Πραγματοποιήθηκε πείραμα προσομοίωσης παραγωγής σιδήρου βασισμένο σε αρχαίες μεθόδους στο Ερευνητικό Κέντρο Αθηνά
Με πρώτες ύλες από τα αρχαία Άβδηρα και τη Θάσο, ο μεταδιδακτορικός ερευνητής Ν. Νεραντζής έφτιαξε σίδηρο, όπως στην αρχαιότητα. Για ένα αξιόλογο, μη σύνηθες πείραμα μίλησε στο «Ε» η Διευθύντρια Ερευνών του Ε.Κ. Δ. Τσιαφάκη
Ένα ιδιαίτερα ενδιαφέρον και πρωτότυπο πείραμα με έντονα τοπικά χαρακτηριστικά έλαβε χώρα στο Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά», όπου με μια μικρή κάμινο πηλού που κατασκευάστηκε στα πρότυπα των αρχαίων μεταλλουργών της περιοχής, πραγματοποιήθηκε προσομοίωση παραγωγής σιδήρου βασισμένη σε αρχαίες μεθόδους.
Το πείραμα πραγματοποιήθηκε από τον Δρ. Ν. Νεραντζή, μεταδιδακτορικό Ερευνητή στο Université Libre de Bruxelles σε συνεργασία με το ΕΚ «Αθηνά».
Όπως μας μεταφέρει η διευθύντρια ερευνών του Ερευνητικού Κέντρου «Αθηνά» στο παράρτημα της Ξάνθης Δρ Δέσποινα Τσιαφάκη, το ίδρυμα αποδέχθηκε με χαρά την πρόταση για συνεργασία, που είχε και έντονα τοπικά χαρακτηριστικά, αφού η αναπαραγωγή της αρχαίας μεθόδου τήξης μεταλλεύματος για την παραγωγή σιδήρου βασίστηκε στα έως τώρα γνωστά αρχαιολογικά στοιχεία από τα Άβδηρα, τη Θάσο και τις αποικίες της χρησιμοποιώντας τοπικές πρώτες ύλες. «Για τη διεξαγωγή του πειράματος ο κ. Νεραντζής φρόντισε να πάρει αρχαίο υλικό από όμορες περιοχές με σημαντικές θέσεις στην αρχαιότητα, όπως είναι τα Άβδηρα, η Θάσος, περιοχές απέναντι από τη Θάσο στην Περαία της Καβάλας και βέβαια πήρε και μετάλλευμα από τα μεταλλεία της Καβάλας. Κι αυτό γιατί ήταν θέσεις απ’ όπου αντλούσαν υλικό και οι αρχαίο μεταλλωρύχοι», μας εξηγεί η κ. Τσιαφάκη.
Το πείραμα ξεκίνησε πριν δύο εβδομάδες προκειμένου να δημιουργηθεί το καμίνι, το οποίο κατασκευάστηκε στα πρότυπα αρχαίων καμινιών κι αυτό έγινε σε συνεργασία με την αγγειοπλάστη Μαρία Αραπάκη με βάση τα υπολείμματα αρχαίων καμινιών, την εικονογραφία και αρχαίες πηγές που κάνουν σχετικές αναφορές.
Η προσομοίωση ξεκίνησε στις 2 μμ και ολοκληρώθηκε πέντε ώρες αργότερα, απ’ όπου και αντλήθηκε το τελικό προϊόν ο σπογγώδης σίδηρος, όσο και τα υποπροϊόντα, οι σκωρίες που θα αποτελέσουν υλικό μελέτης άμεσα συγκρίσιμο με τα αντίστοιχα αρχαιολογικά ευρήματα. Ανά 10-15 λεπτά ο ερευνητής προσέθετε στρώση μεταλλεύματος και στη συνέχεια ξυλοκάρβουνο.
Όπως μας εξήγησε η κ. Τσιαφάκη, το πείραμα θέλει να απαντήσει σε δύο ερωτήματα. «Το ένα είναι σε ποια θερμοκρασία μπορεί να φτάσει το καμίνι. Ήδη τις πρώτες τρεις ώρες έπιασε 1.100 βαθμούς, το οποίο ταιριάζει με τις θερμοκρασίες που ξέρουμε ότι φτάνανε στην αρχαιότητα τα αντίστοιχα καμίνια. Και το δεύτερο ερώτημα είναι, χρησιμοποιώντας συγκεκριμένη ποσότητα μεταλλεύματος πόσο μέταλλο θα παραγάγουμε στο τέλος», σημείωσε η ίδια, επισημαίνοντας ότι η πειραματική προσέγγιση αποτελεί σημαντικό ερευνητικό εργαλείο για την καλύτερη κατανόηση της διαδικασίας παραγωγής μετάλλων στην αρχαιότητα που θα βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό τη μελέτη και την ερμηνεία των σχετικών αρχαιολογικών ευρημάτων.
Στο χώρο διεξαγωγής του πειράματος βρέθηκαν αρχαιολόγοι, εκπαιδευτικοί, συνεργάτες και στελέχη του Ερευνητικού Κέντρου «Αθηνά» στους οποίους ο κ. Νεραντζής εξήγησε βασικές πτυχές του πειράματος.
Από την πλευρά της η κ. Τσιαφάκη μετέφερε στο «Ε» τη χαρά του Ε.Κ. Αθηνά για τη συμμετοχή στο πείραμα αυτό, σημειώνοντας ότι «σε ένα κέντρο τεχνολογίας και καινοτομίας το πείραμα, που είναι σε κάθε περίπτωση μη σύνηθες, έρχεται και συνάδει απόλυτα με τους στόχους του», ενώ ανέδειξε και τις εκπαιδευτικές διαστάσεις που μπορούν να έχουν τα αποτελέσματά του.
Ελένη Διαφωνίδου
ediafonidou@empros.gr
