Πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία του προγράμματος Δράσεις Ιστορίας, Μνήμης, Πολιτισμού
Ο απολογισμός καταλήγει σε έναν ιστορικό περίπατο που είχε αρκετές όψεις: διεπιστημονικότητα, διαγενεακότητα και γενναιοδωρία στο μοίρασμα της γνώσης
Ο νέος δωρεάν ιστορικός περίπατος του προγράμματος Δράσεις Ιστορίας, Μνήμης, Πολιτισμού στους αστικούς προσφυγικούς συνοικισμούς της Ξάνθης, που έγινε επικεντρώθηκε στην περιοχή των Συνοικισμών Στρατώνων και Κυψέλης, καθώς πρόκειται για τη μεγαλύτερη, χωρικά, αστική προσφυγική εγκατάσταση.
Με οδηγούς τους υπ. Διδ. Ειρήνη – Χαρά Τσετινέ και Σταύρο Γιαβρίδη, και με τις παρεμβάσεις της βιομηχανικής αρχαιολόγου και μουσειολόγου, Μαρίας Πετρά, του διευθυντή του 4ου Δημοτικού Σχολείου Ξάνθης, Θεόδωρου Μακρογιαννόπουλου, και του ερευνητή, Τάσου Τεφρωνίδη, οι συμμετέχοντες και οι συμμετέχουσες είχαν την ευκαιρία να εξοικειωθούν με ζητήματα τοπικής ιστορίας, τη δράση οργανισμών που ανέλαβαν τη στεγαστική αποκατάσταση των προσφύγων, όπως είναι το Ταμείο Περιθάλψεως Προσφύγων και η Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων, καθώς και με τη ζωή των προσφύγων στη νέα τους πατρίδα. Εκ μέρους του προγράμματος Δράσεις Ιστορίας, Μνήμης, Πολιτισμού.
Κατά τη διάρκεια της περιήγησης, παρουσιάστηκε το εποικιστικό έργο στην Ξάνθη, δίνοντας έμφαση στους κτιριακούς τύπους που εφαρμόσθηκαν, στην κατασκευαστική δομή των κατοικιών, η οποία σε πολλές περιπτώσεις αντικατοπτρίζει τον τόπο καταγωγής των προσφύγων, και στα ποικίλα μορφολογικά τους χαρακτηριστικά, τα οποία προσδίδουν μια ευχάριστη αισθητικά, μη αναμενόμενη, ανομοιομορφία στο σύνολο. Μέσα από παραδείγματα υφιστάμενων κατοικιών, εντοπίστηκαν οι συνήθεις προσθήκες και αλλοιώσεις τους, τις οποίες έχουν υποστεί με το πέρασμα του χρόνου. Μεταξύ των στάσεων, επίσκεψη πραγματοποιήθηκε και στον Παιδικό Σταθμό «Το Πρότυπο», ο οποίος στεγάζεται σε κτήριο ανάλογου τύπου στη συγκεκριμένη περιοχή.
Κατά τη διάρκεια του περιπάτου, επισημάνθηκαν, επίσης, το ζήτημα του «αστικού κενού» και τέθηκαν προβληματισμοί σχετικά με την επανάχρηση όχι μόνο των εγκαταλελειμμένων προσφυγικών κατοικιών αλλά και του υπαίθριου χώρου που προκύπτει μετά την κατεδάφισή τους. Ιδιαίτερη μνεία έγινε στον εξωστρεφή τρόπο ζωής των προσφύγων και στα προβλήματα που αντιμετώπισαν στην καθημερινότητά τους. Η πορεία κατέληξε στο εμβληματικό κτίριο του 4ου Δημοτικού Σχολείου, όπου συζητήθηκαν οι αυξημένες ανάγκες των προσφυγόπουλων για σχολικές αίθουσες, το οικοδομικό πρόγραμμα ανέγερσης σχολικών κτιρίων του Μεσοπολέμου και την εισαγωγή ενός νέου, παιδοκεντρικού, εκπαιδευτικού μοντέλου.
Ο απολογισμός καταλήγει σε έναν ιστορικό περίπατο που είχε αρκετές όψεις: διεπιστημονικότητα, διαγενεακότητα και γενναιοδωρία στο μοίρασμα της γνώσης. Οι ιστορικοί περίπατοι του προγράμματος Δράσεις Ιστορίας Μνήμης Πολιτισμού εμπνέονται και πορεύονται μέσα από τη λογική των κυκλωτικών χορών του τόπου μας, όπου ο καθένας κομίζει το δικό του κομμάτι. Γι’ αυτό τον λόγο αποφασίστηκε πέρα από το επιστημονικό μέρος του αρχιτεκτονικού αποτυπώματος της προσφυγιάς στην πόλη της Ξάνθης, αυτό να διανθιστεί και με ιστορικά, πολιτικά, κοινωνικά και πολιτισμικά στοιχεία, χρησιμοποιώντας παράλληλα τα εργαλεία της μουσειολογίας και του κινηματογράφου, επιδιώκοντας τη διάδραση με το κοινό: τη μουσική, γιατί πάντα δίνει ρυθμό στο περπάτημα και στη σκέψη μας, την αναπαράσταση ενός στιγμιότυπου γειτονιάς (μια κουρελού σε ένα σκαλοπάτι ενός προσφυγικού σπιτιού) και στο τέλος ένα κέρασμα με σπιτικό λικέρ για όσες και όσους παρακολούθησαν τον περίπατο. Γιατί τα κεράσματα δεν περισσεύανε ποτέ από τα σπίτια των ανθρώπων που είχαν τις πόρτες τους ανοιχτές για τον ξένο, για τον γείτονα.
