Η ενίσχυση της αυτοπεποίθησης των παιδιών μας είναι ένα θέμα που απασχολεί ιδιαίτερα τους γονείς καθώς αντιλαμβάνονται ότι είναι ένας από τους πιο σημαντικούς παράγοντες που μπορεί να ενισχύσει τη ζωή των παιδιών τους, τις σχέσεις τους με τους συνομήλικούς τους, την ανάπτυξη των δεξιοτήτων τους, τη σχολική τους επίδοση και γενικότερα κάθε πτυχή της ζωής τους.
Τι είναι όμως η αυτοπεποίθηση και γιατί είναι σημαντική στη ζωή του παιδιού μας; Με τον όρο αυτοπεποίθηση αναφερόμαστε στη βεβαιότητα που έχει ο κάθε άνθρωπος για τον εαυτό του σε ότι αφορά το τι μπορεί να επιτύχει, και στο πόσο καλά μπορεί να ανταποκριθεί στις σύγχρονες και συνάμα απαιτητικές επαγγελματικές, κοινωνικές και προσωπικές καταστάσεις. Επίσης θα μπορούσαμε να πούμε ότι σχετίζεται με τις διαμορφωμένες πεποιθήσεις των ανθρώπων αναφορικά με τον τρόπο που αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους. Με πιο απλά λόγια, η αυτοπεποίθηση είναι το πόσο πιστεύουμε στον εαυτό μας και στις δυνατότητες μας. Η αυτοπεποίθηση δεν είναι σταθερή κατά τη διάρκεια της ζωής μας αλλά εμφανίζει μεταβλητότητα. Υπάρχουν περίοδοι στην ζωή μας που νιώθουμε δυνατοί και επαρκείς και άλλοτε το αντίθετο. Σημαντικό είναι να γνωρίζουμε πως η αυτοπεποίθηση δεν είναι αυτοφυής αλλά εξαρτάται άμεσα από το τι πραγματικά έχουμε καταφέρει και αν σε κάθε στάδιο της ζωής μας λαμβάναμε την απαιτούμενη προσοχή και επιβράβευση.
Συγκεκριμένα, κατά τη βρεφική ηλικία, η άμεση κάλυψη των αναγκών του μωρού μας, η φροντίδα και η επιβράβευση προς αυτό, θέτουν τα θεμέλια για τη δόμηση μιας καλής εικόνας του εαυτού τους. Κατά τη νηπιακή ηλικία, το βέλτιστο θα ήταν οι γονείς να ενθαρρύνουν το παιδί τους να ανακαλύψει τον κόσμο που το περιβάλλει και να εκφράζουν ενδιαφέρον και θαυμασμό για τις δεξιότητες των νηπίων. Κατά τη σχολική ηλικία, οι γονείς είναι καλό να είναι πρόθυμοι να εστιάσουν, να αναδεικνύουν και να επιβραβεύουν κάθε προσπάθεια που καταβάλλει το παιδί τους και όχι απαραίτητα το τελικό αποτέλεσμα του κάθε στόχου. Σε τυχόν αποτυχίες να υπενθυμίζονται παρελθούσες επιτυχίες και να δίνεται έμφαση στη συνολική εικόνα των ικανοτήτων του. Κατά την προεφηβεία, οι γονείς να βοηθούν τα παιδιά τους να κατανοήσουν ότι οι επιθυμίες τους δεν συνδέονται πάντα με την επάρκεια τους, ότι δηλαδή η υλοποίηση αυτών δεν είναι πάντα εφικτή. Τέλος, κατά την εφηβεία, οι γονείς να ενθαρρύνουν τους έφηβους να εκφράζουν τα συναισθήματα τους βοηθώντας τους να κτίσουν μια καλή αυτοεικόνα.
Χρήσιμες συμβουλές για να βοηθήσετε το παιδί να αποκτήσει και να καλλιεργήσει αυτοπεποίθηση:
- Επιβραβεύετε πάντα την προσπάθεια και όχι το τελικό αποτέλεσμα: Μην επαινείτε το παιδί μόνο όταν τα καταφέρνει αλλά δείξτε του πως η προσπάθεια μετράει, χωρίς να εστιάζετε την κριτική σας μόνο στην επιτυχία του στόχου του.
- Αφήστε το να βρίσκει μόνο του τις λύσεις στα προβλήματα: Αν βοηθάτε το παιδί εσείς κάθε φορά στις δυσκολίες που αντιμετωπίζει, δεν θα μάθει να βρίσκει τις λύσεις μόνο του. Μπορείτε να βοηθήσετε λέγοντας «εσύ τι νομίζεις;», «Πως σκέφτεσαι να το αντιμετωπίσεις;»…
- Δώστε τους νέες προκλήσεις: Ενισχύστε συνεχώς το επίπεδο των δεξιοτήτων τους και των γνώσεων τους. π.χ. να μάθουν ποδήλατο χωρίς βοηθητικούς τροχούς, να μαγειρέψουν ακολουθώντας μια συνταγή ή να φτιάξουν μια κατασκευή ακολουθώντας τις οδηγίες.
- Αφήστε το παράδειγμα σας να γίνει πρότυπο μίμησης: Δώστε ένα θετικό παράδειγμα ως προς τον τρόπο που αντιμετωπίζετε μια δυσκολία.
- Επικοινωνείστε μαζί τους με ειλικρίνεια και ενδιαφέρον: Δείξτε τους πως η συζήτηση μαζί τους είναι ευχαρίστηση και όχι αγγαρεία.
- Αποφύγετε τις συγκρίσεις: Μην συγκρίνετε το παιδί με τις ικανότητες άλλων παιδιών.
- Μην επιβάλλετε τις απόψεις σας: Ακούστε την άποψη του παιδιού σας, ακούστε το με προσοχή και δείξτε σεβασμό σε ό,τι νιώθει και ό,τι πιστεύει.
- Ενθαρρύνετε το παιδί σας να εκφράζει τις απόψεις του χωρίς φόβο.
- Δείξτε του πως αξίζει πολλά: μάθετε το παιδί σας να αγαπάει τον εαυτό του ανεξαρτήτως του πόσο αποδίδει.
- Βοηθήστε το να αναπτύξει αυτοέλεγχο: Βοηθείστε το να αντιλαμβάνεται τις συναισθηματικές του αντιδράσεις και να μην αντιδρά παρορμητικά.
- Γίνετε ο καθρέφτης του παιδιού: Αν αγαπάτε τον εαυτό σας, σέβεστε και εμπιστεύεστε τους άλλους, αναγνωρίζετε τα θετικά και τα αρνητικά σας, τότε το παιδί θα μπορέσει με ευκολία να κάνει το ίδιο.
- Σωγχωρέστε τα ψέματα του παιδιού σας: Τα παιδιά αρκετές φορές λένε μικρά ψέματα επινοώντας πράγματα από τη φαντασία τους. Συγχωρέστε τα για αυτές τις φορές και μην δίνετε μεγάλη σημασία. Αντιθέτως να τα ενθαρρύνετε και να τα επιβραβεύετε κάθε φορά που λένε την αλήθεια.
- Προσπαθείστε να μην γίνεστε υπερπροστατευτικοί: Μην προστατεύετε το παιδί σας, υπέρ του δέοντος και αφήστε το να αναπτύξει πρωτοβουλίες και να δοκιμάσει νέες προκλήσεις.
- Ομολογείστε με ειλικρίνεια τους φόβους σας: Είναι σημαντικό να αντιληφθεί το παιδί ότι και οι υπόλοιποι άνθρωποι έχουν αντιμετωπίσει παρόμοιες ανησυχίες ή φόβους όπως αυτά και παρόλαυτά συνεχίσατε να προσπαθείτε.
- Τα λάθη είναι ευκαιρία για μάθηση και όχι για παραίτηση: εξηγήστε στο παιδί σας ότι μέσα από τα λάθη μας μαθαίνουμε να γινόμαστε καλύτεροι.
- Δείξτε στα παιδιά σας πόσο σημαντικά είναι με τις ακόλουθες φράσεις: Με ενδιαφέρει πολύ η γνώμη σου, αυτό δεν το ήξερα.. σ’ευχαριστώ που μου το έμαθες…, ανυπομονώ να ακούσω αυτό που θες να μου πεις…, μου αρέσει να ακούω τις ιστορίες σου.., έχεις δίκιο…, πάντα σ’αγαπάω…, αυτό που έκανες ήταν πολύ γενναίο…, ας προσπαθήσουμε με το δικό σου τρόπο…, μπορείς να αρνηθείς εάν δεν σου αρέσει… κλπ.
Κλείνοντας να θυμάστε ότι ένα από τα σημαντικότερα δώρα που μπορεί να προσφέρει ένας γονιός στο παιδί του είναι η αυτοπεποίθηση. Η πίστη στον εαυτό μας και στις ικανότητες μας είναι η κινητήριος δύναμη για νέες προκλήσεις στη ζωή. Η δική μας πίστη στα παιδιά είναι εκείνη που τα θωρακίζει και τους επιτρέπει να πιστέψουν στα χαρίσματα τους και να αποκτήσουν τη δύναμη ώστε να γνωρίσουν και να αντιμετωπίσουν τον κόσμο.
Μαρία Α. Παπανδρέου
MSc Σχολική Ψυχολόγος (παιδοψυχολόγος)
Τηλ. Επικ: 0030 6982101936
