Στην αρχή δεν είναι καθόλου αόρατη. Η μητέρα μας θρέφει και μας φροντίζει και η συμβιωτική σχέση συνεχίζεται και μετά την ενδομήτριο ζωή, έχοντας και συναισθηματικά θρεπτικό ρόλο. Το είδος της θρεπτικότητας της σχέσης καθορίζει και την εικόνα του εαυτού μας. Όσο η ανταπόκρισή της και το καθρέφτισμα στο βλέμμα της μας δίνει την αίσθηση ότι αξίζουμε την αγάπη, εμπνέει σταθερότητα και αποδοχή, γινόμαστε αισιόδοξοι, πιστεύουμε στον εαυτό μας. Αν εκφράζει φόβο, απογοήτευση, αποδοκιμασία ή άγχος άρα κίνδυνο, αισθανόμαστε αμφιβολία για τις ικανότητές μας, πολλές φορές αναπτύσσουμε προσαρμοστικά τον λεγόμενο ψευδή εαυτό, αναζητώντας την αποδοχή και την ασφάλεια σε μη λειτουργικές σχέσεις. Η κλωστή γίνεται εφόδιο ή θηλιά. Όσο υπάρχει έλλειψη ή η υπερβολή τόσο ανθεκτική και επιδραστική η κλωστή. Πολλές φορές όμως το αίσθημα της θηλιάς σε κάνει να αναπτυχθείς και να δημιουργήσεις. «Λες τη μέρα να ‘ναι πιο ευδιάκριτη η κλωστή για να την κόψεις;», λέω στην ομώνυμη ιστορία μου στο βιβλίο, εννοώντας την επιδραστική της δύναμη αλλά και τη δυνατότητα της «ενηλικίωσής μας», μέσα από την ανάληψη ευθύνης, φροντίδας εαυτού και προσωπικής ανάπτυξης, πράγματα που θέλουν δουλειά αλλά δεν είναι τόσο αδύνατο να συμβούν. Η κλωστή είναι καθοριστική αλλά όχι και οριστική για την επίσης σημαντική σχέση, τη σχέση με τον εαυτό μας.
Υπάρχει συνταγή για την καλή μητέρα;
Συνταγή: “όταν ήμουν μικρή έκανα σαρδάμ και μεταμόρφωνα τη λέξη σε σαντιγί”. Το προτιμώ, αν συνταγή σημαίνει κάτι δοσμένο, που επιβάλλεται και πρέπει να το ακολουθήσεις πιστά, χωρίς να πάρεις υπόψιν για ποιόν… μαγειρεύεις! Ειδικά αν πρόκειται για τη σχέση με το παιδί σου. Η συνταγή είναι σχέση, εξελίσσεται. Το «συν» στη λέξη σημαίνει από κοινού.
Καλή μητέρα: πιο δύσκολος όρος, βαρύς και επενδυμένος με εξιδανικεύσεις. Και όσο εξιδανικεύουμε, κάνουμε τις πραγματικές μητέρες να φαίνονται κακές. Θα προτιμούσα το επαρκής ή αρκετά καλή μητέρα, είναι πιο ανθρώπινο, πιο αληθινό. Άλλωστε κι εγώ αληθινές ιστορίες γράφω. Προτιμώ την πραγματική μητέρα με την ανθρώπινη φύση της, που δεν μπορεί να είναι πάντα διαθέσιμη, ματαιώνει κάποιες ανάγκες του παιδιού της όταν συγκρούεται με δικά της όρια -κούρασης, αξιών, στιγμών-. Βάζει όρια αλλά αγαπά χωρίς όρους, ανταλλάγματα και προϋποθέσεις, γιατί το παιδί της είναι μοναδικό, δεν είναι προέκταση του εαυτού της και από την άλλη, θυμάται να εκφράσει την αγάπη της με λόγια, ακόμη και μ’ ένα σημείωμα στην πόρτα του ψυγείου. Εξάλλου, μια πραγματική μητέρα είναι ο καλύτερος προπονητής για τις μετέπειτα σχέσεις του παιδιού της με τους πραγματικούς ανθρώπους που θα συναντήσει, και θα έχουν κι εκείνοι ελαττώματα και ανάγκες αλληλοσυγκρουόμενες με τις δικές του. Γιατί “μητέρα είναι ένας χρόνος ολόκληρος, με όλες τις εποχές του”, όπως είναι ο επίλογος του βιβλίου.
Η σχέση μητέρας-παιδιού μοιάζει με τη μαγειρική;
Και οι δυο έχουν υλικά, δοσολογίες, πειραματισμό, αγωνία, κατορθώματα αλλά και απογοητεύσεις. Οι διαφορετικές… υφές μετασχηματίζονται σε μια μοναδική σύνθεση. Μακάρι έτσι μοναδικό να βλέπαμε και το παιδί μας! Η πετυχημένη συνταγή στη σχέση μητέρας-παιδιού έχει στοιχεία εξατομίκευσης και αναστοχασμού. Ανάλογα με τον αποδέκτη προσθέτω και αφαιρώ, όσο κι αν κρυφοκοιτάζω στη δοσμένη συνταγή. Βασικό συστατικό η αγάπη και η αποδοχή του άλλου, αλλιώς ό, τι… ενισχυτικό γεύσης και να βάλω, δεν θα σώσω το αποτέλεσμα. Αν πέσει αλάτι στο φαγητό, το σώζω με λίγο άμυλο. Όταν περισσέψει θυμός, επίκριση, σύγκριση, απόρριψη, η σχέση μητέρας-παιδιού σώζεται; Οι ιστορίες στο βιβλίο επιμένουν ότι όλα συν-εξηγούνται, συν-διαμορφώνονται και συν-εξελίσσονται στη σχέση μητέρας-παιδιού, όπως και στη μαγειρική. Είναι ακριβώς αυτό το “συν” που κάνει τη διαφορά, λειαίνει ακόμη και την πιο αιχμηρή γωνία.
*Άρθρο με απαντήσεις από ερωτήματα που θίγονται στο δεύτερο βιβλίο της με τίτλο «Μαμά… 20 αληθινές ιστορίες»
Μαρία Καμπάνταη
Συγγραφέας, ψυχολόγος
