Τη σάτιρα, τη σάτιρα φωνάξτε αυτόπτη μάρτυρα
Η σάτιρα είναι υγεία. Αντιπροσωπεύει την πνευματική διαύγεια εκείνου που τη γράφει και αυτού που τη δέχεται. Κάνει τον αναγνώστη της να δει την άλλη όψη των πραγμάτων, με τέτοια διάθεση, που ανοίγει την καρδιά και το νου.
Χρησιμοποιεί σύμβολα, από όλους αναγνωρίσιμα και εικόνες ευτράπελες. Καλλιεργεί το χιούμορ και τη φαντασία.
Έχει περισσή ευαισθησία και πάθος και παρ’ όλα αυτά δεν αμφιβάλλει. Είναι ο τρόπος γραφής που διακωμωδεί τα κακά του κύκλου της εγκόσμιας δραστηριότητας.
Επεμβαίνει εκεί που, πιθανόν, άλλος τρόπος κριτικής δεν ωφελεί. Χρησιμοποιείται εν τέλει, εκεί που τα πρόσωπα ή τα γεγονότα δεν αντέχουν κριτικής. Όπως ακριβώς συμβαίνει στις μέρες μας που το παράλογο προωθείται με κάθε, επικοινωνιακό, τρόπο και έχει αντικαταστήσει το λογικό.
Είναι μία αξιοθαύμαστη και τολμηρή τέχνη που χρειάζεται για να προκόψει, αμεροληψία, ήθος, γνώση της γλώσσας και κοινωνική εμπειρία. Χρησιμοποιεί δε, πολλά καλολογικά στοιχεία και όχι μόνο δεν απομακρύνεται από το τυπικό της τέχνης αλλά εκφράζει, το ψυχικό υπόστρωμα της εποχής. Με λαϊκό και έντεχνο λόγο.
Αυτή η ανισορροπία του λόγου, δημιουργεί χιούμορ και προσκαλεί τον αναγνώστη σε μονοπάτια, συνδυασμών αλλόκοτων, της γλώσσας. Περιέχει την παντοδυναμία της συνδυαστικής φαντασίας.
Είναι ένα παιχνίδι, που οφείλει να κερδίσει τις εντυπώσεις αλλά και την ουσία. Λειτουργεί συνειρμικά. Είναι αδιάφθορη. Εγγυάται αυθεντικότητα.
Είναι μια καθαρή πηγή γλώσσας που δημιουργεί, εάν της χρειαστεί, νέες λέξεις ή αξιοποιεί παραφθαρμένες με στόχο να γοητεύσει, να διασκεδάσει, να προβληματίσει, να αυτοσαρκάσει.
Τα ρούχα της σάτιρας έρχονται από παλιά. Φοράει ότι και η κωμωδία. Στολίζεται παράταιρα για να προκαλέσει το γέλιο. Δημιουργεί ένα μόνιμο καρναβάλι λέξεων, ιδεών, νοημάτων.
Είναι διαχρονική, αφού μιλάει για τα παντοτινά ανθρώπινα και φράσεις της ή λέξεις μεμονωμένες, γίνονται χρηστικές στην καθημερινότητα. Εκεί ακριβώς που τίποτε άλλο δεν μπορεί να δώσει με ακρίβεια την κωμικοτραγική διάσταση των πραγμάτων.
Η σάτιρα είναι δημοκρατία. Χρειάζεται τη συνείδηση της κοινότητας, του κοινοτικού βίου, για να δημιουργηθεί, να λειτουργήσει και να ανθίσει. Δεν αλλοτριώνει, όποια γλώσσα και να χρησιμοποιήσει. Δεν κάνει ταξικές διακρίσεις. Βάλλει κατά παντός σάτυρου.
Αλληγορικά τα βάζει με θεούς και δαίμονες και συνομιλεί μαζί τους για όσα μας συμβαίνουν.
Η σάτιρα θεοποιεί το λόγο και τον εκθέτει σε ένα λαϊκό αιώνιο προσκύνημα.
Βγάζει γλώσσα και υπηρετεί την κοινωνία της εμπειρίας. Γελοιοποιεί κακές πτυχές του δημόσιου βίου και συχνά πυκνά τα βάζει με τον … έρωτα. Λες και δίχως έρωτα ούτε αυτή μπορεί να ζήσει.
Η σάτιρα είναι συνδεδεμένη και με το καρναβάλι, στα πλαίσια του οποίου όλοι και όλα μπορούν να έχουν μια θέση στο άρμα της.
Η σάτιρα έχει μέλλον αφού είναι η ουρά της ποίησης και κατά τον Οδυσσέα Ελύτη «μοιραία, θα ξαναπιάσουμε την ποίηση από τη ουρά της! Και μόνον έτσι θα επιζήσουμε.»
Δημήτρης Αβούρης
Συγγραφέας-αφηγητής παραμυθιών
