Το πάγκρεας είναι ένα όργανο που βρίσκεται στο πίσω μέρος της κοιλιάς, πίσω από το στομάχι και τα έντερα. Έχει δύο σημαντικές λειτουργίες, δηλαδή διπλό ρόλο, σχετικές με το μεταβολισμό της τροφής, ή αλλιώς με την επεξεργασία και χρησιμοποίηση των συστατικών από τα οποία αποτελούνται τα τρόφιμα που τρώμε.
Η μία λειτουργία αφορά στην παραγωγή των παγκρεατικών ενζύμων, ουσιών δηλαδή που εκκρίνονται στο έντερο και συμμετέχουν στη διάσπαση των συστατικών της τροφής, δηλαδή των υδατανθράκων (σακχάρου), των πρωτεϊνών και των λιπιδίων. Πραγματοποιείται στη λεγόμενη εξωκρινή μοίρα του παγκρέατος, που ανήκει στο πεπτικό μας σύστημα και άρα στις αρμοδιότητες της γαστρεντερολογίας.
Η άλλη λειτουργία αφορά στην παραγωγή ορμονών, σχετικών με το μεταβολισμό του σακχάρου ή αλλιώς των υδατανθράκων αλλά και των λιπών, δηλαδή την μετακίνηση αυτών προς τα κύτταρα για χρήση ή αποθήκευση και το αντίστροφο, από τα κύτταρα στο αίμα και τους μυς για καύση. Πραγματοποιείται στη λεγόμενη ενδοκρινή μοίρα του παγκρέατος και αποτελεί αντικείμενο της ενδοκρινολογίας.
Οι ορμόνες που παράγονται από το πάγκρεας είναι η ινσουλίνη, η γλουκαγόνη, η σωματοστατίνη, το αγγειοδραστικό εντερικό πεπτίδιο (VIP) και σε πολύ μικρές ποσότητες η γαστρίνη. Στην καθημερινή κλινική πράξη, ασχολούμαστε κυρίως με την ινσουλίνη και τη γλουκαγόνη. Η ινσουλίνη είναι ο κύριος πρωταγωνιστής στο σακχαρώδη διαβήτη (τύπου 1 και 2) μαζί με το λίπος κυρίως για τον τύπου 2, ενώ σε περίπτωση αυτοάνοσου σακχαρώδους διαβήτη (τύπου 1), διαταράσσεται και η παραγωγή της γλουκαγόνης, με αποτέλεσμα μεταξύ άλλων, τη δύσκολη ρύθμιση της ασθένειας. Η σωματοστατίνη παίζει ρυθμιστικό ρόλο στην έκκριση των άλλων ουσιών του παγκρέατος, η γαστρίνη συμμετέχει στην πέψη της τροφής και το VIP στην ισορροπία του νερού και των ηλεκτρολυτών από το έντερο.
Κύριες νόσοι που αφορούν το πάγκρεας είναι η παγκρεατίτιδα, δηλαδή η φλεγμονή του οργάνου, ο καρκίνος, ο σακχαρώδης διαβήτης. Τα συμπτώματα μπορεί να προέρχονται από το γαστρεντερικό, δηλαδή να είναι ναυτία, έμετος, ανορεξία, στεατόρροια (περίσσεια λίπους στα κόπρανα που κολλάν στη λεκάνη), απώλεια βάρους ή πόνος, που στην χαρακτηριστική του περίπτωση και λόγω θέσης του οργάνου πίσω στην κοιλιά, θα είναι σαν ζώνη γύρω από την κοιλιά, ενώ μπορεί να μπερδεύει και με πόνο στη μέση.
Η περίπτωση του σακχαρώδους διαβήτης είναι πιο ιδιαίτερη, καθώς, όπως οι περισσότερες ενδοκρινολογικές νόσοι, είναι αθόρυβος! Δεν πονάει, δε δίνει συμπτώματα, παρά μόνο όταν είναι αρκετά προχωρημένος. Για αυτό, σημαντικό ρόλο παίζει η πρόληψη, με προληπτικό έλεγχο στο γιατρό μια φορά το χρόνο για τους ενήλικες, η ισορροπημένη διατροφή, η άσκηση, οι μετακινήσεις με τα πόδια, η διατήρηση του βάρους μέσα στα φυσιολογικά όρια.
Διαπιστώνουμε λοιπόν πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος του παγκρέατος, του κουμπάρου που παντρεύει τις ορμόνες με το πεπτικό μας σύστημα, σε έναν όμορφο και ισορροπημένο γάμο, το μεταβολισμό της τροφής.
Βίον ανθόσπαρτον με υγεία!
Ιατρός Σταυρούλα Ε. Παπαδοπούλου
Ειδικός Παθολόγος
Ειδικός Ενδοκρινολόγος, Διαβητολόγος και Μεταβολικών νόσων
Βελισσαρίου 4 – 6, 5ος όροφος, Ξάνθη, 67100, Ελλάδα
Τηλ/Φαξ: 2541.400.119/ Κιν: 6934.56.22.24
