Αντικείμενο έρευνας του προγράμματος eye4water του ΔΠΘ
«Διαπιστώσαμε ότι ο Λασπίας δέχεται πιέσεις», λέει η επιστημονική υπεύθυνη του προγράμματος Ι. Κάγκαλου
«Το νερό και τα μάτια τους», έχει η επιστημονική ομάδα του ΔΠΘ που υλοποιεί εδώ και 2,5 χρόνια το περιφερειακό πρόγραμμα αριστείας με χρηματοδότηση από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους και με την επωνυμία eye4water. Η Επιστημονική υπεύθυνη του προγράμματος κα υπεύθυνη του προγράμματος Ιφιγένεια Κάγκαλου, καθηγήτρια Προστασίας Υδατικού Περιβάλλοντος και Οικολογίας στο τμήμα Πολιτικών Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής του ΔΠΘ μίλησε στο «Ε» για τους στόχους του προγράμματος αλλά και τη σημασία που μπορεί να έχει για την τοπική κοινωνία η εφαρμογή και η αξιοποίηση των συμπερασμάτων μέσα από την ανάπτυξη καλών πρακτικών για την ορθολογικότερη διαχείριση των υδάτινων πόρων αλλά και την διαφύλαξη της οικολογικής τους ποιότητας.
Ο Λασπίας και ο Λίσσος στο «μικροσκόπιο» του προγράμματος eye4water του ΔΠΘ
«Το πρόγραμμα eye4water είναι ένα καινοτόμο ανταγωνιστικό πρόγραμμα, που υλοποιείται από την Πολυτεχνική Σχολή του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης (τμήματα Πολιτικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος) και έχει ως αντικείμενο την παρακολούθηση, την αξιολόγηση και την διαχείριση των υδάτινων πόρων. Οι περιοχές έρευνας είναι οι λεκάνες απορροής των ποταμών Λασπία στην περιοχή του δήμου Τοπείρου στην Π.Ε. Ξάνθηw και Λίσσου στην Π.Ε. Ροδόπης. Για το σκοπό αυτό εγκαταστήσαμε δώδεκα συνολικά τηλεμετρικούς σταθμούς στις περιοχές έρευνας οι οποίοι κάνουν μετρήσεις και μεταδίδουν αποτελέσματα σε πραγματικό χρόνο, επιτρέποντας στους ερευνητές να εξάγουν ασφαλή ποιοτικά και ποσοτικά συμπεράσματα για τα υδάτινο περιβάλλον. Μετά από συστηματική έρευνα τριάντα μηνών, έχουμε μια ολοκληρωμένη εικόνα. Το πρόγραμμα ολοκληρώνεται τον Αύγουστο και τότε θα εκδοθούν τα τελικά συμπεράσματα», επισημαίνει η κα Κάγκαλου
«Διαπιστώσαμε ότι ο Λασπίας δέχεται πιέσεις», λέει η επιστημονική υπεύθυνη του προγράμματος
Σε ερώτησή μας ειδικότερα για τον Λασπία που όπως είναι γνωστό θεωρείται επιβαρυμένος καθώς δέχεται λύματα από τις βιομηχανίες της περιοχής αλλά και από την αγροτική δραστηριότητα η κα Κάγκαλου απέφυγε τους χαρακτηρισμούς ωστόσο αποδέχτηκε ότι οι μετρήσεις δείχνουν ότι δέχεται πιέσεις από ανθρωπογενείς δραστηριότητeς: «Διαπιστώσαμε ότι ο Λασπίας δέχεται πιέσεις. Είναι κοντά στο αστικό περιβάλλον και σε περιοχές που γίνεται άρδευση ενώ δέχεται λύματα άλλοτε επεξεργασμένα και άλλοτε ανεπεξέργαστα και αυτό επηρεάζει την ποιότητα του νερού. Αυτή βέβαια εξαρτάται και από την εποχή ανάλογα αν ανεβαίνει η κατεβαίνει η στάθμη. Ωστόσο δεν υπάρχει κανένα πρόβλημα στην θαλάσσια περιοχή όπου εκβάλλει».
Σημαντική η συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας
Όπως ανέφερε η κα Kάγκαλου είναι πολύ σημαντική η συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στην διαχείριση των υδάτινων πόρων και για τον λόγο αυτό η επιστημονική ομάδα έχει συναντήσει αγρότες της περιοχής και φορείς και έχει μοιράσει ερωτηματολόγια τα οποία έχουν απαντηθεί και θα συμπεριληφθούν στα συμπεράσματα της έρευνας: «Επεξεργαζόμαστε τις απόψεις των χρηστών και θα τις συμπεριλάβουμε στην έρευνά μας. Είναι πολύ σημαντική η συμμετοχή τους. Μας χαροποίησε ιδιαίτερα και η συμμετοχή των εκπροσώπων των υπηρεσιών στην ημερίδα μας όπου ενημερώσαμε για την πορεία του προγράμματος». «Για το ΔΠΘ οι τριάντα πέντε υποψήφιοι διδάκτορες, μεταδιδάκτορες και ειδικοί επιστήμονες που στελέχωσαν το ερευνητικό έργο και εργάστηκαν αυτούς τους τριάντα μήνες, ήταν ένα σημαντικό όφελος ενώ για την περιφέρεια ΑΜΘ το μεγαλύτερο κέρδος είναι η ανάπτυξη υποστηρικτικών τεχνολογικών εργαλείων στον τομέα του υδατικού περιβάλλοντός της, με άμεσα οφέλη προς την οικονομία, την κοινωνία και το περιβάλλον», καταλήγει η κ. Κάγκαλου.
Σχέδια Διαχείρισης υπάρχουν δεν εφαρμόζονται όμως …
Η κα Kάγκαλου ανέφερε πως η χώρας μας βρίσκεται στον 3ο κύκλο των Σχεδίων διαχείρισης Λεκανών απορροής γεγονός που σημαίνει ότι έχει μια σημαντική βάση δεδομένων όμως δεν έχουν τεθεί σε εφαρμογή οι λύσεις που προτείνονται , τα μέτρα μετριασμού : «Έχουμε ένα καλό background σε σχέδια διαχείρισης αλλά ο βαθμός εφαρμογής είναι πολύ μικρός. Γι αυτό και ζητάμε οι φορείς να δουν τι προτείνουμε και να κάνουν τις παρεμβάσεις που απαιτούνται».
Αντέχει ο Νέστος το μεγάλο αρδευτικό της Ξάνθης;
Σε ερώτησή μας αν το μεγάλο έργο άρδευσης της πεδιάδας της Ξάνθης με νερό από τον Νέστο, είναι πιθανό να θέσει σε κίνδυνο την ροή και την επάρκειά του η κα Kάγκαλου σημείωσε: «Επί της αρχής και σύμφωνα με τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες για να ασκήσουμε μια επιπλέον χρήση πρέπει να διασφαλίσουμε την επάρκεια αλλά και την οικολογική παροχή. Να δούμε αν αντέχει μια τέτοια επιπλέον χρήση».
Τα χαρακτηριστικά του ποταμού Λασπία όπως αποτυπώθηκαν στο eye4water
Ο ποταμός Λασπίας εντάσσεται στο Υδατικό Διαμέρισμα Θράκης, στη Λεκάνη Απορροής Νέστου με έκταση 221.8km2. Το ανάγλυφο του εδάφους είναι πεδινό, με φυσικές εκτάσεις με χαμηλή βλάστηση και χαρακτηρίζεται από έντονη αγροτική δραστηριότητα. Συγκεκριμένα, η λεκάνη του ποταμού Λασπία (κωδικός EL12-07) περιλαμβάνει δύο Ιδιαιτέρως Τροποποιημένα Υδάτινα Σώματα (ΙΤΥΣ) με εκβολές στην παράκτια ζώνη Αβδήρων. Ταυτόχρονα, περιγράφεται από κατακερματισμό ενδιαιτημάτων, υπόκειται σε νιτρορρύπανση και είναι αποδέκτης οργανικού φορτίου (Χώρος Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων, Μονάδα Επεξεργασίας Βιο Αποβλήτων, βιομηχανίες).
Επιπλέον χαρακτηριστικό είναι η μη αντιμετώπισή του ως ενιαίο σύστημα, καθώς μόνο τα κατάντη τμήματά του βρίσκονται σε καθεστώς προστασίας (Natura 2000), ενώ εκβάλλει σε κολυμβητικές ακτές και προστατευόμενες παράκτιες ζώνες. Εμφανίζει συνολική κατάσταση ποιότητας (χημική & οικολογική) η οποία έχει κατηγοριοποιηθεί ως χαμηλότερη της «καλής» (Σχέδιο Διαχείρισης και 1η Αναθεώρηση/20-12-2017). Επίσης, όσον αφορά το Υπόγειο Υδατικό Σύστημα μελέτης, περιλαμβάνεται το ανατολικό τμήμα του Δέλτα Νέστου (EL1200060) της Υδρολογικής Λεκάνης του ποταμού Λασπία.
Η χημική κατάσταση χαρακτηρίζεται κακή με τοπική επιβάρυνση για νιτρικά (NO3), νιτρώδη (NO2), αμμωνιακά (NH4), αγωγιμότητα (EC) και χλωριόντα (Cl) λόγω ανθρωπογενών πιέσεων και υφαλμύρωσης (ΦΕΚ 4680/Β’/29-12-2017).
Μαριάννα Ξανθοπούλου
mxantopoulou@empros.gr
