Τη Χαρίκλεια Μαργαριτοπούλου τη γνωρίζω πολλές δεκαετίες, είμαστε φίλοι και είχα τη χαρά να συνεργαστώ μαζί της σε πολλούς χώρους, στον Δήμο, στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών και σε πολιτιστικές δράσεις.
Η Χαρίκλεια είναι προσωποποίηση «Λόγου και Πράξης». Θα επιχειρήσω λίγα από τα πολλά να πω στο κείμενό μου. Πρόεδρος του Ερυθρού Σταυρού της Ξάνθης, δημοτική σύμβουλος επί σειρά ετών και αντιδήμαρχος, πρόεδρος του Οδοντιατρικού συλλόγου για 2 θητείες, πλούσια κοινωνική δράση με το Λύκειο Ελληνίδων και ταυτόχρονα εργαζόμενη επιστήμων [οδοντρίατρος] και μητέρα 3 παιδιών. Η ίδια σημειώνει σε συνέντευξή της «Βλέποντας όλα αυτά τώρα σκέφτομαι ότι η ζωή είναι ένα πέρασμα. Αν μπορεί κανείς να αφήσει ένα χνάρι, ένα λιθαράκι τότε αξίζει τον κόπο».
Στα «Θρακικά Χρονικά» με τα ποιήματά της, σε δύο εκδόσεις που επιμελήθηκα του Δήμου με τα κείμενά της, το συναρπαστικό λόγο της.
Ασχολήθηκε με την ιστορία και τον πολιτισμό των βλαχόφωνων ηπειρωτών από τους οποίους κατάγεται. Να σημειώσουμε ότι οι Ηπειρώτες στην περιοχή μας έχουν πολύ σημαντική παρουσία. Ως τις μέρες μας βλέπουμε τα θαυμαστά έργα τους.
Πολύ ενημερωτικό είναι το κείμενο μιας ομιλίας της «Η παρουσία των Βλαχοφώνων Ελλήνων στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη και ιδιαίτερα στην Ξάνθη» 6o Σεμινάριο Λαογραφίας και Βλάχικων Παραδοσιακών Χορών, Ξάνθη, 25-26 Σεπτεμβρίου 2004. Διαθέτει πλούσιο αρχείο το οποίο υπάρχει στη ΦΕΞ και ετοιμάζεται το έργο της ζωής της, θα έλεγα. Αρχείο Χαρίκλειας Σταματίας Μαργαριτοπούλου. «Μονοπάτια Διασποράς Λατινόφωνων Ελλήνων στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη. Οδοιπορικό μέσα από ένα ανέκδοτο οικογενειακό αρχείο 1864-1949.». Είχα τη χαρά, τιμή για μένα, να δω το έργο της «εν τω γίγνεσθαι».
Καθώς γιορτάζουμε τα 100 χρόνια ελευθερίας της Ξάνθης, ένα απόσπασμα από το άρθρο της, σχετικό με την 4η Οκτωβρίου 1919:
«Στις 4 Οκτωβρίου του 1919 η Ξάνθη απελευθερώνεται από τον Βουλγαρικό ζυγό. Η 9η μεραρχία, που εισέρχεται νικηφόρα στην πόλη, υπό τις διαταγές του στρατηγού Λεοναρδόπουλου, αποτελείται από Ηπειρώτες στρατιώτες. Μεταξύ αυτών είναι και οι Λαϊστινοί, κάτοικοι Ξάνθης πριν τον πόλεμο, Ξάνθης, Νικόλαος Αλεξίκος, Στέργιος Παπαστεργίου, Γεώργιος Γούσιος, Σπύρος Καπετάνης, Ιωάννης Μαργαριτόπουλος, Εμμανουήλ Νούσης, που υπηρέτησαν επί επτά χρόνια στον ελληνικό στρατό».
Θα παραθέσω δύο αποσπάσματα από τα πεζά που μου εμπιστεύθηκε και περιέχονται σε έργα μου.
Στο βιβλίο «Στέφανος Ιωαννίδης: ένας λογοτέχνης γεννιέται», 2010, περιέχεται Μαρτυρία της (σελ. 116 – 122). Παραθέτω ένα απόσπασμα:
«Τον Στέφανο τον Ιωαννίδη, θαρρώ, πως τον γνώριζα μια ζωή. Με συνέδεαν μαζί του αναμνήσεις γεγονότων που σημάδεψαν τη ζωή μου και την οικογένειά μου. Φίλος και συμμαθητής του μεγάλου μου αδελφού, του Μαργαρίτη Μαργαριτόπουλου, ήταν ένα φιλικό και οικείο πρόσωπο, πάντα ευπρόσδεκτο στο σπίτι μας. Ο Μαργαρίτης, γεννήθηκε στη Λάϊστα Ζαγορίου Ιωαννίνων, στις 6 Ιουνίου 1923. Στην Ξάνθη ήρθε το 1924. Στις πρώτες τάξεις του δημοτικού φοίτησε στο «Ιδιωτικό Εκπαιδευτήριον» του Αντωνίου Γ. Μελισσείδη, συνέχισε στο 6ο δημοτικό σχολείο και μετά ακολούθησε η φοίτησή του στο Γυμνάσιο Ξάνθης από το οποίο αποφοίτησε το έτος 1940.
Την παρέα του αδελφού μου, Μαργαρίτη, στα γυμνασιακά του χρόνια, δηλαδή από το 1934 μέχρι το 1940, αποτελούσαν οι: Στέφανος Ιωαννίδης, Θωμάς Εξάρχου, Πολυχρόνης (Χρόνης) Ράσσας, Στέργιος Σαμαράς, Ζακ (Ισαάκ) Αμαρίλιο. Η έναρξη του πολέμου, το 1940, βρήκε τον Μαργαρίτη και το Θωμά απόφοιτους του Γυμνασίου Ξάνθης ενώ τον Στέφανο και τους υπόλοιπους της παρέας να έχουν μόλις τελειώσει την προτελευταία τάξη του Γυμνασίου. Ολοι ατένιζαν το μέλλον με αισιοδοξία, γεμάτοι ενθουσιασμό, όνειρα, σχέδια και ελπίδες για τη ζωή τους, που, ουσιαστικά, τότε ξεκινούσε,. Η μοίρα και ο πόλεμος, όμως, αλλιώς είχαν προδιαγράψει την πορεία τους».
Η δεύτερη συμμετοχή της είναι στο βιβλίο μου «1966 – 2015, 50 ΧΡΟΝΙΑ Θρακικές Λαογραφικές Εορτές – Ξανθιώτικο Καρναβάλι», 2015.
Το κείμενο της Χαρίκλειας επιγράφεται «Η Ξάνθη της νοσταλγίας και του γλεντιού – Αναπολώ και νοσταλγώ, θυμούμαι και δακρύζω» (σελ. 11 – 20). Ένα απόσπασμα, από το συναρπαστικό κείμενό της:
«Η Ξάνθη, «η πόλη με τα χίλια χρώματα» όπως την λένε, πόλη πολυπολιτισμική, χωνευτήρι διαφορετικών πολιτισμών, θρησκειών και πληθυσμιακών ομάδων, που μέχρι τότε γιόρταζε την Αποκριά με τον αστικό τρόπο, δέχθηκε και αγκάλιασε τις εκδηλώσεις αυτές, που αναβίωναν και αναπαράσταιναν στη κεντρική πλατεία έθιμα θρακιώτικα, που σχετίζονταν με τις Αποκριές όπως ο Θρακιώτικος γάμος, η Θρακιώτικη βεγγέρα, το Γαϊτανάκι, που το χόρευαν οι μαθήτριες της Οικοκυρικής σχολής, το Προξενιό, οι Χούτουτοι, οι Πιτεράδες, οι Σεϊμένηδες, κατάλοιπα της Διονυσιακής λατρείας, που είχε ξεκινήσει από τη Θράκη, η Τζαμάλα, ο Τζάρος και το κάψιμό του το βράδυ της Κυριακής στο ποτάμι. Πολλά από τα έθιμα αυτά τα είχαν φέρει από τους τόπους καταγωγής τους οι πρόσφυγες της Ανατολικής Θράκης και της Ανατολικής Ρωμυλίας».
Κλείνοντας το μικρό αυτό αφιερωματικό κείμενο, εύχομαι εκτός από το ιστορικό κείμενο της Χαρίκλειας Μαργαριτοπούλου που ετοιμάζεται, να εκδοθεί και η ποιητική της συλλογή «Λόγος χωρίς αντίλογο»
Εμείς παρουσιάζουμε ένα απόσπασμα από το ποίημά της «Καλοκαίρι (Άβδηρα)» που δημοσιεύθηκε στα Θρακικά Χρονικά, τ.38 / 1983.
… Καλοκαίρι (Άβδηρα)
[…]Ο ήλιος πρόβαλε, σα πύρινη ρομφαία,
μέσα από τη θάλασσα
ξεχυνόταν στον ουρανό
με μια έκρηξη από μύρια χρώματα
και ρόδινες ακτίνες,
αρμένιζε, κολυμπούσε
έπαιζε μέσα σ’ αυτή.
Κι εγώ άνοιγα, μ’ έκπληξη
κάθε φορά τα χέρια μου,
τον αγκάλιαζα και τον έσφιγγα επάνω μου,
γέμιζα φως κι ελπίδα
κι ύστερα, την ώρα που χανόταν, απαλά,
πέρα από τους λόφους,
έπαιρνε μαζί του, μια μου ευχή. […]
Εύχομαι συνέχιση του πλούσιου έργου σου, φίλη Χαρίκλεια.
Θανάσης Μουσόπουλος
Φιλόλογος-συγγραφέας-ποιητής
