Α. Το τοπίο της Δημόσιας Διοίκησης, όπως έχει διαμορφωθεί στην μετα-μνημονιακή Ελλάδα υπό το φως των προνοιών του Επιτελικού Κράτους από το 2019, ποτέ πιά δεν θα είναι το ίδιο με την εικόνα αυτής στο μακρινό, μα και συμβολικά απωθημένο, 2010. Το σύνολο των διεθνών, κοινοτικών και μνημονιακών, υποχρεώσεων της Χώρας μας με ορίζοντα πιά το 2027 ένεκα των αυξημένων απαιτήσεων διαυγούς και αποτελεσματικής λειτουργίας του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας επιβάλλουν τον αυστηρό συντονισμό της δράσης των Νομικών Υπηρεσιών του Ελληνικού Δημοσίου, των Φορέων Γενικής Κυβέρνησης και των λοιπών Υπηρεσιών και Αρχών της Δημόσιας Διοίκησης με σκοπό την προστασία του δημοσίου συμφέροντος. Μόνος ρεαλιστικός τρόπος άμεσης και ενιαίας αντιμετώπισης των πάσης φύσεως νομικών ζητημάτων του Δημοσίου είναι η ίδρυση στο Υπουργείο Οικονομικών ενιαίας οργανωτικής μονάδας σε επίπεδο Ειδικής Γραμματείας Νομικών Υπηρεσιών της Διοίκησης.
Β. Από τα στατιστικά αποτελέσματα της πρώτης απόπειρας απογραφής του στενού Δημοσίου Τομέα [ΔΤ] (Ιούλιος 2010) [χωρίς τους τότε καλλικρατικούς ΟΤΑ και τον ευρύτερο ΔΤ] είχε προκύψει ότι απασχολούνταν στο Δημόσιο ως Έμμισθοι Δικηγόροι 1.013 Δικηγόροι. Ο αριθμός αυτός ήδη από τότε είχε αμφισβητηθεί, διότι βασίμως όλοι διατείνονταν ότι αυτός θα ήταν τουλάχιστον διπλάσιος μετά την απογραφή των ΟΤΑ και του λοιπού ΔΤ.
Εάν προστεθεί και ο – άγνωστος ως μη καταγραφείς – αριθμός των μετακλητών υπαλλήλων του στενού ΔΤ, αλλά και των ΟΤΑ και του ευρύτερου ΔΤ, που έχουν την ιδιότητα των Δικηγόρων (με ή χωρίς αναστολή), καθώς και των εξωτερικών συνεργατών ή των διοριζομένων συστηματικώς ή μεμονωμένως για τον χειρισμό Υπόθεσης ανά Φορέα στην Χώρα, αλλά και των Ειδικών Νομικών Υπηρεσιών κατά Υπουργείο, το πρόβλημα περιπλέκεται πολύ και βαθέως έως σήμερα.
Σε όλο αυτόν τον αριθμό πρέπει να προστεθούν οι υπηρετούντες σήμερα στο Δημόσιο Νομικοί Επιστήμονες ως Υπάλληλοι δημοσίου ή ιδιωτικού Δικαίου [ΠΕ 13 ή ΠΕ 79] ή ως στελέχη του είτε ως απόφοιτοι της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης είτε υπό άλλο ειδικό καθεστώς (πχ ως Υπεύθυνοι Προσωπικών Δεδομένων (ΥΠΔ) κατά τον ΓΚΠΔ/2016). Κυρίως όμως την βάση για όποιο σχεδιασμό αποτελούν τα Μέλη του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ΝΣΚ) με την ειδική θέση, που κατά το άρ. 100Α Σ/τος 1975/2019 επιφυλάσσεται σε αυτά.
Ωστόσο όλος αυτός ο άγνωστος, μα ζωτικά απαραίτητος, για την προστασία των συμφερόντων του Δημοσίου αριθμός Νομικών Συνεργατών [ΝΣΚ – Εμμισθοι Δικηγόροι – Συνεργάτες – ιδιώτες Δικηγόροι – μετακλητοί υπάλληλοι – αποσπασμένοι υπάλληλοι] ελλείψει κεντρικού συντονισμού, σχεδιασμού και προγραμματισμού λειτουργεί εν τοις πράγμασι μερικώς, αποσπασματικώς και τελικώς όχι υπέρ της Δημόσιας Διοίκησης εν όλω και τελικώς ίσως και προς ζημία του Δημοσίου κατά περίπτωση.
Γ. Η απογραφή των Νομικών Συνεργατών των Φορέων όλου του ΔΤ είναι αδήριτη ανάγκη, ειδικώς αφού η Ενιαία Αρχή Πληρωμών δεν έχει λειτουργήσει με πληρότητα ακόμα. Στην διάθεση κανενός δεν υπάρχουν στοιχεία με ευκρίνεια και βεβαιότητα για το περιεχόμενο των Συμβάσεων είτε Εντολής είτε Συνεργασίας των Δικηγόρων με τους Φορείς ΔΤ (ύπαρξη έγγραφων Συμβάσεων, προτυποποιημένοι όροι και διαφανής τρόπος επιλογής, πάγιοι όροι αξιολόγησης, οικονομικοί όροι και συμφωνίες περί το σύνολο των πραγματικών απολαβών από την θέση, μία ή περισσότερες κύριες και επικουρικές ασφαλίσεις, ασυμβίβαστα και κωλύματα, επίπεδο σπουδών και διαρκής επιμόρφωση και κατάρτιση των Νομικών Συνεργατών, όροι και αυτοδίκαιη αποχώρηση από την θέση κατά Νόμον, πολυθεσία κτλ), ενώ καμία νομοθετική ή κανονιστική διάταξη ή άλλου είδους ρήτρα δεν ισχύει για την ασφάλιση αστικής ευθύνης και επαγγελματικού κινδύνου προς πάσης φύσεως αποζημίωση του Δημοσίου στην περίπτωση πλημμελούς εκπλήρωσης των καθηκόντων των Εντολοδόχων του.
Η ίδρυση στο Υπουργείο Οικονομικών σε επίπεδο Ειδικής Γραμματείας Νομικών Υπηρεσιών της Διοίκησης [μακράν πάντως του ισχύσαντος και ανεπιτυχώς λειτουργήσαντος ομώνυμου «προτύπου» της περιόδου 1984-1990] είναι πρόσφορη λύση κατόπιν διαβούλευσης ιδίως με την Ολομέλεια Προέδρων Δικηγορικών Συλλόγων της Χώρας. Επικεφαλής Ειδικός Γραμματέας της νέας Υπηρεσίας λόγω των αναγκών σε κύρος για την θέση και εξοικείωσης στα ζητήματα υπεράσπισης των συμφερόντων του Δημοσίου, αλλά και των απαραίτητων θεσμικών ισορροπιών, μπορεί να αναλαμβάνε ι διατελέσας Εισαγγελέας του Αρείου Πάγου ή Γενικός Επίτροπος Επικράτειας στο Ελεγκτικό Συνέδριο επί θητεία με δυναμισμό και αντίστοιχο χαρακτήρα. Ο βασικός και μόνιμος κορμός της προτεινόμενης Ειδικής Γραμματείας φυσικά θα είναι το Σώμα και όλα τα εν ενεργεία Μέλη του ΝΣΚ, το οποίο θα διατηρεί και τον συνταγματικό – επιτελικό – ρόλο του, ενώ θα έχει την κύρια ευθύνη για τις αντιδικίες εκτός Ελλάδας.
Στην Ειδική Γραμματεία θα μπορεί να λειτουργεί Επιτελική Μονάδα για τον συντονισμό των ενεργειών για την όλη νομική προστασία του Δημοσίου, καθώς και των στελεχών του, με την αποστολή Κατευθυντήριων Οδηγιών και Εγκυκλίων προς ομοιόμορφο και εναρμονισμένο χειρισμό των όμοιων Υποθέσεων του Δημοσίου, προς όμοια παράσταση στις Πρότυπες/Πιλοτικές Δίκες κατά ΚΠολΔ και ΚΔΔμίας, προς παράσταση ενώπιον των Ανωτάτων Δικαστηρίων της Χώρας και ενώπιον Δικαστηρίων και Οργάνων εκτός Ελλάδας, προς κωδικοποίηση και ταξινόμηση των νομολογιακών δεδομένων στις αντιδικίες, δικαστικές και διαιτητικές, υπέρ και κατά του Δημοσίου, προς καταγραφή των δεσμεύσεων του Δημοσίου από τα δεδικασμένα και τα όρια αυτών, προς έλεγχο των προθεσμιών και των παραγραφών υπέρ και κατά του Δημοσίου, προς υποβολή ερωτημάτων προς Γνωμοδότηση του ΝΣΚ, προς καταγραφή των αξιώσεων, των απαιτήσεων, των προσδοκιών και των δικαιωμάτων παντός είδους του όλου Δημοσίου, προς καταγραφή των εμπειριών από την λειτουργία των Φορέων και των Υπηρεσιών (περιπτώσεις κακής Διοίκησης και αδιέξοδων συναρμοδιοτήτων, υπηρεσιακών παρατυπιών, αλλά και τυχόν καλών πρακτικών προς διάδοση) και υποβολή Προτάσεων προς την Γενική Γραμματεία Κυβέρνησης, καθώς και Εξαμηνιαίων Εκθέσεων.
Πέραν του θεσμικού ρόλου η προτεινόμενη Μονάδα θα καταγράφει και τις ανάγκες του Δημοσίου σε Νομικούς Συνεργάτες, για να επιλύονται τα τυχόν παρουσιαζόμενα προβλήματα και κενά με ενδοϋπηρεσιακή κινητικότητα.
Γ. Το όφελος της Δημόσιας Διοίκησης και τελικώς της Χώρας από την πρόταση είναι προφανές, ενώ το κόστος είναι σχεδόν μηδενικό για το Δημόσιο, η δε εξοικονόμηση πόρων ήδη από την πρώτη οικονομική χρήση θα αφήσει έκπληκτους … όλους!
Ιωάννης Ελ. Κυμιωνής,
Δικηγόρος ΔΣΑ – Εμμισθος Δικηγόρος [Τμήματος Δικαστηρίων]
ΔΝΥ [Διεύθυνσης Νομικών Υπηρεσιών] ΟΑΕΔ,
LL.M., LL.M., ΥΔ Παντείου Πανεπιστημίου
