pmaragkos@empros.gr
«Σκέψου λίγο στην καθημερινότητά μας αν αφαιρέσουμε την τέχνη, τι θα μείνει: ΤΙΠΟΤΑ» τόνισε η Εριφύλη Γιαννακοπούλου στο «Ε»
Συνέντευξη με την Εριφύλη Γιαννακοπούλου, σκηνοθέτιδα και λυρική τραγουδίστρια
Ο πολιτισμός στην Ελλάδα, σε μία χώρα που παράγει σύγχρονο πολιτισμό όσο αντίστροφο και αν είναι αυτό με τις συνθήκες που βιώνουν οι καλλιτέχνες, βρίσκεται σε παρακμή. Αυτό συμβαίνει λόγω των πολιτικών επιλογών που φέρνουν σε δυσμενή θέση είτε τους χώρους που μπορούν να φιλοξενήσουν θεάματα, είτε τους ίδιους τους καλλιτέχνες υποβιβάζοντας τις σπουδές τους και αναγκάζοντας τους, μέσω της πενιχρής χρηματοδότησης, να κάνουν δύο και πολλές φορές τρεις δουλειές για να επιβιώσουν καθιστώντας συνειδητά την ενασχόληση με την υποκριτική, τον χορό, την μουσική χόμπι και επ’ουδενί κανονική εργασία η οποία είναι ικανή να χαρίσει στον καλλιτέχνη αξιόλογη ποιότητα ζωής.
Η τελευταία πράξη υποβάθμισης της καλλιτεχνικής δημιουργίας του τόπου ήταν η απόφαση που κατοχυρώθηκε με το Προεδρικό Διάταγμα 85/2022 με το οποίο, σύμφωνα με το ΣΕΗ (Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών), εξισώνει τα πτυχία των αποφοίτων των δραματικών σχολών με τα απολυτήρια λυκείου. Όπως υποστήριξε στα τέλη Δεκεμβρίου ο πρόεδρος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών Σπύρος Μπιμπίλας, με ανάρτησή του στο Facebook, επιθυμία του ΣΕΗ, αλλά και των ηθοποιών είναι να θεωρούνται ξανά απόφοιτοι Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης, όπως ήταν -όπως σημειώνει- ως το 2003, οπότε και «μας κατήργησαν αλλά από τότε ζητούσαμε αναβάθμιση της θεατρικής παιδείας».
Η Εριφύλη Γιαννακοπούλου έχει σπουδάσει όπερα, τραγούδι και μουσικολογία ενώ σήμερα εργάζεται ως σκηνοθέτις, καθηγήτρια θεάτρου και λυρική τραγουδίστρια με έδρα την Αθήνα. Σε αποκλειστική συνέντευξη στο «Ε», μας βοήθησε να παρατηρήσουμε μέσα από την ματιά ενός καλλιτέχνη τα προβλήματα του κλάδου των παραστατικών τεχνών και πώς ο πολιτισμός στην χώρα σιγά σιγά αποδομείται.
«Ε»: Σύμφωνα με τον Προεδρικό Διάταγμα 85/2022, υποβαθμίζονται τα πτυχία των δραματικών σχολών εξισώνοντάς τα με το απολυτήριο του λυκείου. Τι επιτυγχάνει, επι της ουσίας, το συγκεκριμένο διάταγμα;
Ε.Γ.: Από τη μεριά των καλλιτεχνών αυτό που επιτυγχάνει είναι η υποβάθμιση της τέχνης σε διάφορα επίπεδα. Ως καλλιτέχνης νιώθεις ότι αυτό που κάνεις είναι κάτι μη χρήσιμο και αναγκαίο για την κοινωνία στην οποία ζεις. Από την πλευρά της κυβέρνησης, η άποψή μου είναι ότι παίζεται ένα τεράστιο παιχνίδι που αφορά τις ιδιωτικές σχολές υπο την έννοια των κολλεγίων τα οποία θα έχουν την δυνατότητα να δίνουν ανώτατου επιπέδου πτυχία στο θέατρο αλλά αυτό δεν θα μπορεί να γίνεται από το Εθνικό Θέατρο το οποίο θα δίνει κρατικό πτυχίο. Υπάρχει ένα οικονομικό συμφέρον, αυτό είναι σαφές με τον τρόπο το αντιλαμβάνομαι. Από την μεριά της κοινωνίας, η υποβάθμιση των πτυχίων μας φέρνει την διάλυση της σχέσης κοινωνίας-Τεχνών, η οποία αντί να χτιστεί πάνω σε γερά θεμέλια γκρεμίζεται μια και καλή. Όλο αυτό κάνει κακό συνειδησιακά. Ο μέσος άνθρωπος ο οποίος δεν πηγαίνει στο θέατρο και δεν καταλαβαίνει την χρησιμότητα της Τέχνης για την κοινωνία, έχει στο πλευρό του το Κράτος.
«Ε»: Ποια είναι η κατάσταση στην καθημερινότητα ενός/μίας καλλιτέχνη/ιδας;
Ε.Γ.: Οι καλλιτέχνες στην Ελλάδα, και πόσο μάλλον στην Αθήνα που υπάρχει η μεγαλύτερη παραγωγή, δεν μπορούν να επιβιώσουν , δεν υπάρχει χρηματοδότηση, δεν υπάρχει στρατηγική για τον πολιτισμό. Ο πολιτισμός για το Υπουργείο Πολιτισμού είναι μόνο ότι αφορά την Αρχαία Ελλάδα, τα μουσεία και τα αγάλματα αλλά όχι ο σύγχρονος πολιτισμός. Οι ηθοποιοί, οι χορευτές και οι μουσικοί είμαστε πλέον ανειδίκευτοι εργάτες με ό,τι συνεπάγεται αυτό, από το μισθολογικό έως την στέρηση της δυνατότητας να κάνει κάποιος/α καλλιτέχνης/ις μεταπτυχιακό.
«Ε»: Το Υπουργείο Πολιτισμού & Αθλητισμού σε συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας ώστε να τεθεί σε εφαρμογή η Πολιτιστική Συνταγογράφηση η οποία εφαρμόζεται σε πολλές χώρες με επιτυχία. Οι πολιτιστικές δράσεις βρίσκονται στο επίκεντρο για την βελτίωση της ψυχικής υγείας. Ενώ αυτή η συνεργασία δίνει την εντύπωση ότι οι Τέχνες αναβαθμίζονται, θεωρείτε ότι κάτι τέτοιο συμβαίνει;
Ε.Γ.: Όχι. Και το λέω κατηγορηματικά. Σύμφωνα με τις γενικότερες κινήσεις του Υπουργείου, δεν μπορώ να πιστέψω ότι αυτή η συνεργασία έγινε συνειδητά ως στρατηγική κίνηση του Υπουργείου. Δέχομαι απόλυτα την σημαντικότητα των Τεχνών για την βελτίωση της ψυχικής υγείας. Οι Τέχνες, παρόλαυτα, είναι σημαντικές για όλους τους κοινωνικούς δρώντες όχι μόνο για να τους βοηθήσει αλλά και για να προκαλέσει τη σκέψη, συναισθηματική ανακούφιση. Σκέψου λίγο στην καθημερινότητά μας αν αφαιρέσουμε την τέχνη, τι θα μείνει: ΤΙΠΟΤΑ. Αυτή η συνεργασία των Υπουργείων υποθέτω ότι είναι μια πρωτοβουλία ενός προοδευτικού ανθρώπου και μπράβο του αλλά δεν θεωρώ ότι είναι επίσημη γραμμή η προστασία των Τεχνών. Ο κ. Γιατρομανωλάκης έχει κάνει ελάχιστα για τον σύγχρονο πολιτισμό και τη στιγμή που δεν υπάρχουν τα κίνητρα για να δημιουργήσει κάποιος αλλά ούτε και εγγυήσεις ότι δημιουργώντας μπορεί να ζήσει με τους όρους που θα έπρεπε όπως δουλεύουν παντού στην Ευρώπη που υπάρχει σεβασμός απέναντι στο επάγγελμα και στρατηγική απέναντί σε αυτό που συμβαίνει. Το Υπουργείο Πολιτισμού φέτος χρηματοδότησε με ελάχιστα ολόκληρη τη μουσική παραγωγή τα οποία δεν φτάνουν να πληρωθούν ούτε οι τεχνικοί των παραστάσεων, οπότε για ποιο ενδιαφέρον της ψυχικής υγείας μιλάμε όταν είμαστε όλοι στα πρόθυρα νευρικού κλονισμού;
«Ε»: Ποια είναι τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος των παραστατικών τεχνών εν γένει;
Ε.Γ.: Θεωρώ ότι υπάρχει ένα πολύ μεγάλο πρόβλημα στο κομμάτι της εκπαίδευσης, υπάρχει έλλειμμα στην γενική εκπαίδευση του κόσμου, έχουν αφαιρεθεί από το σχολικό πρόγραμμα τα μαθήματα που αφορούσαν την τέχνη αφού έχει αποφασιστεί ότι δεν υπάρχει ανάγκη για αυτό. Εντοπίζω πρόβλημα στην ίδια την εκπαίδευση των καλλιτεχνών αφού δεν υπάρχει οργάνωση ούτε διαβάθμιση. Δεν μπορεί το Εθνικό Θέατρο να βρίσκεται στο ίδιο επίπεδο, όσον αφορά στα πτυχία που δίνονται, με κάποια άλλη τυχαία σχολή και επίσης δεν υπάρχει καμία στρατηγική στην οργάνωση όλου αυτού του όγκου παραγωγής τέχνης που έχουμε σήμερα. Ως χώρα έχουμε μπερδευτεί καθώς πολιτισμό θεωρούμε μόνο το Μουσείο της Ακρόπολης, ότι έχουμε παράγει ως πολιτισμό το κάναμε παλιά, τώρα δεν υπάρχει τίποτα.
«Ε»: Τι προτείνετε ώστε ο χώρος να ανακάμψει και να γίνει βιώσιμος για τους καλλιτέχνες;
Ε.Γ.: Θα πρέπει να υπάρξει οργανωμένα μια πολιτιστική στρατηγική και αυτή η στρατηγική για εμένα θα έπρεπε να έρθει από τα κάτω προς τα πάνω δηλαδή να ξεκινήσει από τον ίδιο τον χώρο, να αναγνωριστούν οι ανάγκες, να ακουστούν τα σωματεία τα οποία έχουν ανακάμψει κατά πολύ μετά τον COVID-19 και έχουν περισσότερη επαφή με δίκτυα και συλλογικότητες. Πρέπει να διεκδικηθεί η χρηματοδότηση και η βιωσιμότητα του χώρου. Πρέπει να προστατέψουμε όλοι μαζί τις Τέχνες, να διεκδικήσουμε την ύπαρξη του πολιτισμού στην καθημερινότητα όλων όπως και της ύπαρξης ανώτατης εκπαίδευσης για τους καλλιτέχνες. Από τα πιο σημαντικά πράγματα όμως είναι να εκπαιδεύσουμε την κοινωνία και να θυμηθεί γιατί χρειάζεται τις Τέχνες καθώς η υποτίμηση του πολιτισμού έρχεται πάντα με την άνοδο της ακροδεξιάς, του φασισμού και του φόβου. Όλα αυτά είναι συμπτώματα της ίδιας ασθένειας.
