Καραγκιοζοπαίχτης – Εκπαιδευτικός
apdomtz@gmail.com
Άιντε θύμα, άιντε ψώνιο, άιντε σύμβολο αιώνιο,
αν ξυπνήσεις μονομιάς θα ‘ρθει ανάποδα ο ντουνιάς.
Κώστα Βάρναλης
«Μια εικόνα αξίζει όσο χίλιες λέξεις» αναφέρει ένα κινέζικο ρητό. Οι άνθρωποι το γνωρίζουν και το ακολουθούν από παλιά. Έτσι, πολλές φορές, αντί να περιγράψουμε κάτι με λόγια χρησιμοποιούμε έναν άλλο τρόπο να το χαρακτηρίσουμε, ένα σύμβολο.
Τα σύμβολα, που στην εποχή τους είναι εύκολα αντιληπτά, σε μια μεταγενέστερη, απαιτούν έρευνα. Έτσι, η προσφιλής κοινότητα των αρχαιολόγων – και όχι μόνο – όταν ανακαλύπτουν ένα αρχαίο, άγνωστο σύμβολο αγωνιούν. Τι να σημαίνει άραγε; Έτσι αρχίζει ένα ταξίδι στο χρόνο.
Η μελέτη για την αποκρυπτογράφηση της έννοιας ενός συμβόλου ανοίγει μια πόρτα σε ένα νέο μαγικό κόσμο. Αυτόν της ανακάλυψης. Γιατί όμως ο άνθρωπος, από τα αρχαία χρόνια, χρησιμοποιεί τα σύμβολα;
Σίγουρα, το ότι δεν ήξεραν όλοι να διαβάζουν αποτελεί έναν καλό λόγο. Ακόμα κι ο αναλφάβητος μπορεί να θυμάται ένα σημάδι, μία εικόνα που χαρακτηρίζει μία έννοια.
Αυτός θα μπορούσε να είναι και ο ορισμός του συμβόλου.
Ένα τέτοιο σημάδι μπορεί να «μαρκάρει» ζωντανά, περιοχές, πολιτισμούς. Έτσι οι πλούσιοι κάθε εποχής, η ανώτερη κάστα όριζε την περιουσία της. Τα σύμβολα χρησιμοποιούσαν οι «ευγενείς» και τα έκαναν οικόσημα.
Και οι φτωχοί; Αυτοί κι αν είχαν ανάγκη από σύμβολα! Πολλές φορές αντί για γράμματα, σχέδια, εικόνες χρησιμοποιούσαν τον ίδιο τον άνθρωπο.
Σύμβολο της αντίστασης του ανθρώπου απέναντι στον ίδιο το Θάνατο, τον Χάρο, ο Διγενής Ακρίτας. Σύμβολο και συνάμα παρηγοριά για τους υπόδουλους Ρωμιούς ο τελευταίος τους βασιλιάς, ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, που σαν ερχόταν η ώρα θα ξεμαρμάρωνε. Σύμβολα του μεγάλου ξεσηκωμού του Γένους οι κλέφτες.
Τα παραπάνω σύμβολα τραγουδήθηκαν. Όταν ένα σύμβολο δεν μπορεί να γίνει αντιληπτό από την όραση θα πρέπει να δουλέψουν οι άλλες αισθήσεις. Έτσι ο άνθρωπος – σύμβολο έγινε τραγούδι.
Το τραγούδι λοιπόν λειτούργησε και σαν τηλε-όραση. Έτσι μπορούσε να δει, με τα μάτια της ψυχής του, ο αδικημένος αυτόν που θα μπορούσε να τον ξεσηκώσει.
Οι πραγματικοί ηγέτες γνωρίζουν πως για κάθε μεγάλο αγώνα πρέπει να έχουν ένα σύμβολο, ίδιο για όλα τα μάτια, που θα νοηματοδοτεί τον σκοπό. Έτσι έφτιαχναν μια σημαία. Κι αυτή ήταν το σύμβολο όχι μόνο του αγώνα, μα ενός ολόκληρου λαού.
Η δική μας έχει πάνω τον Σταυρό. Σύμβολο που δηλώνει την πίστη στον Θεό και στη θυσία. Και οι εννιά γραμμές της φανερώνουν το νόημα του αγώνα των προγόνων μας σε εννιά συλλαβές:
Ε-ΛΕΥ-ΘΕ-ΡΙ-Α Ή ΘΑ-ΝΑ-ΤΟΣ
Μα το κόκκινο του αίματός τους – που ήταν πολύ – δεν το άφησαν να χρωματίσει τη σημαία. Το ξέπλυναν τα λευκά όνειρά τους, με το γαλάζιο του ουρανού και της θάλασσας της πατρίδας μας.
Κι έμειναν αυτοί οι αγωνιστές, που μας παράδωσαν τη σημαία, μία ανάμνηση. Μία αναφορά στα βιβλία της ιστορίας. Ένα τραγούδι. Ένας Θούριος.
Ως πότε, παλικάρια, να ζούμεν στα στενά,
μονάχοι, σαν λιοντάρια, στες ράχες, στα βουνά;
Κάλλιο ’ναι μίας ώρας ελεύθερη ζωή,
παρά σαράντα χρόνοι σκλαβιά και φυλακή!
Εμείς, μ’ όλα αυτά που γίνονται στην τόπο μας σήμερα, πότε θα σηκώσουμε μπαϊράκι;
*Το άρθρο γράφτηκε στο πλαίσιο των διαδικτυακών μαθημάτων της Ακαδημίας Ποίησης και Παραμυθιού «Από το παραμύθι στην αρθρογραφία»
