Συνέντευξη με τον εξειδικευμένο μαιευτήρα-χειρουργό γυναικολόγο Χρήστο Παππά για τα θέματα γονιμότητας και την εξωσωματική γονιμοποίηση
Χ. Παππάς: «Κάθε περίπτωση την προσεγγίζουμε απολύτως εξατομικευμένα, γιατί κάθε ζευγάρι είναι ξεχωριστό»
Χιλιάδες ζευγάρια στη χώρα μας έρχονται καθημερινά αντιμέτωπα με προβλήματα γονιμότητας και αναζητούν επιστημονική καθοδήγηση, ώστε να καταφέρουν να γίνουν γονείς. Η υπογονιμότητα είναι μια κατάσταση η οποία επιβαρύνει ψυχολογικά τα ζευγάρια και γι’ αυτό η σχέση με τον γιατρό πρέπει να διέπεται από εμπιστοσύνη και αίσθημα ασφάλειας ώστε να διασφαλιστεί η βέλτιστη πρόγνωση.
Ο Δρ. Χρήστος Παππάς, Μαιευτήρας – Χειρουργός Γυναικολόγος με εξειδίκευση στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, διατηρεί ιατρείο γονιμότητας στην πόλη μας. Με συνέντευξή του στο «Ε» δίνει σημαντικές πληροφορίες για τις συχνότερες αιτίες υπογονιμότητας και αναλύει τις δυνατότητες που προσφέρει σήμερα η επιστήμη για την αντιμετώπισή τους. Τονίζει, ότι η εξελισσόμενη τεχνολογία σε συνδυασμό με την εξατομικευμένη θεραπεία και την ολιστική προσέγγιση του προβλήματος, μακριά από στερεότυπα ή ταμπού, μπορούν να προσφέρουν καταλυτικές επιλογές σε όσους επιθυμούν να γίνουν γονείς. Άλλωστε είναι γνωστό ότι η χώρα μας είναι από τις κορυφαίες παγκοσμίως στην παροχή ιατρικών υπηρεσιών στον τομέα αυτό, γι’ αυτό και πολίτες απ΄όλο τον κόσμο συχνά επιλέγουν τους ιατρούς και τα κέντρα αναπαραγωγής της Ελλάδας.
“E”: Πότε ένα ζευγάρι θα πρέπει να ζητήσει τη γνώμη ειδικού για θέματα γονιμότητας;
Χ.Π.: Το ζευγάρι θα πρέπει να επισκεφθεί ειδικό γιατρό εφόσον για ένα τουλάχιστον χρόνο προσπαθεί συστηματικά και δεν επιτυγχάνει κύηση. Κι όταν λέμε «προσπαθεί» εννοούμε να έχει συστηματικές σεξουαλικές επαφές στη διάρκεια των γόνιμων ημερών της γυναίκας.
“E”: Πόσο συχνά εμφανίζονται προβλήματα γονιμότητας;
Χ.Π.: Στη χώρα μας και στον υπόλοιπο δυτικό κόσμο 1 στα 6 ζευγάρια που τείνει να γίνει 1 στα 5, δηλαδή περίπου το 15-20% θα χρειαστεί να επισκεφθεί ένα ειδικό ή μία κλινική για να λάβει συμβουλές για θέματα γονιμότητας.
“E”: Η υπογονιμότητα σχετίζεται με το φύλο;
Χ.Π.: Η συχνότητα είναι ίδια και στα δύο φύλα. Από το σύνολο των υπογόνιμων ζευγαριών περίπου 25-30% αφορούν τη γυναίκα, ένα παρόμοιο ποσοστό αφορά στους άνδρες, ένα 10-15% αφορά και τους δύο και σε ένα ποσοστό 20% περίπου δεν ανευρίσκεται κάποια συγκεκριμένη αιτία (ανεξήγητη υπογονιμότητα).
“E”: Ποιες είναι οι συχνότερες αιτίες υπογονιμότητας στους άνδρες;
Χ.Π.: Οι κυριότερες αιτίες υπογονιμότητας για τους άνδρες είναι οι διαταραχές στις παραμέτρους που χαρακτηρίζουν την δυναμική του σπέρματος (στον αριθμό, την κινητικότητα, την μορφολογία ή συνδυασμό αυτών), η στυτική δυσλειτουργία, η συγγενής ή επίκτητη αδυναμία παραγωγής σπέρματος κλπ.
“E”: Ποιες είναι οι συχνότερες αιτίες υπογονιμότητας στις γυναίκες;
Χ.Π.: Οι συχνότερες αιτίες υπογονιμότητας στις γυναίκες αφορούν τις σάλπιγγες (μη διαπερατές σάλπιγγες λόγω φλεγμονών, χειρουργικών επεμβάσεων κλπ), παθολογίες της μήτρας (πολύποδες, ινομυώματα, συγγενείς διαμαρτίες κλπ), διαταραχές στην ωορρηξία, ενδομητρίωση, πολυκυστικές ωοθήκες, γενετικές ανωμαλίες και άλλες σπανιότερες καταστάσεις . Επίσης η ηλικία είναι σημαντικότατος παράγοντας που καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την αναπαραγωγική ικανότητα της γυναίκας. Ο δυτικός τρόπος ζωής οδηγεί τις γυναίκες στο να ξεκινήσουν την οικογένεια όλο και πιο αργά. Ωστόσο, η αναπαραγωγική περίοδος της γυναίκας είναι συγκεκριμένη, σε αντίθεση με τους άνδρες. Το βιολογικό προφίλ της κάθε γυναίκας παίζει σημαντικό ρόλο γι΄αυτό και θα πρέπει να βλέπουμε εξατομικευμένα την κάθε περίπτωση.
“E”: Κατά πόσο επηρεάζει την υπογονιμότητα το στρες και η διατροφή;
Χ.Π.: Γενικά η φροντίδα του σώματος παίζει σημαντικό ρόλο. Η γονιμότητα είναι ένα πολυπαραγοντικό θέμα, επομένως η ποιότητα ζωής ενισχύει σωματικά και ψυχολογικά την υγεία και τη δυναμική του οργανισμού.
“E”: Ποιες είναι οι διαγνωστικές εξετάσεις για τους άνδρες;
Χ.Π.: Για τον άνδρα τα πράγματα είναι πιο απλά. Ένα λεπτομερές ιατρικό ιστορικό και ένα σπερμοδιάγραμμα μας δίνουν πολλές πληροφορίες για την αναπαραγωγική του δυναμική. Πέρα απ΄αυτό, υπάρχουν περιπτώσεις όπου αδυναμίες του σπέρματος δεν αποτυπώνονται στο κοινό σπερμοδιάγραμμα οπότε θα χρειαστούν πιο εξειδικευμένες εξετάσεις.
“E”: Τι διερεύνηση πρέπει να κάνουν οι γυναίκες;
Χ.Π.: Αφού ληφθεί ένα λεπτομερές ατομικό και οικογενειακό ιατρικό ιστορικό, ένα διακολπικό υπερηχογράφημα, μία υστεροσαλπιγγογραφία και ένας ορμονολογικός έλεγχος δίνουν σημαντικές πληροφορίες για την γονιμοποιητική ικανότητα της γυναίκας.
“E”: Ποιες μέθοδοι υποβοηθούμενης αναπαραγωγής υπάρχουν;
Χ.Π.: Η θεραπεία είναι πάντα εξατομικευμένη. Κάθε ζευγάρι είναι διαφορετικό και η προτεινόμενη θεραπεία θα πρέπει να εξασφαλίζει την μέγιστη δυνατή πρόγνωση. Ξεκινώντας από τα ζευγάρια που έχουν ανεξήγητη υπογονιμότητα μία συστηματική παρακολούθηση της ωορρηξίας που γίνεται με διακολπικό υπερηχογράφημα και καθοδήγηση του ζευγαριού για συγκεκριμένες ημέρες σεξουαλικών επαφών, πολύ συχνά δίνει αποτέλεσμα. Εάν αυτό δεν αποδώσει, συνεχίζουμε με ενδομήτρια σπερματέγχυση. Είναι μία απλή και ανώδυνη μέθοδος, διαρκεί λίγα λεπτά και διπλασιάζει την πιθανότητα σύλληψης σε σχέση με την φυσική επαφή. Μπορεί να γίνει σε φυσικό κύκλο ή με την χρήση φαρμάκων (στατιστικά πιο αποτελεσματική).
“E”: Πόσο ασφαλή είναι τα φάρμακα της εξωσωματικής γονιμοποίησης;
Χ.Π.: Τα φάρμακα και τα σύγχρονα πρωτόκολλα που χρησιμοποιούμε στην υποβοηθούμενη αναπαραγωγή έχουν κάνει τις θεραπείες πολύ απλές, σύντομες και εξαιρετικά ασφαλείς. Διαρκούν μόλις 8-10 μέρες, δεν έχουν επιπλοκές ούτε παρενέργειες και κατά την διάρκεια της θεραπείας οι γυναίκες δεν έχουν περιορισμούς στις δραστηριότητες και τον τρόπο ζωής τους. Σε κάποιες περιπτώσεις ωστόσο, σε γυναίκες με συγκεκριμένο ιατρικό ιστορικό, χρειάζεται να ακολουθήσουμε συγκεκριμένα πρωτόκολλα για να εξασφαλίσουμε την αποφυγή τυχόν επιπλοκών.
“E”: Ποιες είναι οι νεότερες εξελίξεις στον τομέα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής;
Χ.Π.: Η εξέλιξη της τεχνολογίας συμπαρασύρει και τον τομέα ιατρικής επιστήμης και κατά συνέπεια και της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Μία από τις σημαντικότερες εξελίξεις των τελευταίων ετών είναι η κρυοσυντήρηση των γαμετών δηλ. ωαρίων, σπερματοζωαρίων και εμβρύων. Η νέα μέθοδος κρυοσυντήρησης, αυτή της υαλοποίησης (vitrification), άνοιξε μια νέα εποχή προσφέροντας την δυνατότητα σε άνδρες και γυναίκες να κρυοσυντηρήσουν το γενετικό τους υλικό, για ιατρικούς ή κοινωνικούς λόγους, και να το χρησιμοποιήσουν στο μέλλον. Γυναίκες και άνδρες που νόσησαν από καρκίνο και πρόκειται να υποβληθούν σε θεραπείες οι οποίες είναι ιδιαίτερα επιβαρυντικές (χημειοθεραπεία), μπορούν πλέον να διατηρήσουν την ελπίδα για την απόκτηση ενός παιδιού. Επίσης, γυναίκες οι οποίες βρίσκονται σε ηλικίες μετά τα 30 και δεν έχουν στα άμεσα σχέδιά τους την τεκνοποίηση μπορούν να διατηρήσουν την γονιμότητά τους με την μέθοδο αυτή. Μετά την κρυοσυντήρηση, το γενετικό υλικό δεν χάνει καθόλου από την δυναμική του και εξασφαλίζει την ίδια υψηλή πρόγνωση όπως την ημέρα που κρυοσυντηρήθηκε.
Μία άλλη σημαντικότατη εξέλιξη των τελευταίων ετών είναι η μέθοδος της προεμφυτευτικής διάγνωσης. Με τον τρόπο αυτό μπορούμε πλέον να ελέγχουμε τα έμβρυα στο εργαστήριο για γενετικά νοσήματα. Υπάρχουν κληρονομικές και μη, γονιδιακές και χρωμοσωμικές παθήσεις οι οποίες μπορούν να διαγνωσθούν με βιοψία των εμβρύων στο εργαστήριο και με τον τρόπο αυτό να διασφαλίσουμε την εμβρυομεταφορά υγιών εμβρύων.
“E”: Τι είναι η δωρεά ωαρίου και σπέρματος;
Χ.Π.: Γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας, σε εμμηνόπαυση, με ωοθηκική δυσλειτουργία ή γυναίκες που μετά από χειρουργική επέμβαση δεν έχουν τις ωοθήκες τους μπορούν να αποκτήσουν παιδί με την μέθοδο της δωρεάς ωαρίου. Επιλέγονται ωάρια από δότριες νεαρής ηλικίας οι οποίες έχουν κάνει έναν λεπτομερή έλεγχο για την γονιμότητά τους καθώς και για λοιμώδη νοσήματα, γονιδιακές και χρωμοσωμικές ασθένειες, ψυχικές ασθένειες κλπ. Στην Ελλάδα η δωρεά ωαρίου είναι ανώνυμη (οι δότριες επιλέγονται από τις μονάδες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής) και το όριο ηλικίας των γυναικών που έχουν το δικαίωμα να γίνουν λήπτριες πρόσφατα ανέβηκε στα 52 έτη.
Αντίστοιχα, άνδρες με αζωοσπερμία (δεν ανευρίσκονται σπερματοζωάρια στην εκσπερμάτωση και σε βιοψία όρχεων) έχουν την δυνατότητα να επιλέξουν σπέρμα από υγιής δότες (τράπεζες σπέρματος) οι οποίοι είναι επίσης νεαρής ηλικίας και ελέγχονται για την γονιμότητά τους.
“E”: Επηρεάζει η λοίμωξη από τον κορωνοϊό την γονιμότητα;
Χ.Π.: Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι η λοίμωξη από τον κορονοϊό επηρεάζει την γονιμότητα. Επίσης, ο κίνδυνος μετάδοσης της λοίμωξης εγκύου γυναίκας που προσβλήθηκε από τον ιό προς το έμβρυο είναι εξαιρετικά χαμηλός.
“E”: Επηρεάζουν τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού την γονιμότητα;
Χ.Π.: Τα εμβόλια κατά του κορονοϊού είναι ασφαλή, προστατεύουν από την λοίμωξη η οποία μπορεί να δημιουργήσει σοβαρές επιπλοκές και ο μηχανισμός δράσης τους είναι τέτοιος ώστε ΔΕΝ επηρεάζει την γονιμότητα της γυναίκας και του άντρα σύμφωνα με τα νεότερα επιστημονικά δεδομένα. Ειδικά οι γυναίκες που προορίζονται να γίνουν μητέρες θα πρέπει να εμβολιαστούν για να διασφαλίσουν μία ασφαλή και ανεπίπλεκτη εγκυμοσύνη.
