Καραγκιοζοπαίχτης – Εκπαιδευτικός
apdomtz@gmail.com
Για να ‘μαι ευχάριστος σε όλους,
-κι ακόμα και στον εαυτό μου-
έκρυψα πάντοτες με μάσκες
που αρέσουνε το πρόσωπο μου.
Κώστας Ουράνης
Όλοι μας έχουμε την ανάγκη να κρυφτούμε. Κάποιες φορές η απόκρυψή έχει έναν σκοπό. Άλλες θέλουμε απλά να περνάμε απαρατήρητοι. Βασικό εργαλείο απόκρυψης είναι η μάσκα.
Μάσκες έφτιαχναν οι άνθρωποι από αρχαιοτάτων χρόνων. Τις χρησιμοποιούσαν σε λατρευτικές τελετές για να παραστήσουν τους θεούς και τους δαίμονές τους. Σ’ αυτές τις τελετουργίες τις φορούσαν και οι πιστοί για να παραστήσουν κάποιον άλλον.
Από αυτές τις τελετές του μασκαρέματος δημιουργήθηκαν μεγάλες γιορτές που έφτασαν ως τις μέρες μας. Τα καρναβάλια είναι η ευκαιρία των ανθρώπων να ξεδώσουν, να ξεχάσουν, να πιστέψουν, για λίγο, πως είναι κάποιοι άλλοι.
Η ανάγκη της αντιστροφής των ρόλων, που ενυπάρχει σε όλους μας, δίνει αυτήν τη δύναμη στο καρναβάλι. Έτσι, με τη βοήθεια της μάσκας, ο φτωχός μπορεί να γίνει πλούσιος, η γυναίκα μπορεί να γίνει άντρας, ο αδύνατος δυνατός. Και φυσικά το αντίστροφο.
Η μάσκα υλοποιεί αυτήν τη μεταμόρφωση. Η δύναμή της τεράστια. Γι’ αυτό και χρησιμοποιήθηκε από το αρχαίο θέατρο. Όσα θεατρικά είδη – και όχι μόνο – αξιοποιούν αυτήν τη δύναμη του καρναβαλιού αγγίζουν μία βαθύτερη ανάγκη του ανθρώπου.
Αυτό κάνει και ο Καραγκιόζης με τον τρόπο του. Ο ανάποδος λόγος, η αντιστροφή των ρόλων, η μεταμόρφωση βρίσκουν θέση στο θέατρο του καμπούρη. Αξιοποιώντας και τις μεθόδους του καρναβαλιού, ανάμεσα στα άλλα, αγγίζει τα λαϊκά στρώματα. Λεπτομέρειες για όλα αυτά μπορείτε να βρείτε στη σπουδαία μελέτη του Γιάννη Κιουρτσάκη «Καρναβάλι και Καραγκιόζης».
Η μάσκα όμως δεν αποτελεί αντικείμενο μόνο του καρναβαλιού. Αξιοποιείται ως εργαλείο από διάφορους τομείς. Η χειρουργική μάσκα μας προστατεύει από τα μικρόβια. Πόσο κοινή μας είναι πια τα τελευταία χρόνια; Η καταδυτική μας βοηθά να αναπνεύσουμε κάτω απ’ το νερό. Η μάσκα προσώπου φροντίζει την επιδερμίδα.
Οι μάσκες λοιπόν χρησιμοποιούνται από όλους για προστασία.
Όλοι μας, όσο περνούν τα χρόνια, φοβόμαστε ολοένα και παραπάνω. Με όλα αυτά που γίνονται, δε θέλουμε να δείξουμε ποιοι πραγματικά είμαστε. Πολλοί είναι αυτοί που κρύβονται πίσω από προσωπεία.
Κάποιοι φορούν τη μάσκα του καλού οικογενειάρχη, του πιστού συντρόφου, του αφοσιωμένου υπαλλήλου. Υποδυόμαστε ρόλους στη ζωή μας προκειμένου να γίνουμε αποδεκτοί. Από το αφεντικό, τη σύντροφό μας, την κοινωνία, τον ίδιο μας τον εαυτό.
Αυτήν τη μάσκα, της καθημερινότητας, δύσκολα τη βγάζουμε. Αναμένουμε συγκεκριμένες μέρες προκειμένου να δείξουμε ποιοι πραγματικά είμαστε ή επιθυμούμε να γίνουμε.
Αυτές οι μέρες είναι γιορτινές. Αυτές περιμένουμε.
Εμπρός λοιπόν. Ας πετάξουμε τις μάσκες τις καθημερινότητας και ας φορέσουμε άλλες! Για να μεταμορφωθούμε σ’ αυτό που θέλουμε να είμαστε και όχι σ’ αυτό που μας έχουν ορίσει οι άλλοι. Έστω και για λίγο.
Καλό καρναβάλι!
*Το άρθρο γράφτηκε στο πλαίσιο των διαδικτυακών μαθημάτων της Ακαδημίας Ποίησης και Παραμυθιού «Από το παραμύθι στην αρθρογραφία»
