Όταν ακούμε την λέξη παλιγγενεσία, το μυαλό μας πάει στο ότι το έθνος των Ελλήνων ξαναγεννιέται. Πράγματι, είναι πολύ σωστή τούτη η σκέψη, πώς όμως και από που ξαναγεννιέται το έθνος; Υπήρχε από πριν και κάποια στιγμή μέσα στο ιστορικό παρελθόν χάθηκε;
Η απάντηση στα δύο αυτά ερωτήματα είναι πως κατά κάποιον τρόπο ναι και αν ναι, από πότε υπήρχε και πως;
Η απάντηση βρίσκεται στην αρχαιότητα όταν τα ελληνικά φύλα κάποια στιγμή ενώθηκαν στην εκστρατεία εναντίον της Τροίας ή ακόμη και όταν χρειάστηκε να ενωθούν για να αντιμετωπίσουν τους Πέρσες, τα παραδείγματα είναι πολλά.
Ήταν έθνος τότε όλα τα ελληνικά φύλα; Σαφώς κατηγορηματικά όχι.
Τότε πως μπορούμε να επικαλεστούμε ότι υπήρχε κάτι κοινό μεταξύ τους, που να τους αποδίδει μια εθνοτική ας πούμε οντότητα;
Τρία βασικά χαρακτηριστικά είναι αυτά που με σημερινούς όρους μπορεί κάποιος να επικαλεστεί ότι πράγματι αυτό είναι ένα έθνος: α) Το ομόγλωσσον, β) το ομότροπον και γ) το ομόθρησκον.
Πράγματι οι αρχαίοι Έλληνες είχαν κοινή γλώσσα, κοινή θρησκεία και κοινά ήθη και έθιμα σε όλες σχεδόν τις πόλεις-κράτη. Τότε βέβαια επικαλούνταν και το ομόαιμον, αλλά αυτό θα το δούμε παρακάτω.
Έτσι φτάσαμε στην ελληνική επανάσταση του 1821 που ήταν σαφώς επηρεασμένη από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό και την Γαλλική επανάσταση, όπου ήθελε τον άνθρωπο ενάντια σε κάθε μορφή τυραννίας. Εδώ φτάνουμε στο σημείο να πούμε ότι το έθνος παλιγεννάται με αναγωγή στο ένδοξο παρελθόν της αρχαιότητας. Πώς μπορεί να σταθεί αυτό μετά από δύο σχεδόν χιλιετίες προσμίξεων με Ρωμαίους, Σλάβους, Γερμανικά φύλα, Ούννους, Λατίνους και Οθωμανούς Τούρκους;
Η απάντηση και πάλι βρίσκεται στα τρία βασικά χαρακτηριστικά: Η κοινή ελληνική γλώσσα, τα ίδια ήθη και έθιμα από την αρχαιότητα και φυσικά η ίδια θρησκεία (μόνο που εδώ αντί του αρχαίου δωδεκάθεου, έρχεται να πάρει τη θέση του ο χριστιανισμός).
Άρα, υπάρχουν τα στοιχεία εκείνα που οι άνθρωποι που ζουν στον ίδιο χώρο, μπορούν να ελπίζουν σε ένα έθνος που ξαναγεννιέται από την αρχαιότητα, μιας και εκείνη την εποχή το ρεύμα του Νεοκλασικισμού δεν άφησε ανεπηρέαστο κανένα σημείο, όχι μόνο της Ευρώπης, αλλά και ολόκληρου του κόσμου.
Μόνο που δεν ήταν δυνατόν οι Έλληνες εκείνης της εποχής, να ήταν απευθείας απόγονοι του Περικλέους δίχως να λάβουν υπόψη τους όλες τις ιστορικές περιόδους μέχρι να φτάσουν στο 1821. Απέρριψαν τη Ρωμαϊκή εποχή, την Βυζαντινή και σαφώς την Οθωμανική περίοδο. Έτσι βρήκε πρόσφορο έδαφος ο Φαλμεράυερ που διατύπωσε την θεωρία του ότι στον σημερινό χώρο που επαναστάτησαν οι Έλληνες δεν υπάρχει ίχνος αρχαίου ελληνικού αίματος.
Φυσικά τα πράγματα έβαλαν στη θέση τους ο Παπαρρηγόπουλος και ο Ζαμπέλιος που αποκατέστησαν όλες τις ιστορικές περιόδους γράφοντας την ιστορία του ελληνικού έθνους από την αρχαιότητα ως και τότε.
Εξάλλου, ποιος λαός μέσα στο πέρασμα των χιλιετιών και των αυτοκρατοριών έμεινε καθαρός και χωρίς προσμίξεις;
Μόνον την εποχή του Τζένγκις Χαν να μελετήσεις αρκεί. Οι επιστήμονες υπολόγισαν ότι οι Μογγόλοι κατακτούσαν τουλάχιστον 100 χιλιόμετρα γης ημερησίως πάνω στο άλογο. Είπαν επίσης, πως ένας στους τρεις Ευρωπαίους έχει μογγολικά ίχνη στο DNA τους από εκείνες τις φοβερές εποχές. Οπότε ας ξεχάσουμε τις θεωρίες περί καθαρού αίματος στους λαούς.
Αυτή ήταν λοιπόν η εξήγηση της λέξης “παλιγγενεσία”, μια αναγωγή στο ένδοξο και ηρωικό παρελθόν της αρχαιότητας και κυρίως του 5ου (χρυσού αιώνα), όπου εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στην ανθρωπότητα αδιανόητες μέχρι τότε έννοιες όπως Δημοκρατία, Φιλοσοφία, Επιστήμες, που όλοι θα ήθελαν να είναι οι κληρονόμοι της είτε το δικαιούνται, είτε όχι.
Υ.Γ. Ας μην ξεχνάμε ότι η Ελλάδα έγινε επίσημα κυρίαρχο και ανεξάρτητο κράτος στις 3 Φεβρουαρίου του 1830 με το πρωτόκολλο του Λονδίνου.
Επιμέλεια ιστορικής έρευνας
Μπατζακίδης Φ. Γεώργιος
Απόφοιτος Ε.Α.Π. τμήμα ανθρωπιστικών σπουδών με μεταπτυχιακές σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό και Ιστορία. Υποψήφιος Διδάκτωρ της Οθωμανικής Ιστορίας.
