Α. Ένα από τα συμπεράσματα, που πρέπει να έχει εξαχθεί από την δυστυχώς συνεχιζόμενη Ελληνική Κρίση και διαρκώς ανανεούμενη Ύφεση ήδη από το 2010, είναι ότι το Ελληνικό Δημόσιο κυρίως εκ της μη συγγνωστής υπαιτιότητας ή και ανικανότητας των ταγών του επέτρεψε όχι μόνο να … “θεριέψουν” τα χρέη του, αλλά και να μην εισπράττονται τα πάσης φύσεως οφειλόμενα σε αυτό, οι δε οφειλές είτε να παραγράφονται είτε να βαλτώνουν. Αν και η ευρεία και διηνεκής εφαρμογή του διοικητικού και δικαστικού συμψηφισμού των οφειλών υπέρ και κατά του Δημοσίου έχει “πολυδιαφημισθεί” ως πανάκεια, από μόνη της δεν θα επιτύχει πολλά, αν δεν συνδυασθεί απαραιτήτως με την καθιέρωση της υποχρεωτικής ΕΚΤΑΞΗΣ στις οφειλές του Δημοσίου, διότι η υπηρεσιακή ενεργοποίηση των εισπρακτικών μηχανισμών (πχ ΑΑΔΕ) δεν λέει να εκκινήσει. Συνεπώς προς ταχεία αποκατάσταση της ρευστότητας και της εύρυθμης ταμειακής ροής του Δημοσίου εν μέσω της μεγάλης οικονομικής ύφεσης εκ του κορονοϊού και της προϊούσας δυσπραγίας στην Αγορά – πλέον και λόγω των εξωγενών παραγόντων της διεθνούς Οικονομίας, και αφού προηγηθεί η Γνωμοδότηση του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ΝΣΚ) κατ’άρ. 100Α Σ/τος 1975/2019, χρήσιμο και επωφελές για λόγους ευρύτερου δημοσίου συμφέροντος είναι να καθιερωθεί με σκοπό την ανυπέρθετη εφαρμογή του στις οικονομικές σχέσεις όλων των Φορέων του Δημοσίου ο θεσμός της υποχρεωτικής έκταξης κατ’ άρ. 876 – 887 ΑΚ με ειδική τροποποίηση όμως του άρ. 880 ΑΚ.
Β. Στο Αστικό και το Γενικό Ιδιωτικό Δίκαιο έκταξη είναι η τριμερής / τριγωνική οικονομική σχέση, κατά την οποία ο εκτάσσων (αυτός που έχει να εισπράξει) εγχειρίζει και παραδίδει στον λήπτη (σε εκείνον, υπέρ του οποίου γίνεται η έκταξη και που πρέπει να εισπράξει από τον εκτάσσοντα) ένα έγγραφο, με το οποίο εξουσιοδοτείται ο λήπτης να εισπράξει στο όνομα του από τον εκτασσόμενο (τον οφειλέτη του εκτάσσοντος) μία παροχή από χρήματα ή άλλα αντικαταστατά πράγματα και ο εκτασσόμενος να τά καταβάλλει στον λήπτη για λογαριασμό του εκτάσσοντος.
Προς διευκόλυνση ας αναφερθούν παραδείγματα : ο προμηθευτής έχει να λάβει από το Δημόσιο, αλλά χρωστά στο ΙΚΑ/e-ΕΦΚΑ, λαμβάνει έγγραφο έκταξης του Δημοσίου, τό παραδίδει στο ΙΚΑ/e-ΕΦΚΑ, το μεν Δημόσιο εξοφλεί τον προμηθευτή, ο δε προμηθευτής τον e-ΕΦΚΑ, ενώ ο e-ΕΦΚΑ θα τά βρει με το Δημόσιο ενδοστρεφώς. Ετερο παράδειγμα : το Δημόσιο χρωστά στον εργολήπτη, ο εργολήπτης χρωστά στην Τράπεζα, το Δημόσιο παραδίδει έγγραφο περί έκταξης στον εργολήπτη, ο οποίος το παραδίδει στην Τράπεζα, και το μεν Δημόσιο εξοφλεί, ο δε εργολήπτης τακτοποιεί την Τράπεζα, εάν έχει και άλλα χρέη απέναντί της. Τρίτο παράδειγμα συμψηφισμού και έκταξης : ο προμηθευτής έχει να λάβει από το Δημόσιο, αλλά χρωστά ΦΠΑ, ενώ χρωστά και στον e-ΕΦΚΑ, πρώτα συμψηφίζεται ό,τι είναι δυνατόν για το ΦΠΑ, για δε το υπόλοιπο παραδίδει έγγραφο έκταξης στον e-ΕΦΚΑ, έτσι το Δημόσιο εξοφλεί και εξοφλείται και ο e-ΕΦΚΑ θα τά βρει με τό Δημόσιο.
Γ. Η υποχρεωτική έκταξη ενδείκνυται για την απλοποίηση των συμβατικών σχέσεων του Δημοσίου ως μέσο αζήμιας και πλήρους κατά περίπτωση εξόφλησης των οφειλών του προς ιδιώτες και άλλους πιστωτές : ο εκτάσσων (Δημόσιο) θα μπορεί να συντάσσει και να διαθέτει ελεύθερα προς τους λήπτες (τρίτους προμηθευτές και άλλους πιστωτές/δανειστές του) μονομερώς και άνευ της συγκατάθεσης αυτών ελεύθερα και περαιτέρω μεταβιβάσιμα έγγραφα για παροχές σε χρήμα ή άλλα αντικαταστατά πράγματα (πχ προϊόντα σε τελωνειακές αποθήκες ή αποθέματα σε αποθήκες γεωργικών ή άλλων συνεταιρισμών) καταβλητέες από τον εκτασσόμενο (οφειλέτη του Δημοσίου) χωρίς την ένσταση αρνήσεώς του κατ’άρ. 880 ΑΚ και με την ταυτόχρονη υποχρέωση του εκτασσομένου για την αποδοχή της καταβολής. Η υποχρεωτική έκταξη – σε συνδυασμό με τον ευρύ συμψηφισμό απαιτήσεων του Δημοσίου – μπορεί να περιορίσει άμεσα το δημόσιο χρέος και τα τρέχοντα ελλείμματα κατά μεγάλο ποσοστό, αφού σχεδόν αυτόματα και μονομερώς διαγράφει λογιστικώς και ταμειακώς μεγάλο τμήμα τους και όχι σε καμμία περίπτωση επί ζημία του ιδίου ή των ιδιωτών αντισυμβαλλομένων του.
Δ. Η υλοποίηση της πρότασης περί την καθιέρωση της υποχρεωτικής έκταξης δεν έχει την ανάγκη νομοθετικής πρωτοβουλίας ή κανονιστικής πράξης, αφού ή πρόταση αφορά ήδη κείμενες διατάξεις σε ισχύ από το 1940/1946 (!), ενώ θα αποφέρει από την πρώτη στιγμή όφελος και αισθητή ελάφρυνση στα δημόσια οικονομικά και ταμειακή ρευστότητα, ενώ δεν χρειάζεται καν ψηφιακή υποστήριξη λόγω της ευκολίας της, οπότε και το κόστος της όλης διαδικασίας είναι ΜΗΔΕΝΙΚΟ για το Δημόσιο.
Ιωάννης Ελ. Κυμιωνής,
Δικηγόρος ΔΣΑ-ΔΝΥ ΟΑΕΔ,
LL.M., LL.M., ΥΔ Παντείου Πανεπιστημίου
