Για την ιστορία της Κομοτηνής και της Ροδόπης από τη βυζαντινή εποχή μέχρι και την Ενσωμάτωσή τους στον ελληνικό κορμό
Ο τόμος πολιτισμικής ιστορίας της Τζένης Κατσαρή-Βαφειάδη, με τίτλο «Διαβάζοντας» την πόλη: Κουμουτζηνά, Γκιουμουλτζίνα, Κομοτηνή – Πρόσωπα και Κείμενα, προέκυψε μετά από πρόταση προς τη συγγραφέα της κ. Σοφίας Μενεσελίδου, Προέδρου της Συντονιστικής και Συμβουλευτικής Επιτροπής του Δήμου Κομοτηνής για τον εορτασμό των Εκατό χρόνων Ελευθερίας της πόλης, επελέγη δε στη συνέχεια, τόσο από το σύνολο των μελών της Επιτροπής όσο και από τον Δήμαρχο Κομοτηνής, κ. Γιάννη Γκαράνη ως ο Επετειακός τόμος της εορτής των Εκατόχρονων των Ελευθερίων της Κομοτηνής∙ως ένας τόμος που συγκεφαλαιώνει τα του πολυπολιτισμικού παρελθόντος της πόλης και, μέσω του δήμου, αποδίδεται στον χώρο της δημόσιας ιστορίας, εγκαλώντας σε μια νέα πορεία για έναν από κοινού, με όλες δηλαδή τις πληθυσμιακές της ομάδες μαζί, ιστορικό και πολιτικό αναστοχασμό
Ο τόμος, που διαρθρώνεται σε δώδεκα κεφάλαια, είναι ό,τι λέει ο τίτλος του: ανθολογεί, συναριθμεί και «διαβάζει» δηλαδή τόσο πρόσωπα και κείμενα για την ιστορία της Κομοτηνής, από τη βυζαντινή εποχή μέχρι και λίγο μετά την Απελευθέρωση της πόλης, τη 14 η Μαΐου 1920 όσο και τον ίδιο τον τόπο πρόκειται για ένα συναξάρι προσώπων και, συγχρόνως, ένα ανθολόγιο των κειμένων τους τυπικά, είναι μία ιδιάζουσα ιστορία αναγνώσεων που αποπειράται να λειτουργήσει ως ιστορία παιδείας, ιστορία των συνειδήσεων και, ταυτοχρόνως, ως ιστορία των καθημερινών ανθρώπων.
Στον τόμο πρωταγωνιστούν, μέσω των αφηγήσεών τους αλλά και ως πρόσωπα, οι: Μ. Μελίρρυτος, Στίλπων Κυριακίδης, Ελευθέριος Βενιζέλος, Χαρίσιος Βαμβακάς, Εμμανουήλ Ταβανιώτης, Χρύσανθος Φιλιππίδης, ο από Τραπεζούντος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών, Μιχαήλ Κωνσταντινίδης, μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Αμερικής, Χαφούζ Γκαλήπ, Ασαντούρ Μαγκαριάν, Χατζή Ζεκερία Εφέντη, Μουσταφά Σαμπρή, Μεχμέτ Χιλμί, Καλλιόπη Παπαθανάση-Μουσιοπούλου, Λυμπέριος Τσαϊλάς, Αντώνιος Ρωσσίδης, Μαρία Μαρκίδου-Κολοζώφ, Τριαντάφυλλος Διαμαντής, Γεώργιος Μαμέλης, Κωνσταντίνος Τρεμόπουλος, Πολύδωρας Παπαχριστοδούλου, Αλήθεια Ευπραξιάδου και πολλοί πολλοί άλλοι.
Πρωταγωνιστούν, επίσης, οι ιστορικές οικογένειες Ζωίδη, Σούζου, Στάλιου, Σκουτέρη, Παυλίδη, Μουζιοπούλου, Τελωνίδη, Ιωαννίδη, Μοσχίδη, Σχοινά, Καζές, Κασσαβή, Λεβή, Δανόν, Αντίκα, οι γιατροί Γεώργιος Ματσόπουλος και Ιωάννης Κεραμεύς, ο Ιγνάτιος Μανθούλης, παππούς του σκηνοθέτη Ροβήρου Μανθούλη κ.ά. Κατατίθενται ακόμη λογοτεχνικά κείμενα για την πόλη των: Μισέλ Φάις, Αναστάση Βιστωνίτη, Ραχμή Αλή, Μεμέτ Τσολάκ, Μπιλχά Αλμποχέρ και Ιωάννη Γ. Αλεξίου.
Ο ιστορικός τόμος είναι διαθέσιμος στα βιβλιοπωλεία της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης σε ειδική τιμή προσφοράς και στην ιστοσελίδα www.paratiritisbooks.gr
