Μία μικρή κοινότητα της οποίας ο μικρός ναός βρίσκεται πίσω από το Ξενοδοχείο Ελισσώ
Δ. Κασαπίδης: «Το Πάρκο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, πριν παραχωρηθεί στο Δήμο Ξάνθης, ανήκε ως έκταση στους Ελληνόρυθμους Καθολικούς»
Ένας επισκέπτης στην Ξάνθη έχει την ευκαιρία να μάθει αλλά και να βιώσει την συνύπαρξη διάφορων πολιτισμικών και θρησκευτικών ομάδων όπως είναι οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί μαζί με τον Μουσουλμανικό πληθυσμό. Επίσης μπορεί να διατρέξει στην ιστορία του Εβραϊκού πληθυσμού που δραστηριοποιήθηκε στην Ξάνθη. Μια αθέατη, για τους πολλούς, κοινότητα όμως είναι αυτή των Καθολικών.
Μιλώντας με τον Δημήτρη Κασαπίδη, Διδάκτορα Ιστορίας της Τέχνης στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και Μεσαιωνικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Johannesburg , θελήσαμε να φωτίσουμε λίγο παραπάνω την ιστορία των Καθολικών της Ξάνθης καθώς ο ίδιος έχει ασχοληθεί και έχει γράψει εργασίες που αναφέρονται στην ιστορία των Ρωμαιοκαθολικών του Ελλαδικού χώρου.
Ο κ. Κασαπίδης αναφέρει ότι η καθολική κοινότητα στην Ξάνθη οφείλει την ύπαρξη της σε δύο παράγοντες: τους Γάλλους καπνέμπορους οι οποίοι ανήκαν στην αστική τάξη της εποχής και τους Ιταλούς εργάτες των σιδηροδρόμων, από την Σικελία κυρίως, που προέρχονταν από τα χαμηλά κοινωνικά στρώματα. Ο ίδιος συμπληρώνει ότι «η πρώτη μνεία για τους καθολικούς της Ξάνθης ανάγεται στα 1888 και οφείλεται στον Λαζαριστή ιερομόναχο Καζίμιρο Hypert. Με βάση τα όσα αναφέρει ο ίδιος ο Hypert στην Ξάνθη διέμεναν 19 καθολικοί οι περισσότεροι από αυτούς υπάλληλοι».
Αυτή τη στιγμή γνωρίζουμε τα ονόματα μόνο τεσσάρων ατόμων:
- Νικόλαος Gernomilla, προξενικός πράκτορας της Αυστροουγγαρίας
- Charmond, τραπεζίτης
- Trabbia Tersa kai Merlo Josephine (των οποίων η οστεοθήκη βρίσκεται στο νεκροταφείο της Ξάνθης)
Λόγω της ύπαρξης καθολικού πληθυσμού προέκυψε και η ανάγκη στέγασης της κοινότητας για την επιτέλεση των θρησκευτικών καθηκόντων της. Για αυτό το λόγο, σύμφωνα με τον κ. Κασαπίδη, ο τότε εφημέριος της Αλεξανδρούπολης Γαετάνος Van Poppel, μετά από αίτημά του, καταφέρνει να αγοράσει ένα διώροφο οίκημα το ισόγειο του οποίου μετατράπηκε στο παρεκκλήσι Άγιος Ιωσήφ και κληροδοτήθηκε στο τάγμα Φραγκισκανών Ελασσόνων Κοινοβιακών.
Το 1925 ο Γεώργιος Χαλαβατζής, τιτουλάριος επίσκοπος Θεοδωρουπόλεως και ποιμενάρχης των Ελληνόρυθμων Καθολικών προχωρά σε αρκετές αγορές ακινήτων τα οποία όμως έως το 1933 έχουν εκποιηθεί όλα. Ο λόγος, υποθέτει ο κ. Κασαπίδης, είναι ότι ο Γεώργιος Χαλαβατζής είχε στο νου του να εγκατασταθεί με μέρος του ποιμνίου του στην Ξάνθη αλλά εν τέλει προτιμήθηκαν τα Γιαννιτσά και η Αθήνα.
Παράλληλα με τη δράση του Γεωργίου Χαλαβατζή, ο καθολικός ναός της Ξάνθης άρχισε να λειτουργεί και επίσημα το 1926. Κατά την περίοδο της κατοχής, σύμφωνα με το άρθρο του κ. Κασαπίδη στο τριμηνιαίο δελτίο Συνάντησις, έγινε το μνημόσυνο υπέρ της αναπαύσεως της ψυχής του Bruno Mussolini, γιου του δικτάτορα Benito Mussolini το 1941.
Με την πάροδο του χρόνου οι εγκαταστάσεις της Καθολικής εκκλησίας στην Ξάνθη παρακμάζουν και κατεδαφίζονται το 1975. Στον ίδιο χώρο το χρονικό διάστημα 1990-1995 χτίζεται νέος ναός που ανήκει στο Αποστολικό Βικαριάτο Θεσσαλονίκης, όπως πληροφορεί ο κ. Κασαπίδης.
Ο ίδιος αναφέρει ότι «υπήρχε μια μεγάλη ιδιοκτησία που ανήκε στους Ελληνόρυθμους Καθολικούς. Αυτή απαλλοτριώθηκε από το Δήμο Ξάνθης και τελικά παραχωρήθηκε στον Δήμο ώστε να κατασκευαστεί το πάρκο του Μεγάλου Αλεξάνδρου».
Ολόκληρο το άρθρο του Δρ. Κασαπίδη είναι διαθέσιμο στο τριμηνιαίο δελτίο Συνάντησις (Τεύχος 201-202, Ιανουάριος – Ιούνιος 2018, Κωδικός 2130)
Παύλος Μαραγκός
pmaragkos@empros.gr
