Με λόγια και τέχνες
Για να μιλήσει κανείς για την Καπναποθήκη του Οθωμανικού Μονοπωλίου καπνού στην Ξάνθη, το γνωστό Π, μπορεί να ξεκινήσει από πολλές αφετηρίες.
Μπορεί να μιλήσει από ιστορική πλευρά και να αναφερθεί στη δημιουργία της λίγο πριν το 1890, από την τότε Οθωμανική διοίκηση και την πολυεθνική κοινοπραξία τραπεζών με το όνομα Régie Co-intéressé des Tabacs de l’ Empire Ottoman.
Αρχαιολόγος-μουσειολόγος-ξεναγός
Ή από οικονομική πλευρά και να μιλήσει για τα φημισμένα χρυσόφυλλα του καπνού της Ξάνθης, που αποθηκεύονταν και τύχαιναν επεξεργασίας εκεί και που η ποιότητά τους έφερε πλούτο στην περιοχή και δικαιολόγησε τον χαρακτηρισμό μιας ολόκληρης εποχής ως belle époque!
Ή από αρχιτεκτονική πλευρά και να μιλήσει για τους Ηπειρώτες μάστορες, που τιθάσευαν την πέτρα, που έδρασαν και στην περιοχή μας και έχτισαν τη μεγαλύτερη καπναποθήκη εκείνη την εποχή στα Βαλκάνια.
Ή από κοινωνική πλευρά και να μιλήσει για τους εκατοντάδες καπνεργάτες και καπνεργάτριες, διαφόρων ηλικιών, που πέρασαν τις πόρτες του Π και δούλεψαν σκληρά για το μεροκάματο.
Ή από ερευνητική πλευρά και να μιλήσει για τους ιστοριοδίφες, ερευνητές, ακαδημαϊκούς ποικίλων κλάδων, που συνεχίζουν να μελετούν σήμερα αρχεία, δημοσιεύσεις, μαρτυρίες και να προσπαθούν να αποκαλύψουν και να ερμηνεύσουν ακόμα ένα κομμάτι του πρόσφατου παρελθόντος.
Το μόνο σίγουρο είναι, απ’ όποια πλευρά κι αν ξεκινήσει η αφήγηση, δε θα αφορά σε τίποτα άλλο παρά σε ιστορίες ανθρώπων. Ανθρώπων διαφορετικής οικονομικής κατάστασης, θρησκεύματος ή επαγγέλματος κ.ά., πάντως ανθρώπων. Ανθρώπων που, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, καθόρισαν ή επηρέασαν ή επηρεάστηκαν από αυτό το κτίριο, το οποίο σώθηκε μέχρι τις μέρες μας και στέκει ακόμα ανάμεσά μας.
Μετά από μια πορεία περισσότερων από 130 χρόνων και πολλών αλλαγών στο ιδιοκτησιακό καθεστώς, το Π (ή αλλιώς Ρεζή των παλιών Ξανθιωτών) ανήκει σήμερα στον Δήμο Ξάνθης, δηλαδή σε όλους τους πολίτες.
Εκεί στεγάζονται η Διεύθυνση Δόμησης του Δήμου Ξάνθης καθώς και το Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης και Παράδοσης, στο οποίο έχει παραχωρηθεί από την Καπναποθήκη η βόρεια πλευρά, τμήμα της οποίας έχει αναπαλαιωθεί και αξιοποιείται ως ένας από τους σημαντικότερους πολιτιστικούς πολυχώρους της πόλης.
Εν όψει των ξεναγήσεων που θα γίνουν τα Σάββατα του Απρίλη στο Π, με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Μνημείων, τα σχετικά κείμενα που δημοσιεύονται στην εφημερίδα Εμπρός για την Καπναποθήκη Π συνοδεύονται και κοσμούνται από έργα τέχνης. Είναι μερικά μόνο από όσα έχουν έμπνευση τον καπνό και τις καπναποθήκες, επιλογές της γράφουσας. Στο παρόν κείμενο οι δύο ζωγραφικοί πίνακες που το συνοδεύουν είναι της κυρίας Γαρυφαλλιάς Μπαρή και απεικονίζουν δύο βασικές εργασίες της αγροτικής επεξεργασίας του καπνού, το βελόνιασμα και το παστάλιασμα.
Καπναποθήκη Π, λοιπόν, από διαφορετικές πλευρές, με λόγια και τέχνες!
Η Γαρυφαλλιά Μπαρή
Η λαϊκή ζωγράφος από τη Θράκη αποτυπώνει στον καμβά της όσα έζησε στη ζωή της, αγροτικές ασχολίες, ανθρώπους, μνήμες και κτίρια από την περιοχή. Ανάμεσα στα έργα της δε θα μπορούσαν να λείπουν αυτά με αναφορές στις εργασίες του καπνού. Με τον μοναδικό τρόπο της και με ζωηρά χρώματα παριστάνονται το φύτεμα, το σπάσιμο, το βελόνιασμα, το παστάλιασμα. Ο ανθρώπινος κόπος, που σχετίζεται με την καλλιέργεια του καπνού, μεταφράζεται σε σχήματα και χρώματα. Μπορείτε να δείτε κι άλλα σχετικά έργα ακολουθώντας τη ζωγράφο στα κοινωνικά δίκτυα.
Το κείμενο δημοσιεύεται στο πλαίσιο του αφιερώματος και των δωρεάν ξεναγήσεων στην Καπναποθήκη Π τον Απρίλιο του 2022 από το Ίδρυμα Θρακικής Τέχνης & Παράδοσης και την Εφημερίδα “Εμπρός” για τη Διεθνή Ημέρα Μνημείων (18/4).
