Σε μια χώρα που υπερτερεί η «γήρανση» και «υπεργηρία» του πληθυσμού. Σύμφωνα με έρευνα των Πανεπιστημίων Θεσσαλίας και Πατρών.
22,6% του πληθυσμού της χώρας είναι άνω των 65+
1951 –2021: Σε 70 χρόνια αυξήθηκε ο πληθυσμός της χώρας 3 εκ.
Νεανική εξαίρεση αποτελεί ο νομός μας σε μια χώρα που υπερτερεί η «γήρανση» και «υπεργηρία» του πληθυσμού. Σύμφωνα με έρευνα των Πανεπιστημίων Θεσσαλίας και Πατρών, η Ξάνθη συγκαταλέγεται μεταξύ των τεσσάρων νομών, το δίπολο Αττικής- Βοιωτίας και τον νομό Θεσσαλονίκης, όπου καταγράφονται τα πιο χαμηλά ποσοστά της ηλικιακής ομάδας 65+ και 85+ .Όπως αναφέρουν οι ερευνητές για την Ξάνθη, η ύπαρξη μειονοτικών ομάδων (ιδιαίτερα Ρομά και Πομάκων) με πολύ νεανικούς πληθυσμούς και υψηλότερη του μέσου εθνικού όρου γονιμότητα, αιτιολογούν το χαμηλό ποσοστό των 65+. Σ’ ότι αφορά δε τα μητροπολιτικά κέντρα αυτό οφείλεται στην εσωτερική μετανάστευση των προηγουμένων δεκαετιών, την εγκατάσταση σε αυτά οικονομικών μεταναστών από τις πάλαι ποτέ σοσιαλιστικές χώρες καθώς και νεοεισερχομένων μετά το 2014 αλλοδαπών και αιτιολογούν την «ήπια γήρανση».
Με γερασμένο πληθυσμό οι ηπειρωτικοί νομοί της χώρας
Η γήρανση χαρακτηρίζει κυρίως την ηπειρωτική Ελλάδα με τους ορεινούς της νομούς να καταγράφουν ποσοστά σαφώς υψηλότερα του μέσου εθνικού όρου. Τα στοιχεία της έρευνας που παρουσιάστηκαν από το Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων δείχνουν ότι σε εθνικό επίπεδο, το ποσοστό των 65 και άνω υπερβαίνει πλέον το 22,5%. Κάτω από αυτόν τον μέσο όρο υποκρύπτονται, ωστόσο, σημαντικές χωρικές διαφοροποιήσεις (Χαρτης1). Ειδικότερα, σε μια πολύ μικρή ομάδα έξι νομών το ποσοστό αυτό είναι χαμηλότερο του 20%, ενώ στους μίσους σχεδόν νομούς (25 στους 51 καθώς δεν συμπεριλαμβάνουμε το Άγιον Όρος) οι 65 και άνω υπερβαίνουν το 24%. Σε 11 όμως από αυτούς το ειδικό βάρος των 65+ είναι ιδιαίτερα αυξημένο καθώς υπερβαίνει το 26% (με ακραίες περιπτώσεις την Άρτα και την Ευρυτανία με ποσοστά 32% και 37% αντίστοιχα).
Σε αντίθεση με τους ηπειρωτικούς, όλοι σχεδόν οι νομοί του Αιγαίου είναι πολύ λιγότερο «γερασμένοι». Η ύπαρξη δομών «φιλοξενίας» ανανέωσε προσωρινά τον πληθυσμό του Βορείου Αιγαίου (Χίου, Σάμου, Λέσβου) ενώ η δημογραφική δυναμικότητα του Νοτίου Αιγαίου και των τριών εκ των τεσσάρων νομών της Κρήτης (συγκράτηση του νεανικού τους πληθυσμού και ελαφρώς υψηλότερη γονιμότητα) επιβράδυνε τις τελευταίες δεκαετίες σημαντικά τη «γήρανσή» τους.
Ταυτόχρονα, όπως σημειώνουν οι μελετητές, μια ενδεκάδα νομών με πληθυσμό 828 χιλ. την 1/1/2020 (το 7,7% του συνολικού πληθυσμού και το 21,7% της επιφάνειας της χώρας μας) «προπορεύονται» με περισσοτέρους από 1 στους 4 κάτοικους τους να είναι 65 ετών και άνω, ενώ σε δυο δε από αυτούς -Άρτα και Ευρυτανία- η αναλογία είναι 1 σχεδόν στους 3 με αποτέλεσμα το ποσοστό των ηλικιωμένων τους να είναι σήμερα υψηλότερο ακόμη και από το αναμενόμενο σε εθνικό επίπεδο το 2050!!!
1951 –2021: Σε 70 χρόνια αυξήθηκε ο πληθυσμός της χώρας 3 εκ. – 2021: 22,6% του πληθυσμού της χώρας είναι άνω των 65+
Ο πληθυσμός της Ελλάδας μεταπολεμικά αυξήθηκε κατά 3,0 εκατομμύρια (από 7,69 εκατ. το 1951, σε 10,68 εκατ. το 2021). Η αύξηση αυτή προήλθε αποκλειστικά από την αύξηση των ατόμων ηλικίας 20 ετών και άνω, καθώς το πλήθος όσων είχαν ηλικία 0-19 ετών μειώθηκε κατά περίπου 890 χιλ., ενώ αντιθέτως τα άτομα ηλικίας 20 ετών και άνω αυξήθηκαν κατά 3,93 εκατ. (+84% σε σχέση με το 1951). Ωστόσο, ανάμεσα στο 1951 και το 2021, οι άνω των 65 ετών καθώς και οι άνω των 85 ετών αυξήθηκαν πολύ ταχύτερα από όσους είχαν ηλικία μεταξύ 20 και 64 ετών. Οι 65+ σήμερα (2,41 εκατ.) αποτελούν το 22,6% του συνολικού πληθυσμού, έναντι μόλις 7% το 1951 (520 χιλ.), ενώ οι 85+ (390 χιλ. το 2021) αποτελούν το 3,7% έναντι του 0,4% το 1951 (35 χιλ.). Η μέση και η διάμεση ηλικία του πληθυσμού της Ελλάδας αυξήθηκαν κατά 14,7 έτη η πρώτη (30,0 το 1951, 44,7 σήμερα) και κατά 19,1 η δεύτερη (26,4 το 1951, 45,7 το 2021).
Πριν το 2050 το 1/3 των κατοίκων στους περισσότερους νομούς θα είναι 65+, λένε οι ερευνητές
Σύμφωνα με τους ερευνητές: «Οδεύουμε προς έναν εκρηκτικό συνδυασμό γήρανσης και «υπεργηρίας» σε περισσότερους από έναν στους τέσσερις νομούς της Ελλάδας, γεγονός που σημαίνει ότι θα υπάρχει σε λίγα χρόνια -πολύ πριν το 2050- μια ομάδα νομών στους οποίους το 1/3 του πληθυσμού θα έχει ηλικία 65 ετών και άνω και ταυτόχρονα ένας στους τέσσερις ηλικιωμένους που ζουν εκεί θα είναι 85 ετών και άνω. Λαμβάνοντας, μάλιστα, υπόψη ότι στις μετά το 1970 γενεές παρατηρείται μείωση της γαμηλιότητας και αύξηση των διαζυγίων καθώς και του ποσοστού όσων δεν θα έχουν παιδιά, ένα διαρκώς αυξανόμενο πλήθος ηλικιωμένων θα βρεθεί μετά τα 65 του με πολύ λίγα άτομα στο στενό του οικογενειακό περιβάλλον την τελευταία περίοδο της ζωής του. Το κράτος προνοίας -και όχι η οικογένεια- θα κληθεί επομένως να καλύψει όλο και περισσότερο τις ανάγκες των ατόμων αυτών».
Προβληματισμός στους επιστήμονες – Ζητούν να ληφθούν έγκαιρα μέτρα
Ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Βύρων Κοτζαμάνης μιλώντας στο Αθηναϊκό- Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων τόνισε: «Η δημογραφική γήρανση που είχε υποτιμηθεί επί δεκαετίες, αποτελεί πλέον και στην Ελλάδα ένα από τα κυρία θέματα προβληματισμού. Στον δημόσιο διάλογο, όμως, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται σχεδόν αποκλειστικά στις οικονομικές επιπτώσεις της αύξησης σε εθνικό επίπεδο του ποσοστού και του πλήθους των 65 ετών και άνω, ενώ ελάχιστα συζητείται η «γήρανση μέσα στη γήρανση»- η ταχύτατη δηλαδή αύξηση των 85 ετών και άνω. Τα υψηλά αυτά ποσοστά γήρανσης και «υπεργηρίας» σε μια σειρά νομών της χώρας μας δεν είναι δυνατό να μην μας προβληματίζουν και αν δεν ληφθούν έγκαιρα μέτρα θα βρεθούμε πολύ σύντομα σε μια μη αναστρέψιμη κατάσταση υποθηκεύοντας ταυτόχρονα την κοινωνική, οικονομική και εδαφική μας συνοχή».
Μαριάννα Ξανθοπούλου
