείριση των απορριμμάτων απαιτεί απόλυτη συνεργασία του δήμου με τους πολίτες, και αυτό για να γίνει πρέπει ο δήμος να είναι πάντα το φωτεινό παράδειγμα προς την βιώσιμη αλλαγή.
Προς αυτή την κατεύθυνση, το «Ε», προτίθεται να χαρτογραφεί και να αναδεικνύει το σύνολο των περιβαλλοντικών προβλημάτων σε όλους τους δήμους του νομού, προκειμένου η επίλυσή τους να ξεκινήσει άμεσα και να είναι υπόθεση όλων.
Παύλος Μαραγκός
pmaragkos@empros.gr
